طالبان: په تخار او پنجشېر کې د سرو زرو، یاقوتو او د وسپنې د کانونو د کېندنې چارې پیلېږي
د تخار ولایت په سمتي سیمه کې به د سرو زرو او په پنجشیر ولایت کې به د سرو زرو ترڅنګ د یاقوتو او وسپنې د کانونو د کېندنې چارې په نږدې راتلونکې کې پیل شي.
د تخار ولایت په سمتي سیمه کې به د سرو زرو او په پنجشیر ولایت کې به د سرو زرو ترڅنګ د یاقوتو او وسپنې د کانونو د کېندنې چارې په نږدې راتلونکې کې پیل شي.
د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري اژانس د کانونو او پټرولیم وزارت ویاند همایون افغان له قوله لیکلي، چې د دغه کان د کېندنې په موخه د داوطلبۍ له لارې د افغان-چینایي ګډې کمپنۍ ترمنځ د ۳۵۰ میلیونه ډالرو په ارزښت د پنځو کلونو قرارداد شوی دی.
بلخوا، د پنجشیر د کانونو او پټرولیم ریاست ویلي، چې نږدې راتلونکي کې به په دغه ولایت کې د سرو زرو، یاقوتو او وسپنې د کانونو چارې پیل شي.
باختر حبري اژانس لیکلي، چې د پنجشیر د کانونو او پټرولیم رییس محمد قاسم امیري ویلي، چې د دغو کانونو د استخراج او پیل لپاره د سروې بهیر او لومړني چمتووالي بشپړ شوي دي.
دغه وزارت ویلي چې، له دغو زېرمو څخه به په دغه ولايت کې د پرمختيايي پروژو په پلي کولو کې ګټه پورته شي.
واک ته د طالبانو تر رسېدو وروسته دغې ډلې د افغانستان په ډېرو ولایتونو کې د بېلابېلو کانونو په سپړلو او کېندنو لاس پورې کړی دی.
ګڼ خلک وایي، چې دغه کانونه په نا مسلکي توګه کېندل کېږي، چې د کانونو اصلي زېرمې به ورسره زیانمنې شي.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د طالبانو له خوا د ارزو ټلویزیون د اوو نیول شویو کارکوونکو د خوشې کېدو خبر ورکړ. دغه مرکز د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې یاد شمېر کسان په ضمانت سره خوشې شوي دي، خو ټاکل شوې چې راتلونکې اونۍ محاکمه شي.
که څه طالبانو د یاد شمېر کسانو د نیولو او د دې ټلویزیون د خپرونو د بندولو لامل د «غیر اخلاقي او مبتذلو سریالونو خپرول بللي و»، خو یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته ویلي و، چې دغه اوه کسان دوه اونۍ وړاندې د طالبانو د استخباراتو له خوا له یو شمېر بهر مېشتو رسنیو سره د همکارۍ په تور نیول شوي دي او د ارزو ټلویزیون فعالیتونه هم بند شوي دي.
د افغانستان د خبریالانو مرکز همداراز خبر ورکوي، چې د یادې رسنۍ فعالیتونه بیا ځلې فعاله شوي نه دي.
دغه مرکز له طالبانو غوښتي، چې د ارزو ټلویزیون د دغو کارکوونکو قضیه دې پایته رسېدلې اعلان کړي او د یاد ټلویزیون بیا ځلې فعالیتونو ته هم له قید او شرط پرته اجازه ورکړي.
له کابل څخه باوري سرچینو د افغانستان د خبریالانو مرکز ته ویلي، چې یاد اوه کسان په دې شرط او ضمانت خوشې شوي، چې له کابل څخه به د نه وتلو ترڅنګ محکمې ته حاضرېږي.
د راپورونو له مخې، د طالبانو استخباراتو او امر بالمعروف کارکوونکو د روانې میاشتې په څوارلسمه نېټه د ارزو ټلویزیون پر دفتر له یرغل وروسته د دې رسنۍ اوه تنه کارکوونکي ونیول او د دغې رسنۍ خپرونې یې هم بندې کړې.
د افغانستان د خبریالانو مرکز په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې په نیول شویو کسانو کې د ارزو ټلویزیون د کابل دفتر مدیر امانالله عظیمي، د ټلویزیون وياند خالد بارکزی، اداري مدیر او د خپرونو جوړونکی امیرحسین عطریان، د تولید مدیر ظهیر فیضي او د تولید څانګې کارکوونکي سمیع احمد بېک، هارون عرفان، او بکتاش روفي شامل وو.
