په چين کې د طالبانو سفیر بلال کريمې د سره صلیب نړۍوالې کمېټې د سرمنشي له استازي څخه غوښتي، چې د ساړه ژمي په درشل کې له پاکستانه د اېستل شویو افغان کډوالو سره بشري مرستې وکړي.
په چين کې د طالبانو سفارت د چهارشنبې په ورځ په یوې خبرپاڼه کې ويلي، چې د دغه ډلې سفير بلال کريمي د سره صلیب نړۍوالې کميټې د سرمنشي له استازي او د ختيځې اسیا لپاره د سیمه ييز پلاوي له مشر بلډاسرستېهلین سره په لیدنه کې د بشري مرستو او هڅو د پراختیا هيله ښودلې.
بلال کريمي په دې ناسته کې ویلي: « په افغانستان کې د ساړه ژمي په رارسېدو سره له پاکستان څخه په زور راېستل شوي افغان کډوال د سرپناه، روغتیا، تعلیم او د ماینونو د خطر اړوند عامه پوهاوي برخو کې پر وخت او لازمو مرستو ته ډېره اړتیا لري.»
د سره صلیب نړۍوالې کميټې استازي ویلي، چې د لیدنې موخه یې د افغانستان سره د چين د سيډکا ادارې او نورو نړۍوالو بشري سازمانونو همکارۍ او بشري مرستو تنظیممول دي.
ستېهلین ويلي، چې دوی په جګړه ځپلو هېوادونو کې فعالیت کوي او دا مهال په افغانستان کې د روغتیایي بنسټونو د تمويل او اورتوپيدي په برخو کې مرستو ته دوام ورکوي.
نوموړي ويلي، چې د بندیزونو د لېري کېدو په تمه نه پاتې کېږي او مرستې يې بشري اړخ لري.
د یادولو ده، چې سور صلیب په افغانستان کې د ماین پاکۍ، خوراکي توکو، درملو، اوبو رسونې او روغتیا په برخه کې فعالیتونه کوي.
د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف د سه شنبې په ورځ (د مرغومي ۲۶) په مسکو کې یوې خبري غونډې ته وویل چې« زه غواړم دا یادونه وکړم په داسې حال کې چې دا سازماني تدابیر مهم دي، د شانګهای همکارۍ سازمان دننه د باور پیاوړي کول، په ځانګړې توګه په هغه فرمټ کې چې اوس د افغانستان په اړه کار کوي (روسیه، چین، پاکستان، ایران)، نور هم ډېر مهم دی. موږ په دې باور یو چې د هند ګډون به سم ګام وي».
د روسیې د بهرنیو چارو وزارت له کنفرانس وروسته د لاوروف د خبري غونډې بشپړ متن پر خپله پاڼه خپور کړ.
لاوروف وویل، « د شانګهای همکاري سازمان او د افغانستان اړوند فرمټونه، لکه د افغانستان په اړه د مسکو فرمټ، نور اضافي پلیټفارمونه دي چې پاکستان، هند او چین ته ډېر امکانات ورکوي چې له یو بل سره اړیکه ونیسي، هڅه وکړي یو بل ښه درک کړي، هغه پوښتنې وکړي چې هغوی اندېښمنوي او ځوابونه ترلاسه او تحلیل کړي».
د «افغانستان څلور اړخیزه ډلې» وروستۍ ناسته د ۲۰۲۴ کال په نومبر کې د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلې په څنډه کې د بهرنیو چارو وزیرانو په کچه شوې وه. په دې غونډه کې د ایران د بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي، د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف، د چین د بهرنیو چارو وزیر وانګ یي او د پاکستان د دفاع وزیر محمد اصف ګډون درلود.
د غونډې له پای وروسته په یوه ګډه اعلامیه کې د افغانستان د «ملي واکمنۍ، سیاسي خپلواکۍ، یووالي او ځمکنۍ بشپړتیا» د ملاتړ غوښتنه وشوه.
شانګهای یو وخت د افغانستان لپاره تماس ډله لرله چې د هند په ګډون ټول غړي پکې شامل وو، خو دغه ډله د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې غیرفعاله شوې ده.
د ترهګرۍ ضد ګډې هڅې
لاوروف په څلور اړخیزه ډله کې د هند غړیتوب داسې وخت وړاندیز کوي چې د روسیې او پاکستان اړیکې هم تودې شوې دي.
لاوروف وویل، « موږ د تیرو څو لسیزو په پرتله له پاکستان سره په تر ټولو ښه پړاو کې یو».
نوموړي پاکستان «د ترهګرۍ قرباني» وباله او ویې ویل چې د اسلاماباد لپاره ترهګرۍ ضد جګړه هغه وخت ممکنه ده چې د خپلو افغان ګاونډیانو، هند او د شانګهای همکارۍ سازمان له ټولو غړو سره ګډې هڅې وکړي.
لاوروف زیاته کړه، « ګڼ شمېر پروژې دي، هغه پروژې هم پکې شاملې دي چې د شوروي دورې په ترڅ کې د پاکستاني اقتصاد لپاره جوړې شوې وې او اوس بېرته بیا رغول کېږي».
لاوروف زیاته کړه، « ترهګرۍ ضد جګړه د هڅو د یوځای کولو غوښتنه کوي، له خپلو افغان ګاونډیو، له هند او د شانګهای همکاري سازمان له ټولو غړو سره، ځکه منځنۍ اسیا، افغانستان او پاکستان د "بدو خلکو" له خوا د خپلو جنایي پلانونو د پلان کولو او پليتابه لپاره کارول کېږي».
هند په افغانستان کې خپله ښکیلتیا ډېروي
د لاوروف څرګندونې داسې مهال دي، چې هند په کابل کې د طالبانو له حکومت سره خپله ښکېلتیا زیاته کړې ده.
د هند د بهرنیو چارو وزیر وکرم میسري تازه په دوبۍ کې د طالبانو د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر مولوي امیر خان متقي سره وکتل او پر بشري همکاریو، چابهار بندر او سیمه ییزو اړیکو یې خبرې وکړې.
هند لومړی ځل په ۲۰۱۸ کال کې د مسکو فورم په چوکاټ کې له طالبانو سره خبرې وکړې، چې د دغه هېواد دوو پخوانیو ډیپلوماټانو، امر سینها او ټي سي ای راګاوان یې استازیتوب کاوه.
هند تر دې دمه افغانستان ته پراخې مرستې استولې، چې ۵۰ زره متریک ټنه غنم، ۳۰۰ ټنه درمل، د زلزلې مرستو اړوند۲۷ ټنه توکي، ۱.۵ میلیونه کوویډ ۱۹واکسین ډوزونه پکې شامل دي.
د سیمې ډیپلوماسي او د سوداګرۍ فرصتونه
لاوروف وړاندیز وکړ چې هند او پاکستان خپلې ستونزې د خبرو اترو له لارې حل کړي.
هغه "مسکو فورم" د یوه مناسب پلاتفورم په توګه یاد کړ، چې د دوی ترمنځ د تفاهم ښه کولو لپاره کار وکړي. نوموړي وویل، « هغوی کولای شي خپلې اندېښمنوونکې پوښتنې مطرح کړي او ځوابونه وغواړي. موږ به د دې لپاره خپلې هڅې وکړو، ځکه دا د سیمې په ګټه ده».
هند د چابهار بندر په پرمختګ کې هم پراخې پانګونې کړې دي. دا بندر د افغانستان لپاره یو مهم سوداګریز مسیر دی، چې د پاکستان له لارې تېرېدو اړتیا له منځه وړي او سیمه ییز اتصال ته وده ورکوي.
