د افغانستان انټرنشنل - پښتو خبریاله
میاشتنۍ ناروغي یا مېنسټرویشن د ښځو په بدن کې یو طبیعي او دورهيي حالت دی، چې د تولید مثل د سیستم د سالم فعالیت څرګندونه کوي. دا پروسه هغه مهال پیلېږي چې ښځې د بلوغ مرحلې ته ورسېږي، چې معمولاً د ۱۰ څخه تر ۱۶ کلنۍ پورې وي.
ډېری ښځې د میاشتنۍ ناروغۍ په دوران کې ډېر دردونه لري، دغه دردونو ته په طبي ژبه ډیسمنوریا وایي. دغه دردونه ډېر کله د ښځو د میاشتني دوران پر مهال یا د دې دوران څخه لږ مخکې احساسېږي. دغه دردونه عموماً د رحم د عضلو د انقباض له امله رامنځته کېږي.
هغه دردونه چې ښځې یې د میاشتنۍ ناروغۍ په لړ کې تجربه کوي
دغه دردونه په دوه ډوله دي. لومړنۍ ډیسمنوریا چې د میاشتنۍ ناروغۍ طبیعي برخه ده او په ځوانۍ کې زیات لیدل کیږي او معمولاً له زیږون وروسته کمیږي.
دویمه ډیسمنوریا، له نورو روغتیایي ستونزو سره تړاو لري، لکه د رحم ناروغۍ، اینډومېټریوسېس، یا فیبرایډونه. دغه ډول یې د وخت په تېرېدو زیاتېږي او د میاشتني دوران له پای ته رسېدو وروسته هم دوام کولی شي.
ډېری ښځې له میاشتنۍ ناروغۍ مخکې یا هم په جریان کې په لاندې نس، ملا، ورنونو یا پښو او سر کې درد احساسوي. همدا راز په دغه وخت کې ښځې بې انرژۍ کیږي او د ستړیا او ګنکسوالي احساس کوي.
ځینې ښځې د هاضمې له ستونزو سره مخ کیږي لکه نس ناستې یا کانستیپیشن.
هغه لارې چې د دغو دردونو په کمولو کې مرسته کولی شي
له څو مېرمنو څخه مې په دې اړه وپوښتل هغوی له خپلې تجربې وویل، که چیرې ګرمو شیدو کې ادرک، ګبین او زردچوبه ګډه شي او وڅښل شي د درد په کمولو کې مرسته کولی شي.
ژوره ساه اخیستل او د بروفین ټابلیت خوړل هم د درد په کمولو کې مرسته کولی شي. که چیرې درد ډېر شدید وي، که میاشتنی دوران د معمول په پرتله ډېر یا لږ شي او یاد بلې ناروغۍ نښې ولیدل شي نو باید ډاکټر ته مراجعه وشي.
د میاشتنۍ ناروغۍ پر مهال د ښځو رواني حالت
د میاشتنۍ ناروغۍ پر مهال د ښځو رواني حالت کې بدلونونه د هورموني بدلونونو پایله وي چې په دې دوران کې په بدن کې رامنځته کېږي. دغه بدلونونه طبیعي دي. مګر دغه حالت پر ښځو متفاوتې اغیزې لري.
یوې ښځې راته وویل: «کله چې مې میاشتنۍ ناروغي نژدې وي نو داسې احساس لرم لکه ښه دروند غم چې لرم یا مې هم زړه ښه مات شوی وي، بې له کوم علته داسې ژاړم لکه خدای مه کړه د کورنۍ کوم غړی چې مې مړ شوی وي، خو اصل کې داسې څه نه وي راسره پیښ شوي.»
بلې ښځې راته وویل: «د میاشتنۍ ناروغۍ په جریان کې ډېره بې انرژي یم. ګنکسه یم حتی له ځایه د پورته کیدلو توان هم نه لرم.»
یوې بلې ښځې بیا وویل: «کله چې مې میاشتنۍ ناروغي نژدې کیږي اشتها مې ډېریږي. هېڅ د مړښت احساس نه لرم، هر څه چې مې مخې ته راشي خورم یې. مګر کله چې مې ناروغي راشي بیا مې اشتها سوځي.»
څېړنې ښیي چې ډېری ښځې د میاشتنۍ ناروغۍ مخکې یا هم جریان کې ځان اندېښمن، خپه یا بې حوصلې احساسوي، چې دا د پروجسټېرون او ایسټروجن د کمېدو له امله دا حالت رامنځته کېږي.
ځینې ښځې پر وړو خبرو ډېر حساس یا قهرجنې وي، د ځېنو د ذهن د توازن ساتل ستونزمن کېږي، د ارامتیا او سکون کچه کمه کیږي، او دا احساس رامنځته کېږي چې هر څه غلط دي. د فزیکي ستړیا ترڅنګ رواني ستړیا او د انرژۍ کمښتدا هم په دې دوران کې احساسیږي.
حل لارې څه دي؟
هڅه وکړئ هره ورځ ۷-۸ ساعته خوب وکړئ.د مهمو کارونو لپاره پلان جوړ کړئ او ځان له زیاتې ستړیا وساتئ. صحتمنده خواړه لکه مغز لرونکي مواد، سبزیجات او میوې وخورئ، مالګه کمه کړی، ګرمې شیدې یا بوټې لرونکي چای وڅښئ.
ورزش وکړئ، ساده تګ یا یوګا کول د بدن هورمونونه تنظیموي او رواني فشار کموي. ژوره ساه واخلی ځکه چې دا مو ذهن اراموي.
کتاب ولولئ یا هم د خپلې خوښې موسیقي واورئ.
که دردونه ډېر سخت وي، د ډاکټر سره مشوره وکړئ. ځینې وخت د ضد اضطراب یا هورمون متوازن کوونکي درمل درسره مرسته کوي.
هڅه وکړئ داسې کارونه وکړئ، چې تاسو ته خوښي درکوي، لکه انځورګري، فلمونه کتل، یا ګنډل.
