غور کې د واورو ښویېدو له امله ۳ تنه مړه شوي دي
په غور کې ځایي طالب چارواکو خبر ورکړی، چې د پسابند ولسوالۍ بند انقرچاق کلي کې د واورې ښویېدو له کبله درې تنه مړه شوي دي.
په غور کې ځایي طالب چارواکو خبر ورکړی، چې د پسابند ولسوالۍ بند انقرچاق کلي کې د واورې ښویېدو له کبله درې تنه مړه شوي دي.
د طالبانو ترکنټرول لاندې حریت راډیو په خبر کې راغلي، چې په غور کې طالب ویاند عبدالواحد حماس د یادې پېښې پخلی کړی او ویلي دي، دغه درې تنه چې دوه یې په خپلو کې سره وروڼه و، د غور پساپند ولسوالۍ اوسېدونکي دي، چې هلمند ولایت ته په لار و.
طالب ویاند زیاته کړې، چې د سیمې اوسېدونکو د پرلپسې هڅو وروسته د دغو وګړو جسدونه له واورې اېستلي او کورنیو ته یې سپارلي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې غور ولایت سږ کال د ژمي په موسم کې د درنو واورو شاهد و، چې په ډېرو مواردو کې یې د ګاونډیو ولایتونو سره د دغه ولایت لویه لاره تړلې او د ولسوالیو لارې یې بندې کړې دي.
دا لومړی ځل ندی، چې د وارو ښویېدو له امله افغانان خپل ژوند له لاسه ورکوي؛ بلکې تېر کال په نورستان کې هم د واورو د ښویېدو له امله ۲۵ تنو خپل ژوند له لاسه ورکړی و.
د بریټانیا دفاع وزارت لومړی ځل دا منلې، چې د دغه هېواد د ځانګړو ځواکونو قوماندانۍ د هغو ۲۰۰۰ افغان کومانډویي ځواکونو د بیا مېشېدو غوښتنې رد کړې، چې له دوی سره یې په افغانستان کې اوږه په اوږه د ترهګرۍ ضد جګړه کې برخه اخیستې وه.
دغو افغان کومانډویي ځواکونو د بریټانیې د SAS او SBS ځانګړو ځواکونو سره د همکارۍ رسمي اسناد هم لرل.
تر دې وړاندې د بریټانیا دفاع وزارت دغه ادعا رد کړې وه، چې د افغانستان د «درې ګونو قطعاتو» په نوم پېژندل شویو ځانګړو افغان ځواکونو د پناه غوښتنو د رد لپاره کومه مشخصه پالیسي شته؛ خو د بيبيسي څېړنې ښيي، چې د بریټانیا ځانګړو ځواکونو (UKSF) لهخوا د دغو افغان کومانډویانو د بیا مېشتېدو غوښتنو د ملاتړ هېڅ شواهد نه لري.
د افغانستان درې ګونې قطعات له بریټانویانو سره څنګ په څنګ
د «درې ګونو» په نوم پوځي قطعات چې په « CF 333 او ATF 444 » یې مهمې برخې وې، د بریټانیا ځانګړو ځواکونو تر څارنې او روزنې لاندې جوړ شوي وو.
دوی ته مالي ملاتړ هم چمتو کېدو او بریټانیا د SAS او SBS ځواکونو ترڅنګ یې مهم ماموریتونه ترسره کړي وو.
خو د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې کله چې طالبان پر افغانستان واکمن شول، دغه کومانډویي ځواکونه د طالبانو د غچ اخیستنې له ګواښ سره مخ شول.
د بيبيسي د راپور له مخې، دوی د دې حق لاره چې بریټانیا ته د بیا مېشتېدو لپاره غوښتنې وکړي؛ خو د دوی غوښتنلیکونه رد شول.
د بيبيسي افشاګري او غبرګونونه
بيبيسي د «پانوراما» په نوم مستند پروګرام کې افشا کړه، چې د بریټانیا ځانګړو ځواکونو دا واک لاره چې د افغان کمانډویي ځواکونو د پناه غوښتنې وړاندیزونه رد کړي او د همدې پرېکړې له امله تر ګواښ لاندې دغو سرتېرو ورتګ بریټانیې ته ستونزمن شو.
دغه راپور د SAS ځینو پخوانیو غړو او هغو بریټانوي عسکرو قهر راوپاراوه، چې له افغان ځانګړو ځواکونو سره یې یو ځای خدمت کړی و.
