د پاکستان پوځ د عامه اړیکو دفتر وايي، په بلوچستان کې د محمد خان احمدخېل په نوم یو افغان په جګړه کې وژلی دی. دوی زیاتوي محمد خان احمدخېل د روانې جنورۍ میاشتې په ۱۱مه د بلوچستان د ژوب ولسوالۍ په سمبازه کې وژل شوی دی.
د پاکستان دولتي راډیو نن سې شنبې «د سلواغې ۲مه» د پاکستان پوځ د عامه اړیکو دفتر په حواله لیکلي محمد خان احمدخیل د حاجي قاسم دوران خان زوی دی، او د پکتیکا ولایت د وازې خوا ولسوالۍ د بلورايي کلي اوسیدونکی دی.
د پاکستان پوځ ویلي چې د نوموړي مړی پرون تز اړینو رسمي مراحلو وروسته د طالبانو د حکومت چارواکو ته وسپارل شو.
د پاکستان پوځ وايي چې دا ډول پیښې پاکستان په ترهګریزو فعالیتونو کې د افغان وګړو د ښکېلتیا شواهد دي.
په خواله رسنیو کې د پاکستان د پوځ تر واک لاندې اکونټونو کې د وژل شوي افغان وکړي د تذکرې کاپي هم خپره کړې ده.
د پاکستان پوځ له طالبانو غوښتي چې خپلې ژمنې پوره کړي او د پاکستان پر وړاندې د ترهګرۍ د کړنو لپاره د ترهګرو له خوا د خپلې خاورې د کارولو مخه ونیسي.
طالبان په افغانستان کې د پاکستان ضد وسلوالو ته پنا ور کول او د دغه هېواد تاوتریخوالي کې د افغانانو د ښکېلتیا په هکله د پاکستان دا ادعاوې تل رد کړې دي.
د طالبانو د حکومت ویاند وايي، د دې ډلې د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني او د استخباراتو لوی رییس عبدالحق وثیق متحده عربي اماراتو ته لاړل. ذبیح الله مجاهد په خپل اېکس کې زیاتوي، چې دې طالب چارواکو د کوربه هېواد له مشر محمد بن زاید ال نهیان سره ولیدل.
ښاغلی مجاهد نن په خپله اېکس پاڼه ليکلي، چې دواړو لورو پر مهمو موضوعاتو خبرې کړې دي.
مجاهد زياتوي، چې په دې ناسته کې دواړو لورو د سيمه یيز ثبات، د اقتصادي پياوړتيا او ځينو نورو موضوعاتو اړوند هم بحث کړی.
د متحده عربي اماراتو دولتي خبري اژانس (وام) هم راپور ورکړی، چې شیخ محمد بن زاید ال نهیان د سې شنبې په ورځ د ابوظبۍ په الشاطي ماڼۍ کې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سره د افغانستان د وروستیو پرمختګونو او د دوه اړخیزو همکاریو د پیاوړتیا په لارو چارو خبرې وکړې.
د راپور له مخې، دواړو خواوو د افغانستان د بیارغونې او ثبات، د پرمختګ پر لارو چارو او د افغانانو د هوساینې په اړه هم بحث کړی دی.
دغه خبري اژانس لیکلي، چې حقاني د افغانستان خلکو ته د متحده عربي اماراتو د بشري مرستو ستاینه وکړه
سراج حقاني تېر دوبی هم متحده عربي اماراتو ته تللی او د سرچینو په خبره، نوموړي په هغه سفر کې د امریکا له امنيتي چارواکو سره د امنيتي اندېښنو په اړه خبرې کړې وې.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد هغه مهال ویلي و، چې نوموړي د اماراتو له چارواکو د دې ډلې د امنیتي ارګانونو لپاره په ساختماني او صحي برخه کې همکاري وغوښته.
د ښاغلي حقاني او عبدالحق وثیق تر دې سفر شاوخوا دوې اونۍ وړاندي د طالبانو د بهرنیو چارو وزير امیرخان متقي هم عربي متحده اماراتو ته سفر کړی و.
طالبانو ويلي و، چې متقي د متحده عربي اماراتو د بهرنيو چارو او اقتصاد وزيرانو ترڅنګ د يو شمېر نور چارواکو سره هم ليدلي او د سوداګرۍ پر زياتوالي يې خبرې کړې دي.
