تاجکستان له ایران سره خبرې اترې پیل کړې چې چابهار ستراتېژیک بندر له هند او خليجي هېوادونو سره د سوداګرۍ د لا ډېرې ودې لپاره وکاروي. تاجکستان دمګړۍ د نړۍ نورو هېوادونو ته خپل سوداګریز توکي د بندر عباس له لارې لیږدوي.
دغه بندر چې د هند په مرسته جوړ شوی، نړیوالو بازارونو ته د افغانستان او منځنۍ اسیا هېوادونو د سوداګرۍ د یوې مهمې لارې په توګه پېژندل کیږي.
تېره اونۍ د تاجکستان د ټرانسپورټ وزیر عظیم ابراهیم او د ایران د سړکونو او ښاري پراختیا وزیرې فرزانه صادقي د دغه بندر د ترانزیتي کارګو د پراختیا لپاره د همکاريو یو تړون لاسلیک کړ، چې د چارواکو په باور، دا ګام د تاجکستان د سوداګرۍ د پراختیا په برخه کې یو مهم پرمختګ دی.
چابهار : د هند د اړیکو ستراتېژۍ مهم رکن
د هند د ایکانومیک ټایمز په باور، چابهار بندر چې د ایران په سوېل ختیز کې پروت دی، د نوي ډیلي د سیمهییزو اړیکو ستراتېژۍ لپاره مهم ګڼل کیږي. هند په ۲۰۲۴ کال کې له ایران سره د دغه بندر د عملیاتي چارو لپاره یو لس کلن تړون لاسلیک کړ، چې دا بندر نړیوالو بازارونو ته د منځنۍ اسیا هېوادونو د سوداګریزې دروازې په توګه مطرح کړي.
د تاجکستان لپاره، چې په وچه ایسار هېواد دی، د چابهار بندر کارول مهم فرصت دی. د ایکانومیک ټایمز په باور، تاجکستان به دغه بندر ته له دوو اصلي لارو لاسرسی ومومي؛ یا د ازبکستان او ترکمنستان له لارې او یا هم د افغانستان له لارې چې لنډه لار یې ګڼل کېږي. خو د افغانستان لاره د طالبانو له رژیم سره د دوشنبې د اړیکو د حساسیت له کبله سیاسي ستونزې لري.
سیمهییز اغېز او ستراتېژیک رول
دا ګام په داسې حال کې اخیستل کېږي چې تاجکستان هڅه کوي خپل جیوسیاسي اړیکې انډولیزې کړي. که څه هم دوشنبه د طالبانو په اړه محتاط دریځ لري، خو د عملي همکاریو دروازې یې تړلې نه دي، په ځانګړې توګه چې افغانستان پام وړ تاجک وګړي لري او د طالبانو ضد ملي مقاومت جبهه پکې مېشته ده.
د ایکانومیک ټایمز په باور، د تاجکستان دا دریځ د اقتصادي پراختیا او د خپلو امنیتي ګټو د ساتنې ګډ هدف منعکسوي.
پر تاجکستان سربېره، د منځنۍ اسیا نور هېوادونه لکه ازبکستان او قزاقستان هم غواړي چابهار بندر د سوداګرۍ لپاره وکاروي. ازبکستان له دې وړاندې له ایران او هند سره د چابهار بندر د لا ډېرې استفادې او د شمال-جنوب نړیوال ترانسپورټ دهلیز د پراختیا لپاره د درې اړخیزې همکارۍ وړاندیز کړی و.
د شمال-جنوب کریدور (INSTC) پروژه په ۲۰۰۰ کلونو کې پیل شوه چې هدف یې د ایران له لارې د یورواسیا په کچه د مالونو د انتقال لپاره د یوې اغیزناکې او اقتصادي ترانسپورتي لارې جوړول دي.
ایکانومیک ټایمز وايي، دا پرمختګ د هند له یورواسیا ستراتېژۍ سره سمون لري. په دې وروستیو کې د هند د بهرنیو چارو سکرټر وکرم میسري د ایران له چارواکو او د طالبانو بهرنیو چارو وزیر سره د چابهار بندر د بشپړ ظرفیت کارونې په اړه خبرې کړې دي. دغه بندر د منځنۍ اسیا هېوادونو ته د چین د یو سړک او یوه کمربند بدیل وړاندې کوي.
یاده ورځپاڼه وايي، کله چې تاجکستان له ایران سره خپلې خبرې اترې نورې هم پراخې کړي، د دوشنبې په سوداګریزه شبکه کې د چابهار ادغام کول به د سیمهییز اتصال لپاره مهم ګام وي. د ورځپاڼې په باور، دا نه یوازې د دوشنبې او نوي ډیلي ترمنځ اړیکې پیاوړې کوي، بلکې د سوداګرۍ په مرکز د چابهار بدلېدو ته هم لاره پرانیزي.