په لومړي سر کې د بریټانیې دفاع وزارت دغه ادعا ناسمه وبلله؛ خو وروسته د دفاع وزیر اندرو موریسون اړ شو، چې په پارلمان کې اعتراف وکړي چې حکومت په دې اړه ناسم معلومات ورکړي وو.
حقوقي شکایتونه او ننګوونې
د بریټانیا دفاع وزارت اوس د حقوقي شکایتونو له کبله تر فشار لاندې دی.
دغه دوسیه د افغان ځانګړو ځواکونو یوه پخواني غړي لهخوا ثبت شوې، چې اوس په بریټانیا کې دی.
د دې دوسیې حقوقي وکیل دان کري وویل: «زموږ موکل د هغو افغان سرتېرو په اړه اندېښمن دی، چې لا هم په افغانستان کې پاتې دي. ځینې یې د اوږد انتظار پر مهال وژل شوي دي».
له بلې خوا مایک مارتین چې یو پخوانی بریټانوی پوځي افسر دی بيبيسي ته ویلي: «دا ډېره د اندېښنې وړ ده، چې د بریټانیا ځانګړو ځواکونو د افغان ځانګړو ځواکونو د پناه غوښتنې رد کړې دي. داسې ښکاري، چې دوی نه غواړي دا کسان د جنګي جنایتونو د تحقیقاتو شاهدان شي».
جاني مرسر چې یو بل پخوانی بریټانوي پوځي دی او په افغانستان کې یې د SBS ځواکونو سره یې کار کړی په دې تړاو ویلي: «موږ باید دا ومنو، چې د افغان ځانګړو ځواکونو غړي زموږ لپاره ډېر مهم وو. موږ د هغوی تر څنګ وجنګېدو؛ خو اوس هغوی احساس کوي، چې خیانت ورسره شوی دی».
د غوښتنو بیاکتنه او د ځنډ ستونزې
د بریټانیې دفاع وزارت د ۲۰۲۳ کال په پای کې اعلان وکړ، چې پر څه باندې ۲زره رد شویو غوښتنو به بیا کتنه وکړي.
حکومت ویلي و، چې دغه پروسه به ۱۲ اونۍ وخت ونیسي؛ خو یو کال تېر شو او لا هم دغه پروسه بشپړه شوې نه ده.
د راپورونو له مخې، ځینې کمانډو ځواکونه بریتانیا ته انتقال شوي؛ خو ډېری یې لا هم د طالبانو له ویرې په پټه ژوند کوي.
یو پخوانی افغان کمانډو افسر چې اوسمهال په افغانستان کې دی د نوم نه ښودو په شرط وویل: «موږ د بریټانوي ځواکونو تر څنګ لکه وروڼه جګړه وکړه؛ خو اوس یې موږ ته شاه کړې ده».
پایله
د بریتانیا د ځانګړو ځواکونو لهخوا د افغان کمانډو د بیا مېشتېدو غوښتنو ردېدو د بشري حقونو مدافعین، سیاسي استازي او د بریټانیا پخواني پوځیان اندېښمن کړي دي.
که څه هم د بریټانیا دفاع وزارت اوس د دغې پریکړو بیاکتنه کوي؛ خو دا روښانه نه ده چې دا به د هغو افغان ځانګړو ځواکونو ژوند ته څومره مرسته وکړي، چې لا هم د طالبانو له ګواښ سره مخ دي.
له بهرنیو ځواکونو سره اوږه په اوږه له طالبانو سره جنګېدلي افغان سرتېري په هېواد کې له سختو روحي شکنجو او د طالبانو له مرګوني ګواښونو سره مخ دي.
ځیني یې ګاونډیو هېوادونو لکه ایران او پاکستان ته کډوال شوي، چې هلته هم له سختو اقتصادي او امنیتي ستونزو سره مخ دي.
نیوکې دا دي چې بهرنیو ځواکونو په خپل تګ سره د هېواد دننه خپل افغان ملاتړ او متحدین په ښکاره میدان طالبانو ته پرېښودل، چې ځیني یې ان ووژل شو او د طالبانو په زندانونو کې هم پخواني افغان سرتېري شته دی.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي له سره صلیب نړۍوالې کمیټې غوښتي، چې په نورو هېوادونو کې د افغان بندیانو د برخليک په برخه کې ورسره مرسته وکړي.
