د خیبرپښتونخوا د اعلی وزیر د اطلاعاتو سلاکار بېرېسټر ډاکټر سیف د پاکستان مرکزي حکومت تورن کړی، چې د کورمې ولسوالۍ د تاوتریخوالي او شخړو پر وړاندې بې تفاوته دې او یوازې یې له لرې ننداره کوي.
بېرېسټر سیف پر اسلام اباد تور پورې کړ، چې په کورمه کې فرقهپالنې او ایالتي تعصب ته لمن وهي او د سیمې د ستونزو له حل سره راښکون نه ښيي.
سیف وویل چې « کورمه د پاکستان برخه ده، نه د ایران او افغانستان» او د پاکستان د کورنیو چارو پر وزیر یې غږ وکړ، چې دا دې یاد وساتي چې هغه یوازې د اسلاماباد نه، بلکې د ټول هېواد د کورنیو چارو مسوول دی.
سیف د کورمې ولسوالۍ په تړاو د ایالتي حکومت د چلند په اړه خپل دریځ روښانه کړ او ویې ویل چې د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي ته یوازې دا دنده سپارل شوې چې د تحریک انصاف پلویان ونیسي، په داسې حال کې چې د کورمې ناوړه وضعیت ته هېڅ پام نه کوي.
هغه وویل، چې « کورمه سرحدي سیمه ده او د دفاع وزیر خواجه اصف هم مسوولیتونه لري».
هغه له خواجه اصف نه غوښتنه وکړه چې د پاروونکو څرکندونو پرځای خپلې دندې ته ځیر شي.
نوموړي د پاکستان پر لومړي وزیر هم نیوکې وکړې او شهباز شریف یې جعلي لومړی وزیر وباله. ده وویل چې که اصلي لومړی وزیر په واک کې وای، د کورمې لپاره به د هوايي امبولانس انتظامات لا دمخه شوي وای. هغه دا هم وویل چې اوسنی جعلي لومړی وزیر یوازې پر بې بنسټه ادعاوو بوخت دی.
سیف پر پنجاب حکومت نیوکې وکړې او ادعا یې وکړه چې اعلی وزیر علي امین ګنډاپور خپل هیلیکوپټر د کورمې د بیړنیو مرستو الوتنو لپاره کاروي، خو مریم نواز د هوايي امبولانس په اړه خپلې ژمنې نه دي عملي کړې.
په داسې حال کې چې جګړه ځپلې کورمې ته لومړنۍ مرستې ور رسېدلې، ډاکټر سیف وویل چې دا اړینه ده چې دواړه لوري خپلې درندې وسلې تسلیم او مورچلې ړنګې کړي.
سیف د کورمې لویې جرګې له استازو سره په کتنه کې د سیمې روانې ستونزې، د جرګې پرمختګونه او د سولې پروسې عمومي وضعیت څیړلی دی.
د افغانستان پاسپورټ د نړیوالې درجه بندۍ په ۱۹۸ ځای کې دی، چې یوازې له سوریې یوګام مخکې دی.
افغانان یوازې ۲۶ هېوادونو ته له ویزې پرته یا له رسېدو وروسته په ویزه تلای شي.
دا محدود لاسرسی د افغانستان د سیاسي بېثباتۍ، کمزورو ډیپلوماتیکو اړیکو، بندیزونو، د طالبانو د خپلسریو او اوږدمهاله جګړو پایله ده. د افغانانو لپاره نړیوال سفرونه لا هم یوه ستونزمنه چاره ده، چې د ویزې اوږده پروسه، لوړ لګښتونه او ډېر ځله رد کېدل پکې شامل دي.
متحده عربي امارات د څلورم ځل لپاره په پرلهپسې ډول د نړۍ تر ټولو ځواکمن پاسپورټ لري. ددغه هېواد پاسپورټ لرونکي۱۸۰ هېوادونو ته سفر کولای شي، چې په دې کې ۱۳۳ هېوادونو ته له ویزې پرته او ۴۷ هېوادونو ته په ویزه تلای شي.