دا متحده عربي اماراتو د سراج حقاني دویم سفر دی، چې تر سره کوي يې.
په امریکا کې د طالبانو له یوه بندي سره د دوو امریکایي وګړو تر تبادلې وروسته، لا هم د افغان توکمه امریکایي تبعه محمود شاه حبیبي د برخلیک په اړه هیڅ خبر نشته. ښاغلی حبیبي په ۲۰۲۲ کال په کابل کې د القاعدې د مشر ایمن الظواهري له وژل کېدو وروسته ورک شو.
د مخکنيو راپورونو له مخې، د امریکایانو او طالبانو ترمنځ په خبرو کې متحده ایالاتو د یوه مهم طالب بندي د خوشي کولو په بدل کې د رایان کوربټ، جورج ګولزمن او محمود شاه حبیبي، د خوشې کیدو غوښتنه کړې وه، چې په ۲۰۲۲ کال کې په افغانستان کې نیول شوي وو.
په همدې حال کې د جو بایډن د ولسمشرۍ په وروستیو ورځو کې په یوه تبادله کې رایان کوربټ او جورج ګولزمن خوشي شول، خو د محمود شاه حبیبي په اړه هیڅ خبر نه و.
طالبانو مخکې ویلي و، چې هغه له دې ډلې سره نه شته
دا په داسې حال کې ده، چې طالبانو ای ار ایکس مخابراتي شرکت تورن کړی و چې د امریکا حکومت سره یې د ایمن الظواهري په نښه کولو کې مرسته کړې ده.
محمود شاه حبیبي د ۱۴۰۱ کال د زمري په میاشت کې د امریکایي (ای ار ايکس د خبرو اترو) شرکت د ۲۹ نورو کارمنانو سره یو ځای، د کابل په شیرپور کې د القاعدې د پخواني مشر له وژنې یوه ورځ وروسته ونیول شو.
د محمود شاه حبیبي ورور احمد حبیبي مخکې وال سټریټ ژورنال ته ویلي وو: «زما کورنۍ ډاډه ده، چې محمود ژوندی دی او د طالبانو او حقاني شبکې په ګډ توقیف کې دی. موږ ډېر شواهد لرو. که طالبان رحیم غواړي، زما د ورور خوشي کول د هغه د ترلاسه کولو لپاره غوره لار ده.»
د فدرالي څېړونو اداره وايي، دوی باور لري چې حبیبي د طالبانو د پوځي یا امنیتي ځواکونو لخوا نیول شوی و.
د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف وايي، امریکا افغانستان ته د خپلو پوځي زیربناوو پر بیرته ستنولو غور کوي. هغه د دوشنبې په ورځ د روسیې د امنیت شورا په غونډه کې وویل، د جو بایډن ادارې دا پالیسي درلوده.
د روسیې تاس خبري اژانس لیکلي، چې ښاغلي لاوروف د دوشنبې په ورځ وویل، چې متحده ایالات د دې هدف د ترلاسه کولو لپاره د افغانستان له ګاونډیانو کار اخلي.
هغه وویل چې د هغه څرګندونې د امریکا د پخواني ولسمشر جو بایډن د ادارې پالیسیو ته اشاره ده.
هغه د روسیې د امنیت شورا په غونډه کې وویل:« "موږ به هم افغانستان هېر نه کړو." امریکایان هم هڅه کوي چې تر یوې اندازې پورې خپل شتون بیا ټینګ کړي، د دې هدف لپاره له ګاونډیو هیوادونو کار اخلي.»
دوی هلته د خپلو پوځي تاسیساتو پر بیرته ستنولو فکر کوي.
جو بایډن د ۲۰۲۱ کال په لومړیو کې په افغانستان کې د امریکا د اوږدې مودې بهرنیو پوځي عملیاتو پای ته رسېدو اعلان وکړ او یوازې څو میاشتې وروسته، طالبان پرته له کوم مقاومت کابل ته ننوتل او په څو ساعتونو کې یې د ښار کنټرول ترلاسه کړ.
ځینو جمهوري غوښتونکو سیاستوالو او پخوانیو سرتیرو په بار بار پر بایډن ادارې له افغانستان د وتلو د چلند له امله نیوکه کړې ده.