نوموړي دغه څرګندونې د سره صلیب نړۍوالې کمېټې له عمومي مشر پیر کراهنبول سره په کتنه کې کړې دي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویاند مرستیال حافظ ضیا احمد په دې تړاو پر اېکس پاڼه یوه خبرپاڼه هم خپره کړې ده.
په خبرپاڼه کې د سره صلیب نړۍوالې کمېټې عمومي مشر له حوالې راغلي، که څه هم د ځينو هېوادونو له لوري بندخونو ته د دوی پر لاسرسي بنديز، د بندي افغانانو د موندلو او کورنیو ته یې د احوال رسولو بشرپاله هڅه له خنډونو سره مخ کړې؛ خو دوی به په دې برخه کې خپلې هڅې نورې هم ګړندۍ کړي.
کراهنبول همداراز ویلي، چې د دوی پرېکړې د نورو اړخونو له پرېکړو څخه خپلواکې دي او په افغانستان کې به خپلو فعاليتونو ته د پخوا په څېر دوام ور کړي.
د سره صلیب نړۍواله کمېټه له درېیو لسيزو راپدېخوا په افغانستان کې د افغاني سرې میاشتې ټولنې سره یو ځای کار کوي.
د سره صلیب نړۍواله کمېټه د ۱۹۰۰ تنه کارمندانو په لرلو سره بېلابېلې بشري مرستې لکه روغتیایي چوپړ او څارنې، د بیارغونې ملاتړ، اوبه او مسکن او همداشان د خوراکي خوندیتوب په برخو کې خپل خدمات ترسره کوي.
د «طالب لیکس» په نوم د هېکرانو د یوې ناڅرګندې ډلې له لوري په افشا شویو اسنادو کې یو هم د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت اړوند مکتوب دی، چې پکې د دوی د کورنیو چارو وزارت له لوري پاکستانیانو ته د افغانستان د ویزې د ورکړې له بڼې شکایت شوی دی.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت په دغه مکتوب کې راغلي، چې د دغې ډلې د کورنیو چارو وزارت اندېښنه څرکنده کړې چې په پاکستان کې د دوی ډېپلوماتیکو استازولیو پاکستانیانو ته د ویزو په ورکړه کې یو شمېر سرغړونې کړې دي.
مکتوب زیاتوي، چې د بلوچستان ایالت په کوټه کې د طالبانو کونسلګرۍ د ویزو د قوانینو او اصولو په مخالفت کې پاکستانیانو ته د اوږدې مودې ویزې ورکړې دي.
په مکتوب کې یادونه شوې، چې له ۸۰۰سوه څخه تر ۱۰۰۰ تنو پورې پاکستاني وګړو ته د افغانستان ویزې د قانون سره په ټکر کې صادرې شوې او دغو کسانو بیا په کندهار کې د ویزو د تمدید غوښتنې کړې دي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت په یوه مکتوب کې په پاکستان کې له خپلو ټولو ډېپلوماټیکو استازولیو غوښتي، چې پاکستاني وګړو ته دې د سوداګریزو ویزو پر ځای د «سېنګل اېنټري یا یو ځل ننوتو» ویزې ورکړي.
په مکتوب کې راغلي، چې پاکستاني وګړو ته د اوږد مهاله ویزو ورکړه د دې لامل کېږي؛ څو په نړۍواله کچه طالبان خپل ډېپلوماټیک حیثیت وبایلي او ویزه یې هم بې ارزښته شي.
د معلوماتو له مخې، پاکستاني وګړي په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت او بېلابېلو ښارونو کې له کونسلګریو څخه په خورا اسانه توګه د افغانستان ویزې ترلاسه کولای شي.
نیوکې دا دي چې پاکستان خپلې ویزې پر افغانانو خورا محدودې کړي؛ خو برعکس طالبان بیا په اسانۍ پاکستانیانو ته ویزې ورکوي.
د پاکستان د یوې ویزې د نوم لیکنې لپاره په انلاین ډول «۲۰» ډالره فیس اخیستل کېږي او د ویزې د ورکړې تضمین هم پکې نشته.
ډېری ویزې د فیس له اخیستلو سره سره هم رد کېږي او د پاکستان له لوري بیا د رد شویو ویزه غوښتونکو پیسې بېرته نه سپاري.
همدا راز په افغانستان کې د طالبانو تر واک لاندې د پاکستان د ویزو د ورکړې پروسه کې خورا لویې ستونزې راپورته شوې او یاد هېواد په اسانۍ افغانانو ته ویزې نه ورکوي.