د ارټون کیپټل د ۲۰۲۴ کال پاسپورټونو درجهبندي ښيي چې پاسپورټونه یوازې د سفر لاسوندونه نه دي، بلکې د یوه هېواد نړیوال حیثیت څرګندوي. دمتحده عربي اماراتوپه څېر هېوادونو لپاره دا د ډیپلوماتیکو بریاوو تصدیق دی، خو د افغانستان په څېر هېوادونو لپاره دا د اصلاحاتو او نړیوالې همکارۍ ترلاسه کولو اړتیا څرګندوي.
دا درجهبندي یو ځل بیا د ټولو هېوادونو لپاره د بېدارۍ زنګ دی، چې خپلې نړیوالې تګلارې له سره وڅېړي او باوري کړي چې وګړي یې په دې نړۍ کې نه منزوي کیږي.
ارټون کیپټل وايي، چې په سیمه کې شخړو د هېوادونو د حرکت نومرې نورې هم ټیټې کړې دي، ځکه حکومتونه د سفر او ویزې ورکولو په برخه کې سختي کوي.
د عامو افغانانو لپاره دا ټیټه درجهبندي پدې مانا ده چې بهر ته د زدهکړې، کار یا له کورنۍ سره د یوځای کېدو په برخه کې لاهم له خنډونو سره مخ دي.
په ډېرو هېوادونو کې د افغانستان محدود ډیپلوماتیک حضور دا ستونزې لا ډېرې کړې دي.
کارپوهان وړاندیز کوي چې د سیاسي ثبات او ډیپلوماتیکو اړیکو په پیاوړتیا سره د افغانستان درجهبندي ښه کېدای شي.
د سیمهییزې همکارۍ هڅې او له ګاونډیو هېوادونو سره د سوداګرۍ او سفر تړونونه کولای شي د افغانانو د تګ او راتګ پر وړاندې خنډونه کم کړي.
اروپا په ۱۰ غوره کې
اروپایي هېوادونه په درجهبندۍ کې مخکښ دي. هسپانیا په دویم ځای کې ده، چې جرمنی یې (پنځم ځای) ته ټېل وهلی دی.
فنلنډ په درېیم، فرانسه څلورم، بیلجیم شپږم، ایټالیا اووم، ډنمارک اتم، نیدرلېنډ نهم او لوکزامبورګ په لسم ځای کې ولاړ دي.
بریټانیا او امریکا، چې یو وخت د نړیوال حرکت سمبولونه ګڼل کېدل، په درجهبندۍ کې نور هم راښکته شوي دي.
بریټانیا اوس په ۳۲ ځای کې ده، چې د تېر کال له ۲۲ ځای څخه ښکته شوې ده. د دغه هېواد پاسپورټ لرونکي ۱۲۵ هېوادونو ته له ویزې پرته تلای شي. په ورته وخت کې، د امریکا پاسپورټ له۲۷ ځای څخه ۳۸ ځای ته رالوېدلی، چې څښتنان یې۱۲۳ هېوادونو ته له ویزې پرته او ۵۰ هېوادونو ته په ویزو تلای شي.
د سیمې پراخ انځور
د افغانستان ګاونډي هېوادونه لږ څه ښه وضعیت لري، خو لا هم له ګڼو ستونزو سره مخ دي.
پاکستان په ۱۹۵ ځای کې دی، چې ۳۵ هېوادونو ته لاسرسی لري، په داسې حال کې چې هند په ۱۴۲ ځای کې دی او خپلو وګړو ته ۶۰ هېوادونو ته له ویزې پرته سفر حق ورکوي.
په مقابل کې، قزاقستان او ازبکستان د خپلو سیمهییزو همکاریو او سوداګریزو تړونونو له امله په۱۱۴ او۱۴۰ ځای د پرمختګ په حال کې دي.
