د افغانستان بانک راتلونکې شنبه ۲۰ مېلیون ډالره لیلاموي

د طالبانو تر کنټرول لاندې د افغانستان بانک خبر ورکړی، چې د افغانیو پر وړاندې د ډالرو د ارزښت د کمېدو په موخه د راروانې شنبې په ورځ (د سلواغې ۶مه) ۲۰ مېلیونه امریکايي ډالر لیلاموي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې د افغانستان بانک خبر ورکړی، چې د افغانیو پر وړاندې د ډالرو د ارزښت د کمېدو په موخه د راروانې شنبې په ورځ (د سلواغې ۶مه) ۲۰ مېلیونه امریکايي ډالر لیلاموي.
دغه بانک د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره په شرايطو برابرو له ټولو صرافانو او خصوصي بانکونو غوښتي، چې په دغو داوطلبيو کې ګډون وکړي.
د تېرې یکشنبې په ورځ هم د افغانستان بانک د افغانیو پر وړاندې د ډالرو د ارزښت د کمښت له امله ۱۸ مېلیونه ډالر لیلام کړل.له بل پلوه د بلوچستان ایالت د اطلاعاتو پخوانی وزیر جان اڅکزی وایي، چې د افغانیو د ارزښت له ټیټېدو وروسته افغان وګړي د سوداګرۍ او اسعارو د تبادلې لپاره د پاکستانۍ کلدارو غوښتنه کوي.نوموړي پر اېکس پاڼه لیکلي، دا په داسې حال کې ده چې امریکا له طالبانو سره خپلې مرستې بندې کړې دي.د هغه په وینا، له طالبانو سره د امریکا د مرستو ځنډېدو له امله افغانیو خپل ارزښت له لاسه ورکړی، چې اوس یو ډالر په ۷۶ افغانیو تبادله کېږي.هغه زیاته کړې، چې په افغانستان کې اقتصادي فشار مخ په زیاتېدو دی.

په اسلام اباد کې د بې پولې خبریالانو ټولنې په پاکستان کې د مېشتو افغان کډوالو اوسنی وضعیت د اندېښنې وړ بللی او له پاکستاني چارواکو یې غوښتي چې د هغوی خوندیتوب ته بشپړه پاملرنه وکړي.
د خبریالانو دغه بنسټ د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې په اسلام اباد، راولپنډۍ او د پاکستان په نورو ښارونو کې د پولیسو ځورونه، د ویزې بې ساري فیسونه، د جبري شړلو ګواښونه هغه څه دي چې د دوی اندېښنې یې زیاتې کړې دي.
په خبرپاڼه کې راغلي: «موږ خبر یو چې د تمدیدي ویزو موده له شپږو میاشتو څخه یوې میاشتې ته راکمه شوې او تر څنګ یې د دغو ویزو په تر لاسه کولو هم زیاتې پیسې لګیږي چې دغه کار د افغان خبریالانو اقتصادي وضعیت ته بل ګوزار ورکړی دی.»
د خبرپاڼې په بلې برخه کې له خبریالانو سره د پاکستاني پولیسو په چلند نیوکه شوې او لیکلي یې دي: «هغه افغان خبریالانو چې په پاکستان کې پناه اخیستې، د ځان او خپلې کورنۍ د ژوند ژغورلو لپاره کډوالۍ ته اړ ایستل شوي، خو په پاکستان کې د پولیسو له له ځورولو، نیولو او په جبري توګه له پاکستانه د شړلو سره مخامخ شوي دي.»
د بې پولې خبریالانو اداره له پاکستاني چارواکو غواړي چې د خبریالانو خوندیتوب ته دې پاملرنه وکړي او هغوی ته دې په دغه هېواد کې د اوسېدو اسانتیاوې برابرې کړي.
ار ایس ایف د پاکستان له حکومته غوښتي چې دغو افغان خبریالانو ته دې د ویزې موده وغځوي او د هغو بیې دې راټیټې کړي. دا رنګه دغه بنسټ په مهاجر منونکو هېوادونو هم غږ کړی چې د افغان خبریالانو د میشتیدا لپاره دې د دوی د منلو بهیر ګړندی کړي او د دوی د ژوند ژغورلو لپاره دې لاس په کار شي.
له هغه مهاله چې طالبانو پر افغانستان د دویم ځل لپاره ولکه ټینکه کړه، ګڼ خبریالان او د رسنیو کارکونکي د طالبانو له وېرې ګاونډیو هېوادونو ته کډه شول چې په دغو هېوادونو کې هم له سختو ستونزو او لالهاندیو سره لاس او ګریوان دي.
که څه هم چې په پاکستان کې د کډه شویو افغان خبریالانو کره شمېرې نه دي خپرې شوي؛ خو داسې ویل کیږي چې د ۲۰۰ په شاوخوا کې خبریالان او د رسنیو کارکونکي دمګړۍ له خپلو کورنیو سره د پاکستان په بېلابېلو ښارونو کې مېشت دي.