د ایران بهرنیو چارو وزارت د طالبانو حکومت ته وړاندیز کړی، چې له افغانستان سره پر پوله سويلي خراسان کې کونسلګري پرانیځي. ایران د هغو هېوادونو په ډله کې دی چې د طالبانو واکمنېدو سره یې دې ډلې ته په تهران کې افغان سفارت وسپاره. د طالبانو حکومت تر اوسه په دې اړه څه نه دي ويلي.
د ایران تسنیم خبري اژانس د سې شنبې به ورځ د سویلي خراسان لپاره د بهرنيو چارو وزارت د استازې افسانه ابراهيمي له قوله ويلي: «دوی چمتو دي، چې د سويلي خراسان په مرکز کې د افغانستان د کونسلګرۍ په جوړولو کې مرسته وکړي.»
هغې ويلي، چې دا وړانديز يې په رسمي ډول د طالبانو حکومت ته کړی او ایران اوس د طالبانو ځواب ته په تمه دی.
د ایران د بهرنيو چارو وزارت استازې زياته کړې، چې په بيلو لارو یې له افغانستان سره خپله دوستي ثابته کړې او له نورو هېوادونو د ژمنو د پوره کېدو ورته تمه لري.
ایراني کارپوهانو تسنيم خبري اژانس ته نظر ورکړی، چې د کونسلګرۍ شتون د دواړو هېوادونو ترمنځ په سوداګرۍ او اقتصادي برخه کې اسانتياوې رامنځ ته کوي او په ایران کې به افغان کډوال د کونسلګرۍ او حقوقي خدماتو برخمن شي.
سویلي خراسان د ایران په ختيځ کې له افغانستان سره ګډه اوږده پوله لري او په صفري نقطه کې د دواړو هېوادنو ځانګړې اقتصادي سیمه هم شته.
ایراني چارواکو تېر کال وویل، چې په دغه سیمه کې پنځوس سلنه پانګونه د دواړو هېوادونو ترمنځ ګډه یا مشترکه ده.
د کونسلګرۍ پرانیستلو غوښتنه په داسې مهال ده چې ایران وايي، د افغانستان هرات ته غځېدلې پټلۍ یې پر توکو لېږدولو سربېره اوس د سپرلۍ لېږدولو ته هم تیاره ده.
دوی تمه لري چې د راتلونکي لمریز کال تر نیمايي دا پټلۍ سپرلۍ هم ولېږدوي.
د امریکا د نوي ولسمشر ډونالډ ټرمپ له خوا دغه نوي فرمان ګڼ افغانان اندېښمن کړي او د یو بې برخلیکه حالت سره یې مخامخ کړي دي.
د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د یو نوي فرمان له مخې د امریکا د کډوالو د منلو پروګرام لږ تر لږه د راتلونکو درې میاشتو لپاره وځنډاوه. سپینې ماڼۍ ویلي، د دې پروګرام بیا پیل به هغه وخت کېږي چې د کډوالو راتګ د امریکا له ملي ګټو سره سمون وخوري.
په هغه فرمان کې چې د سپینې ماڼۍ له خوا د دوشنبې په ورځ خپور شوی په کې ویل شوی چې د امریکایي وګړو د سرچینو د کمیدو او همدا راز د دوی د امنیت د تضمین له کبله د ډېر شمېر کډوالو د منلو وړتیا نه لري.
په فرمان کې راغلي: "دا پروګرام به تر هغه وخته وځنډېږي چې امریکا ته د کډوالو راوستنه د امریکا له ګټو سره برابره وي".
د سپینې ماڼۍ په وینا، دغه بندیز به د جنورۍ ۲۷مه ۲۰۲۵ (د سلواغې۸مه ۱۴۰۳) نېټې څخه د کډوالو اړوند پر ټولو پروګرامونو پلی کېږي.
په یاد فرمان کې ویل شوي چې د بهرنیو چارو او کورني امنیت وزیران به په راتلونکو دریو میاشتو کې د کډوالۍ اړوند پروګرامونه د امریکا د ملي امنیت او ګټو په نظر کې نیولو سره څېړي او بیا به یې په تړاو ټرمپ ته راپور ورکوي.
په فرمان کې دا هم راغلي کله چې یاد وزیران کولای شي په استثنایي توګه د کډوالۍ دغه پروګرام ته ځینې کسان ومني.
