لغمان کې د ترافیکي پېښې له امله پنځه تنه مړه او ۱۷ نور ټپیان شوي

په لغمان کې سیمه ییزو طالب چارواکو ویلي، چې په دې ترافیکي پېښه کې د دوو ماشومانو او یوې ښځې په ګډون پنځه تنه مړه او د ښځو او ماشومانو په ګډون ۱۷ تنه نور ټپیان شوي دي.

په لغمان کې سیمه ییزو طالب چارواکو ویلي، چې په دې ترافیکي پېښه کې د دوو ماشومانو او یوې ښځې په ګډون پنځه تنه مړه او د ښځو او ماشومانو په ګډون ۱۷ تنه نور ټپیان شوي دي.
په لغمان ولایت کې د طالبانو د والي ویاند عبدالمالک نیازی وايي، د یک شنبې ورځې په سهار د لغمان مرکز اړوند کله کوټ سیمه کې د یو مرسیډیز سپرلي وړونکي موټر او دوو ریشکاوو د ټکر له امله ۲۲ تنو ته مرګ ژوبله اوښتې ده.
نیازی وايي، په یاده پېښه کې د دوو ماشومانو او یوې ښځې په ګډون پنځه تنه مړه او د ښځو او ماشومانو په ګډون ۱۷ تنه نور ټپیان شوي دي.
د طالبانو د لغمان د والي ویاند وايي، په یاده ترافیکي پیښه کې ټپي شوي کسان د مهترلام ولایتي روغتون ته لېږدول شوي او روغتیايي وضیعت یي ډاډوړ ښودل شوی دی.
د لغمان ولایت د ترافیکو مدیریت مسوولانو ویلي، چې یاده ترافیکي پیښه د چلوونکو د بې احتیاطۍ له امله رامنځته شوې ده.


د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال له دیني علماوو سره په لیدنه کې وویل چې د اسلامي شریعت په اډانه کې د دیني او عصري زده کړو پیاوړتیا لپاره پر یوې طرحې کار روان دی. عباس ستانکزی وايي، «تعلیم د یو هېواد د پر مختګ مهمه وسيله او د اوسني عصر اشده اړتيا ده».
د طالبانو بهرنیو چارو وزارت نن یکشنبه « د مرغومي ۹مه» پر اېکسپاڼه لیکلي چې ددې ډلې د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال عباس ستانکزي له یو شمېر دیني عالمانو سره په ناسته کې وویل چې دغه ډله د دیني او عصري علومو پراختیا او پیاوړتیا ته ژمنه ده.
عباس ستانکزی وايي، « اسلامي امارت د اسلامي شريعت په اډانه کې د دیني او عصري علومو پراختیا او پیاوړتیا ته ژمن دی او په يوې داسې طرحې کار کوي چې ټولې اړتیاوې په نظر کې نیول شوې وي.»
عباس ستانکزی وایي، ددوی هڅه دا ده، چې ملت بيا د ناخوالو ښکار نه شي، ستونزو ته يې رسیده ګي وشي او په ګډه يو سوکاله، باثباته او په هره برخه کې پر ځان بسيا افغانستان ولري.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال له دې وړاندې ویلي و، چې په افغانستان کې د نجونو پرمخ د ښوونځیو او پوهنتونونو بند پاتې کېدل ظلم دی.
طالبانو په وار، وار د نجونو او ښځو لپاره د ښوونځیو او پوهنتونونو پرانیستل د "مناسبو شرایطو" له رامنځته کولو سره مشروط کړي؛ خو د درې نیمو کلونو په تېرېدو سره چې د تعلیمي موسسو دروازې تړل شوې دې، د "مناسبو شرایطو" د برابرولو لپاره شرایط او ددوی طرحې لا نه دي نهايي شوي.