د خبرپاڼې له مخې، یاد کسان لومړی د استخباراتو یوې توقیف خونې او بیا د څرخي پله بندخونې ته لېږدول شوي و.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د طالبانو له خوا د دغو رسنوالو نیول د خبریالانو او د رسنیو د کارکوونکو له حقونو ښکاره سرغړونه بولي او له طالبانو غواړي، چې باید د ازادو رسنیو بنسټیزو حقونو ته درناوی وکړي.
د دغه مرکز په خبره، د ارزو ټلویزیون د تړل کېدو دوام او د کارکوونکو مشروطه خوشې کېدل د سیستماتیک فشار او سانسور د دوام نښې دي.
دا لومړی ځل نه دی چې طالبان خبریالان نیسي او د رسنیو فعالیتونه بندوي، بلکې یادې ډلې تر دې وړاندې هم لسګونه خبریالان نیولي او د یو شمېر رسنیو پر فعالیتونو یې هم بندیزونه لګولي دي.
دوه ورځې وړاندې د بې پولې خبریالانو راپور ورکړ، چې طالبانو یوازې په ۲۰۲۴ کال کې لږ تر لږه ۱۲ دولتي او خصوصي رسنۍ تړلې دي.
دغه سازمان د رسنیو تړل د نه منلو وړ بولي او د طالبانو له بندخونو د خبریالانو د ژر تر ژره خوشې کېدو غوښتنه کوي.
طالبانو پر افغانستان له بیا ځلې واکمنېدو وروسته تر ټولو ډېر بندیزونه د رسنیو او خبرپالونو پر فعالیتونو او د ښځو په چارو وضع کړي، چې د دوی دغه چلند بیا په کور دننه او بهر کې له پراخو غبرګونونو سره مخ دی.
د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده د انساني قاچاق په اړه نوي شپږ ماده ییز فرمان کې خپلو امنیتي او کشفي ادارو ته امر کړی، چې انساني قاچاقبر تعقیب او بندي کړي. بل خوا پر افغانستان د دې ډلې له واکمنېدو سره سم کابو اته میلیونه کسان له افغانستانه وتلي دي او دا لړۍ لا هم روانه ده.
د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر اژانس د دې ډلې د مشر مولوي هبت الله اخوندزاده له لوري د انساني قاچاق د مخنیوي په اړه شپږ مادییز فرمان خپور کړی.
مولوي هبت الله په دغه فرمان کې د خپلې ډلې د کورنیو چارو، دفاع، سرحدونو او قبایلو وزارت او استخباراتو ادرې ته امر کړی، چې انساني قاچاقبر تعقیب او بندي کړي.
مولوي هبت الله ویلي، چې انساني قاچاق “غیري شرعي” عمل دی او په افغانستان کې د څو لسیزو راهیسې دا ستونزه شته.
باختر اژانس د نوموړي له قوله ویلي، چې دا فرمان یې “د خلګو د ژوند، کرامت او عفت “ خوندي کېدو په موخه صادر کړی دی.
د طالبانو مشر د دې فرمان په لومړۍ ماده کې د حج او اوقافو، پوهنې او لوړو زدکړو، اطلاعاتو او فرهنګ، امربالمعروف او نهې عن المنکر، سرحدونو او قبایلو او مخابراتو وزارتونو ته امر کړی، چې د انساني قاچاق او ژوند په خطر کې اچولو، د بدو عواقبو او شرعي ممانعت په اړه، د عامه پوهاوي کړنلارې جوړې او عملي کړي.
نوموړي همدارنګه د دیني عالمانو، قومي مشرانو او متنفذینو هم د انساني قاچاق په اړه د پوهاوي په برخه کې دهمکارۍ غوښتنه کړې ده.
ملا هبت الله د دغه فرمان په دوهمه ماده کې راغلي:«د کورنیو چارو وزارت مکلف دی هغه انساني قاچاقبران چې په مختلفو ولايتونو کې خلک په تېره بیا ځوانان له افغانستانه په قاچاقي او له خطرونو ډکو لارو وتلو ته هڅوي او لېږي، تعقيب، تثبيت او ونيسي.»