په دې تړاو خپرې شوې خبرپاڼه کې لیکل شوي: "هغه کسان چې په استثنايي توګه منل کېږي، باید د امریکا ملي ګټو ته ژمن وي او د امریکاامنیت ته هم باید ګواښ نه وي.
سپینې ماڼۍ زیاته کړې چې د دې پروګرام د بیا پیلېدو پرېکړه به د اړوندو وزیرانو د ارزونې پر بنسټ کېږي.
د افغان پناه غوښتونکو اندیښنې
د امریکا د کډوالو منلو پروګرام هغه پروګرام دی چې له ۱۹۸۰ کال راهیسې د نورو هېوادونو کډوال مني.
له افغانستانه د امریکا د ځواکونو تر وتلو وروسته د امریکا د بهرنیوچارو وزارت زرګونه افغانان، چې په خپل هېواد کې یې ژوند له ګواښ سره مخ و، په دې پروګرام کې شامل کړل چې امریکا ته ولېږدول شي.
د راپورونو له مخې، له ۲۰۲۱ کال راهیسې، شاوخوا ۱۸۰ زره افغانان د دې پروګرام له لارې امریکا ته تللي دي؛ خو لسګونه زره نور افغانان لا هم په پاکستان، جرمني، ترکیې او نورو هېوادونو کې د بې برخلیکۍ په حالت کې میشت دي.
د ټرمپ له لوري د دغه پروګرام ځنډ به د هغو افغان کډوالو لپاره لا ډېرې ستونزې پیدا کړي، چې په پاکستان کې د سختو شرایطو لاندې ژوند کوي.
په پاکستان کې د امریکا کډوالۍ ته په تمه افغانانو ستونزې
په پاکستان کې مېشت زرګونه افغان کډوال چې د امریکا له لوري یې د کډوالۍ اړوند ټولې چارې بشپړې شوي یوازې دغه هېواد د الوتنو د چمتو کیدو لپاره په تمه دي. په دغو افغانانو کې هغه کسان هم شامل دي چې وار دمخه یې امریکا ته د تګ لپاره د الوتنو نیټې هم څرګندې شوي؛ خو د ټرمپ تازه فرمان ورته ګڼې اندیښنې پیدا کړي دي.
په اسلام اباد کې مېشت وحیدالله په نوم یو افغان چې په راتلونکې فبرورۍ میاشت کې یې د امریکا هېواد ته د تګ نېټه ترلاسه کړې له سختو اندېښنو سره مخ دی. هغه وایي، هغه په افغانستان کې له یوې امریکایي ادارې سره کار کاوه، خو اوس د ټرمپ د نوې پرېکړې له مخې یې ژوند یې یو ځل بیا له ګواښ سره مخ شوی دی.
په ورته مهال په پاکستان کې د پولیسو له لوري د افغانانو د نیول کیدو لړۍ هم روانه ده او د امریکا له پخوانیو همکارانو سره وېره دا ده چې که په دغو عملیاتو کې افغانان ونیول شي او افغانستان ته ولېږل شي ؛نو له مرګونو ګواښونو سره به مخ شي.
د احمد ولي په نوم یو بل افغان او د هغه کورنۍ چې د امریکا د کډوالۍ پروسه یې بشپړه کړې سخت اندېښمن دي.
د دوی پاکستانۍ ویزې هم له وخته تېرې شوي او د پولیسو له وېرې له کوره دباندې هم نه ګرځي او د ټرمپ له لوري دغه تازه فرمان یې د رواني نارامۍ سبب ګرځیدلی دی.
هغه وویل: « له سهار وختي مې چې د ټرمپ د دغه فرمان په اړه اوریدلي روحي حالت مې خراب شوی، ان کور کې مې مېرمن او اولادونه هم خفه دي او یو بې برخلیکه راتلونکي سره مخ یو».
په ورته مهال په متحده ایالاتونو کې د کډوالو د حقونو یو شمېر فعالانو او وکیلانو د ټرمپ پر دغه فرمان توندې نیوکې کړي او دا یې غېر انساني پرېکړه بللې ده. له ټرمپ غوښتنې شوي چې د افغان کډوالو په اړه په دغه بندیزونو کې له معافیت څخه کار واخلي او د دوی د کډوالۍ پروسه دې روانه وساتي.