د وروستیو شمېرو له مخې، په دې پېښه کې د الوتکې له ۱۸۱ تنه سپرلیو څخه ۱۷۶ کسان مړه شوي دي.په تېرو ځو ورځو کې دا درېیمه الوتکه ده، چې د پېښې ښکار کیږي. له دې وړاندې یوه اذربایجانۍ الوتکه د روسیې دفاعي سیسټم په نښه کړې وه او په کاناډا کې یوې الوتکې د کښېناستو پرمهال اور واخېست.
د یکشنبې په ورځ د سویلي کوریا یوه مساپر وړونکې الوتکه هله له یوه کانکریټي دیوال سره ولګېده، چې له ځغل لیکې ووته.
د سویلي کوریا داور وژنې ملي اداره وایي، ژغورډلو د موان ښار په هوايي ډګر کې له جېجو هوايي شرکت مساپر وړونکې الوتکې څخه د عملې دوه غړي ژوندي رااېستلي دي. له پېښې شاوخوا ۹ ساعتونه اوړي، خو درې کسان لاهم ورک دي.
موان ښار له پلازمینې سیول څخه شاوخوا ۲۹۰ کیلومتره لرې پروت دی.
د سویلي کوریا د ټرانسپورټ وزارت وایي، دغه الوتکه یوه ۱۵ کلنه ۸۰۰ـ۷۳۷بوینګ الوتکه وه چې له بنګکاک څخه راستنېدله، خو په سیمه ییز وخت درې دقیقې باندې ۹ بجې له ځغل لیکې ووتله او له یوه کانکریټي دیوال سره ولګېده.
د اسوشیټېډ پرېس د رپوټ له مخې، د اور وژنې اداره وایي، په پېښه کې لږ تر لږه ۱۷۶ کسان چې ۸۳پکې ښځې، ۸۲ نارینه او ۱۱ نور، چې جنسیت یې سملاسي نه دی پېژندل شوی، مړه شوي دي.
په ویډیو کې چې رویټرز خبري اژانس خپره کړې، ښکاري چې الوتکه په شدت سره په کانکریټي دیوال لګیږي او اور اخلي.
د اور وژنې اداره وایي، د اور د کنټرول لپاره یې ۳۲موټر او څو چورلکې کارولي دي.
په تېرو ځو ورځو کې دا درېیمه الوتکه ده، چې د پېښې ښکار کیږي.
له دې وړاندې یوه اذربایجانۍ الوتکه په قزاقستان کې د روسیې دفاعي سیسټم په نښه کړې وه او د کاناډا په هالیفاکس هوايي ډګر کې یوې الوتکې د کښېناستو پرمهال اور واخست.

د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس د (مرغومې نهمه) لیکلي چې د احصایې او معلوماتو ادارې د روان کال لپاره د شولو سروې پایلې اعلان کړي، چې له مخې یې د افغانستان په ۱۷ ولایتونو کې په ټولیز ډول ۴۳۸ زره مټریک ټنه وریجې تولید شوې دي.
دا هغه شمېرې دي چې خپلواکو ادارو نه دي تایید کړې.
د دغې ادارې له خوا په خپاره شوي راپور کې راغلي چې د تېر کال پرتله د وریجو په تولید کې ۹.۶ سلنه زیاتوالی راغلی دی. په دې سروې کې ویل شوي، چې په کندوز ولایت کې (۱۳۰ زره مټریک ټنه) وریجې تولید شوي چې د هېواد په کچه تر ټولو لوی شمېر دی.
راپور زیاتوي، چې نور ولایتونه لکه تخار، بغلان، ننګرهار، کونړ او بلخ هم د وریجو د تولید لپاره مهمې سرچینې بلل کیږي.
د دې سروې له مخې په تخار کې ۱۰۷ زره مټریک ټنه، په بغلان کې ۴۳ زره مټریک ټنه، په ننګرهار کې ۴۱ زره مټریک ټنه، او په کونړ او بلخ ولایتونو کې په مجموع کې ۲۴ زره مټریک ټنه وریجې تولید شوي دي.