د فرمان په دوهمه ماده کې مولوي هبت الله د دې ډلې د کورنیو چارو وزارت ته امر کړی چې انساني قاچاقبران له نیولو وروسته، د سزا لپاره د دې ډلې نظامي محكمو ته معرفي کړي.
همدارنګه هبت الله د خپلې ډلې د کورنیو چارو وزارت ته امر کړی، چې هغه مرکزونه چې د انساني قاچاق لپاره ترې کار اخیستل کېده له تثبیت وروسته دې په جدي توګه بند کړي.
د مولوي هبت الله اخوندزاده د فرمان په دریمه ماده کې راغلي:«نظامي محکمې دې انساني قاچاقبران لومړی په یو کال بند، په دوهم ځل تکرار سره په دوه کاله او په درېم ځل تکرار سره په درې کاله بند محکوم کړي.»
نوموړي د دې ډلې د دفاع وزارت ته امر کړی، چې په سرحدونو او د فرضي کرښې په اوږدو کې د انساني قاچاق مخنیوی وکړي او نيول شوي قاچاقبران دې د دې ډلې د کورنیو چارو وزارت ته وسپاري او د دې ډلې د استخباراتو ریاست دي د انساني قاچاق د مخنیوي لپاره په کشفي برخه کې همکاري وکړي.
د طالبانو مشر مولوي هبت الله اوخوندزاده د انساني قاچاق د مخنیوي په موخه دغه فرمان پر داسې مهال ورکړی، چې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په شورا کې د افغانستان استازي (د تلې په ۲۳مه) ویلي وو، چې له ۲۰۲۱ کال راهیسې کابو ۸ میلیونه افغانان له هېواده وتلو ته اړ شوي دي.
د راپورونو له مخې، بېکاري، امنیتي ستونزي او د نجونو او ښځو پر زده کړو بندیزونه هغه لاملونه دې چې اوس هم هره ورځ لسګونه افغانان پر غیري قانوني لارو له افغانستان څخه وځي.
د طالبانو بهرنيو چارو وزارت سیاسي مرستیال په افغانستان کې د ناروې له شارژادافير سره په ليدنه کې د خبرو له لارې د موضوعاتو د حل هیله کړې. ناروې دوه اونۍ وړاندې له افغان مېرمنو سره د طالبانو د چلن په غبرګون کې له دې ډلې سره اړیکې کمې کړې او ویې ویل، د طالبانو استازی به ونه مني.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د شنبې په ورځ په یوه اعلامیه کې د دغه وزارت د سیاسي مرستیال عباس ستانکزي او په افغانستان کې د ناروې د شارژادفير پیرالبرت الساس د لېدنې خبر ورکړی.
د طالبانو په اعلاميه کې راغلي، چې په ناسته کې دواړو لوريو په سیاسي او بشري برخو کې د همکارۍ پر زياتېدو خبرې کړې.
اعلاميه زياتوي: « دواړو لوریو هيله څرگنده کړه، چې د ښکیلتیا له لارې اړوندو موضوعاتو ته حل لارې وموندل شي.»
له افغان مېرمنو او نجونو سره د طالبانو د کړونو په غبرګون کې ناروې د لېندۍ به ۱۵ مه اعلان وکړ، چې د طالبانو له لوري هر ډول معرفي شوی استازی به ونه مني.
له دې اعلان وروسته د طالبانو بهرنیو چارو وزارت د ناروې له خوا د دې ډلې له حکومت سره د اړیکو پر کمولو خپګان وښود او ويلي يې و، چې د متقابل تفاهم او احترام پر بنسټ دیپلوماتیکه ښکيلتيا تاثير لري.
د طالبانو یو پلاوی نیمروز ته رسېدلی او له سوداګرو او ځايي چاروکو سره یې لیدنه کې ویلي، چې د بې کیفیته نفتي توکو د واردېدو مخه به نیسي. په ورته مهال په نیمروز ګمرک کې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، په دغه ګمرک کې ځیني طالب مسوولان د بې کیفیته نفتي توګو په واردولو کې لاس لري.
د سرچینو په خبره، همدا لامل دی چې تر دې دمه د طالبانو تر واک لاندې د نورم او سټنډرډ ملي اداره په دې نه ده توانېدلې ترڅو به مکمل ډول د بې کیفیته نفتي توګو مخه ونیسي.