کابل کې د ایران سفارت پر خپله اېکس پاڼه لیکلي، چې د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي به ډېر ژر کابل ته سفر وکړي. د ایکس پاڼې په دغه یادښت کې د سفر په اړه نور جزییات نه دي ورکړل شوي.
تر اوسه پورې د ایران د بهرنیو چارو وزیر د دغه سفر د هدف په اړه څه نه دي ويل شوي، خو په دې وروستیو کې د ایران او طالبانو تر منځ د اوبو د حقابې پر سر ناندرۍ بیا زیاتې شوې دي.
که څه هم د ایران او طالبانو تر منځ د ابو پر سر وخت ناوخت توند بحثونه راپورته شوي، خو ایران له طالبانو سره خپلې سوداګریزې او ډیپلوماټيکې اړیکې تودې ساتلې دي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت یوه چارواکي ذاکر جلالي په ایکس پاڼه لیکلي، چې د افغانستان او ایران ګډې سیاسي، اقتصادي او امنیتي ګټې د دوه اړخیزو همکاریو د پیاوړتیا لپاره یو فرصت دی.
هغه کابل ته د ایران د بهرنیو چارو د وزیر سید عباس عراقچي کېدونکی سفر د دغو اړیکو د ټینګښت په لاره کې یو رغنده ګام بللی، او په خبره یې چې دا به د دواړو هیوادونو اړیکې نوي پړاو ته ورسوي.

د طالبانو کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت په یوې خبرپاڼې کې ویلي، چې اروپايي ټولنې ورسره د ۴۷ میلیون یورو مرستې ژمنه کړې ده. خو اروپايي ټولنې لا په دې اړه معلومات نه دي خپاره کړي.
د طالبانو کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت تېره شپه ناوخته د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې اروپايي ټولنې ورسره د ۴۷ میلیون یورو مرستې ژمنه کړې خو اروپايي ټولنې له خپل ادرس څخه لا په دې اړه معلومات نه دي ورکړي.
خبرپاڼه کې راغلي، چې د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو سرپرست مولوي عبدالکبیر د اروپايي ټولنې له شارژدافیرې ویرونیکا بوسکوویچ پوهار او ورسره پلاوي سره کتلي او د افغانستان د ستونزو په اړه یې ورسره خبرې کړي دي.
د طالبانو په خبرپاڼه کې د اروپايي ټولنې د شارژدافیرې له قوله لیکل شوي، چې د افغان کډوالو لپاره یې ۴۷ میلیونه یورو مرسته اعلان کړې، چې د زدهکړو، خوراکي توکو، پاکو اوبو او روغتیايي خدمتونو په برخو کې به ولګول شي.
په خبرپاڼه کې د هغې له قوله په ټینګار سره ویل شوي، چې طالبان دې د دغو مرستو په عادلانه وېش او لګولو کې همکاري ورسره وکړي.
د طالبانو په خبرپاڼه کې د اروپايي ټولنې د شارژدافیرې ویرونیکا بوسکوویچ پوهار له قوله ویل شوي، چې اروپايي ټولنه او د هغوی شریک بنسټونه د افغان کډوالو لپاره د روغتیايي سکتور، زدهکړو، کاروبار، خوراکي توکو او نورو برخو لپاره د ۱۱۳ میلیونه یورو مرسته ځانګړې کړې ده.
طالبانو په دغې ناسته کې له اروپايي ټولنې غوښتي چې په ژمي کې دې د افغان کډوالو لپاره د خوراکي توکو او نورو بشري مرستو ته لومړیتوب ورکړي.
تېره اوونۍ اروپایي ټولنې د افغان کډوالو د ملاتړ په موخه ۳۶ ملیونه یورو مرسته اعلان کړه. د دغې مرستې تړون د هرات په اسلام کلا کې، د افغانستان لپاره د اروپایي ټولنې د شارزدافیرې ویرونیکا بوسکوویچ پوهار او په افغانستان کې کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو د عالي کمیشنرۍ د استازي عرفات جمال تر منځ لاسلیک شو.
خو دا لا نه ده څرګنده چې هغه ۳۶ میلیون یورو مرسته د دغې اعلان شوې ۴۷ میلیون یورو برخه ده او که هغه په افغانستان کې د مرستو جلا برخه ده.