د طالبانو د امربالمعروف وزارت وايي، چې په کونړ ولایت کې یې یوه ۷۰ کلن سپینږېري ته د یوې ۱۸ کلنې نجلۍ د جبري نکاح مخه نیولې. دغه وزارت ویلي، یاده جبري نکاح د دوه لکه افغانیو په بدل کېده.
د طالبانو د امربالمعروف وزارت په دې اړه خپره شوې خبرپاڼه کې وایي: «دغه عمل له اسلامي اصولو او ټولنیزو اصولو سره په ټکر کې دی.»
پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو او د نجونو پر زدهکړو د دغې ډلې له بندیزونو سره د کم عمره نجونو د ودونو شمېر زیات شوی دی.
د طالبانو د امربالمعروف او نهې عن المنکر وزارت ویاند څه موده وړاندې ویلي و، چې دغې ډلې په تېرو درېیو کلونو کې د شاوخوا پنځه زره جبري نکاحو مخنیوی کړی دی.
طالبان په داسې حال کې د جبري نکاح کولو د مخنیوي هڅه کوي، چې د دغې ډلې غړي له یوه څخه په ډېرو ودونو کولو، اجباري نکاح او د کم عمره هلکانو د ساتلو په تور تورن دي.
څه موده وړاندې د دغې ډلې مشر ملا هبت الله اخوندزاده د یوه فرمان په صادرولو سره له ډېرو ودونو کولو څخه طالبان منع کړي هم دي.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ د (مرغومې نهمه) په یوې خبرپاڼه کې ویلي چې افغانستان لا هم د هغو هېوادونو په ډله کې دی چې د ماینونو او جګړې د چاودیدونکو توکو له امله یې سخت زیانونه ګالي.
دغه نړۍوال سازمان په دې ټینګار کوي چې ماینونه د انسانانو لپاره ورځ تر بلې زیاتېدونکی ګواښ دی او اکثره قربانیان یې ماشومان دي.
افغانستان له څو لسیزو جګړو او ناورینونو وروسته، لا هم د ځمکنيو ماینونو او د جګړې د پاتې شونو له زیات شمېر سره مخ دی چې د ماشومانو ژوند ته یې ستر ګواښ ګڼل کېږي.
د یوناما د راپور له مخې، د ځمکنیو ماینونو ګواښ په هغو سیمو کې ډېر دی چې د ماین پاکونې هېڅ ډول عملیات په کې نه دي ترسره شوي.
اندیښنې دا دي چې په لرې پرتو او جګړه ځپلو سیمو کې لا هم ماشومان له دغه ګواښ سره مخ دي.
یوناما د ارمان په نوم د هغه ماشوم ویډیو هم خپره کړې چې یوې ناچاوده مرمۍ سره یې لوبې کولې او د چاودیدو له کبله یې هغه ټپي شوی و. ارمان وايي: «اوسپنه مې راوخیسته اور مې ورته بل کړ، بیا یې درز وهل چې زه یې ژوبل کړم او سترګې یې هم راته خرابې کړې.»
د ارمان پلار هم د خپل زوی دغه دردونکې پېښه بیانوي، د هغه په خبره تر چاودنې وروسته ارمان په وینو کې لت پت و او روغتون ته یې د لېږدولو لپاره په کلي کې موټر هم نه پیدا کیدلو.
هغه اندېښنه لري چې د دوی په سیمه کې لا هم په ځمکه کې ماینونه ښخ دي او په دې تړاو خلکو ته هېڅ ډول لازم عامه پوهاوی نه دی شوی.
د روان زیږدیز کال په اپریل میاشت کې یوناما په یوه راپور کې یاده کړې وه چې په تېرو څو لسیزو کې د ځمکې لاندې د ماینونو چاودیدو له امله نږدې ۴۵زره افغانان مړه او ټپیان شوي دي.
د ماشومانو د ساتنې نړۍوالې ادارې د معلوماتو له مخې هره میاشت په هېواد د ځمکې دننه د پټو شویو ماینونو د چاودیدو له امله ۶۰ کسانو ته مرګ ژوبله اوړي.
پر افغانستان د شوروي یرغل پر مهال شوروي ځواکونو په بېلابېلو ولایتونو او کلیوالي سیمو کې تر ځمکې لاندې ماینونه ښخ کړي چې د طالبانو تر راڅرګندیدو وروسته دغه ډلې هم د پخواني جمهوري نظام د امنیتي سرتېرو او بهرنیو ځواکونو د نښه کولو لپاره په ځمکو کې ماینونه ښخول.
په افغانستان کې د بهرنیو اینجوګانو تر څنګ یو شمېر داخلي ادارې هم د ماینونو پاکولو په برخه کې فعالیتونه کوي چې د رسمي شمېرو له مخېپه ټولو ولایتونو کې یې څه باندې درې زره کیلومېټره ساحه د ماینونو له ګواښ څخه پاکه شوې ؛خو لا هم دغه مرګوني چاودیدونکي به پشړه توګه لمنځه نه دي تللي.