په همدې حال کې د طالبانو د نیمروز ولایت مقام رسنیز دفتر د یوې خبرپاڼه په خپرولو سره لیکلي چې د بې کيفيته نفتي توکو د مخنيوي لپاره يو لوړ پوړی پلاوی نيمروز ته راغلی دی.
د نيمروز ولایت لپاره د طالبانو والي محمد قاسم خالد له ياد پلاوي او د تېلو له يو شمېر سوداګرو سره په ګډه غونډه کې وويل:« چې تر ډېره حده د نیمروز له لارې د بې کیفیته تېلو مخنیوی شوی او هېچا ته د دې اجازه نه ده ورکړل شوې، چې بې کیفیته تېل را وارد کړي.»
په دغه پلاوی کې د طالبانو د ډلې مشر ملا هبت د احکامو او فرامینو عمومي رییس چې د پلاوي مشري کوي په دې غونډه کې وويل؛« بې کیفیته تېل نه یوازې وسایلو او وسايطو ته زیان رسوي، بلکې د هېوادوالو روغتيا ته هم لوی زيان ده او د بېلابېلو ناروغیو سبب ګرځي.»
د غونډې په پای کې طالبانو یوځل بیا له سوداګرو وغوښتل چې د بې کیفیته نفتي توګو په واردولو په برخه له دوی سره مرسته وکړي.
په همدې حال کې په پلازمینه کابل کې د تېل پمپونو ځینو مالکانو نن افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې شرکتونه او سوداګر له ایران بې کیفیته نفتي توګي د زیاتې ګټې په موخه افغانستان ته واردوي.
ځیني تېل پلورونکي بیا نیوکه کوي چې طالبان د ډیرو کمو بی کیفیته نفتي توکو مخه نیسي، خو د تېلو سوداګر د نېمروز او هرات ولایتونو په ګمرکونو کې طالب مسوولانو ته بډې ورکوي ترڅو یې افغانستان ته داخل کړي.
طالبانو بیا بیا په خپلو اعلاميو کې د نيمروز او فراه ولایتونو پر پوله ایران ته د بې کيفيته تيلو د ورګرځولو خبر ورکړی.
خو هغه مهال ایراني چارواکو د افغانستان په سرحدي ادارو کې د تېلو د کیفیت معلومولو معیارونه د پوښتنې وړ بللي وو.
ایراني چارواکو ویلي وو، چې طالبان د کیفیت معلومولو ماشینونو پر بنسټ نه؛ بلکې په خپل زړه او خپله خوښه ورته معیارونه ټاکي.
د طالبانو د امربالمعروف وزارت ویاند سیف الاسلام خیبر وايي، چې دغه وزارت په تېرو دریو کلونو کې د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې شاوخوا ۵۵۰ کسان د جادوګرۍ په تور نیولي دي. ښاغلی خیبر وايي «دغو جادوګرو د پیسو په بدل کې د کورنیو تر منځ جنجال او تفرقه پيدا کول.»
د طالبانو تر واک لاندې ملي ټلویزيون د شنبې په ورځ د امربالمعروف وزارت د ویاند سیف الاسلام خیبر له قوله ویلي، چې وزارت يې په بېلابیلو ولایتونو کې يوازې په تېرو شپږو مياشتو کې ۱۸۰ کسان د جادوګرۍ او کوډګرۍ په تور نیولي دي.
سیف الاسلام خیبر وویل چې «جادو په اسلام کې لویه ګناه ده» او عاملین به یې ونیول شي.
د نوموړي په خبره، په دې برخه کې هیچا ته د فعالیت اجازه نه ورکوي او د وزارت محتسبان په ټول هېواد کې هڅه کوي، چې د جادو او کوډو مخه ونيسي.
د طالبانو د امربالمعروف وزارت تر دې مخکې اعلان کړی و، چې په ټول افغانستان کې «تعویذ لیکل، جادو او کوډې» منع دي.
د افغانستان په لیرو پرتو سيمو کې يو شمېر کورنۍ په خاص ډول ښځې د کورنیو ستونزو د حل په موخه تعويذګرو، جاودګرو او کوډګرو ته ورځي، چې هغه بیا د پيسو په بدل کې تعویذونه او څاښتونه ورکوي.
ډېری په دې باور دي، چې دا ډول کړنې د کورنيو د جنجال لامل کېږي.