د ملګرو ملتونو له ماشومانو د ملاتړ صندوق (یونیسف) ویلي، چې په افغانستان کې د هوا په سړېدو سره په ماشومانو کې د تنفسي ناروغیو ګواښ مخ په لوړ روان دی. دغه سازمان وايي، هڅه یې دا ده چې په دې برخه کې لازم ګامونه واخلي.
د ملګرو ملتونو له ماشومانو د ملاتړ صندوق یونیسف وايي، چې په افغانستان کې د هوا په سړېدو سره په ماشومانو کې تنفسي ناروغۍ زیاتې شوې دي او په خبره یې دغه ګواښ مخ په لوړېدو دی.
یاد سازمان په دې اړه د ناروغانو شمېرې نه دي وړاندې کړې خو وايي، چې له خپلو شریکانو سره په ګډه د افغانستان په ګوټ، ګوټ کې روغتونونو ته د درملو او نورو تجهیزاتو په لېږلو بوخت دي.
په افغانستان کې د سخت ژمي، واورو او سړې هوا له امله هر کال په ماشومانو او ډېر عمر لروونکو کسانو کې تنفسي ناروغي زیاتیږي او د مړینې کچه هم په داسې موسم کې لوړیږي.
د طالبانو د روغتیا وزارت چارواکو ویلي، چې د افغانستان په نږدې درې سوه ولسوالیو کې روغتیايي مرکزونه نه لري او هلته روغتيايي خدمتونه کمزوري دي.
که څه هم نړۍوالې روغتیايي ادارې په دې برخه کې هڅې کوي خو طالبانو تر اوسه پورې دغو ستونزو ته د یوې مسوولې ادارې په توګه رسیدنه نه ده کړې.
تر دې وړاندې د ملګرو ملتونو له ماشومانو د ملاتړ صندوق د مرغومي په اوومه نېټه په یوه خبرپاڼه کې ویلي و، چې روان کال یې په ټول افغانستان کې د خوارځواکۍ پر وړاندې ځانګړې هڅې کړې او څلور لکه او ۷۵ زره ماشومانو ته مغذي خواړه وېشلي دي.
په خبرپاڼه کې راغلي چې یونیسف د ۳۳۰۰ خدماتي مرکزونو له لارې د افغانستان په ګوټ، ګوټ کې کوچنیانو ته ویټامین لرونکي خواړه او پروټین ورکړي، چې له خوارځواکۍ وژغورل شي.

د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت ویاند محمداشرف حقشناس خبر ورکړی، چې د واورې د ورښت او توپان له امله دغه لویه لاره د تګ راتګ لپاره وتړل شوه.
نوموړي پر اېکس پاڼه لیکلي، چې د واورې او سخت توپان له امله د دید کچه کمه شوې ده.
هغه زیاته کړې، چې دغه لویه لار د ځاني تلفاتو د مخنیوي لپاره تر بلې خبرتیا پورې د تېرې شپې (د سلواغې په ۳مه) د ۱۰:۳۰ بجو راهیسې د هر ډول تګ راتګ لپاره تړل شوې ده.
په دغې لیکنه کې له خلکو غوښتل شوي، چې تر بلې خبرتیا پورې دې پر دغه لاره له تګ راتګه ډډه وکړي.
دغه لویه لاره یوه ورځ وړاندې د تګ راتګ لپاره پرانیستل شوې وه.
له بل پلوه د طالبانو د هواپوهنې ادارې لهخوا په یوې خپرې شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې (د سلواغې په ۳مه او ۴مه نېټه) د سالنګونو په ګډون په لوېدیځو، ختیځو او مرکزي ولایتونو کې د تېزو سېلیو او بادونو د رالوتو اټکل شوی دی.
د خبرپاڼې له مخې، د دغو بادونو او سېلیو کچه په بېلابېلو سیمو کې په یوه ساعت کې (له ۵۰ څخه ۸۰) کیلو مټره اټکل شوې ده.