نیوکې دا دي، چې د پاکستان ویزې په تورو بازارونو کې په اسانۍ ترلاسه کېدی شي او ان تر ۱۵۰۰ امریکایي ډالرو پورې دغه ویزې پلورل کېږي.
د پاکستان د ویزو پروسه په افغانستان کې د پاکستان سفارت او یاد حکومت لپاره د فساد په یوې لویې سرچینې بدله شوې او راپورونه شته، چې د طالبانو یو شمېر غړي هم په دې فساد کې ښکاره لاسونه لري.
د طالبانو له لوري د پاکستان د ویزو اړوند د مالي فساد مسله هېڅکله له پاکستان سره نه ده شریکه شوې او چندان ارزښت هم نه ورکوي.
بلخوا په پاکستان کې مېشت کډوال نیوکې کوي، چې د پاکستان د حکومت له لوري د دوی د ویزو د تمدید په برخه کې محدودیتونه ډېر شوي او پخوا به یې ویزې د شپږو میاشتو لپاره تمدید کېدې چې اوس دا موده یوازې تر یوې میاشتې راټیټه شوې ده.
د پاکستان د نوې پالېسۍ له مخې، په یاد هېواد کې مېشت افغانان نشي کولای چې له یوې میاشتې څخه د زیاتې مودې لپاره خپلې ویزې تمدید کړي.
یوې ایرانۍ ورځپاڼې یو ځل بیا پر طالبانو سختې نیوکې کړې او په دې یې تورن کړي، چې د ایران پر وړاندې خپلو ژمنو ته وفادار نه دي. ورځپاڼې لیکلي، چې په تېرو درې نیمو کلونو کې طالبانو له ایرانه ډېر زیات امتیازات هم ترلاسه کړي دي.
د "جمهوري اسلامي" ورځپاڼې د یکشنبې د ورځې سرمقاله کې لیکل شوي، چې «د طالبانو اقدامات، د ناقانونه کډوالو ورتګ او د طالبانو نفوذي کسان» د ایران لپاره ستر ګواښونه دي.
په مقاله کې راغلي، چې د ایران هغه چارواکي چې د افغانستان د مسایلو مسوولیت لري؛ یا خو له دې جدي ګواښونو خبر نه دي او یا نه غواړي، چې د دغې ستونزې پر وړاندې اقدام وکړي.
ورځپاڼه زیاتوي، سره له دې چې طالبانو په تازه خبرو اترو کې یو ځل بیا ایران ته ژمنې ورکړې دي؛ خو تر اوسه یې د افغانستان د پخوانیو حکومتونو قانوني ژمنې نه دي عملي کړې، چې پکې د ایران د هلمند د اوبو د ورکړې مسله هم شامله ده.
یادې ورځپانې لیکلي، چې د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي (د جنورۍ په ۲۶مه) کابل ته د خپل سفر پر مهال د طالبانو له مشرانو د هلمند د حقابې د ورکړې په تړاو خبرې وکړې او طالبانو ورسره ژمنه کړې وه چې اوبه به ورکوي؛ خو پر ژمنه یې لا هم عمل نه دی کړی.
د جمهوري اسلامي ورځپاڼې ته د چاپېریال ساتنې کارپوهانو ویلي، د سپوږمکۍ له انځورونو څخه په استفادې ښکاري چې (د جنورۍ له ۱۲مې د فبرورۍ تر لومړۍ نېټې پورې) د هلمند سیند ته د پام وړ اوبه بهېدلي؛ خو طالبانو دغه اوبه د ایران پر ځای ګودزرې ته اړولي دي.
ورځپاڼه د ایران له حکومته غواړي، چې د سیمهییزو او نړۍوالو مسایلو په اړه غوڅ او هوښیار دریځ غوره کړي او ټینګار کوي چې د ایران دېپلوماټیک سېسټم باید له سره وکتل شي؛ څو د دغه هېواد ملي ګټې وساتل شي او د نړۍوالو اړیکو په ډګر کې د شاتګ مخه یې ډب شي.
طالبانو پورې تړلې رسنۍ المرصاد د (سلواغې په ۲۹مه) د داعش خراسان څانګې په تړاو په یوې لیکلې مقالې کې ادعا کړې، چې دغه ډله یې په افغانستان کې صفر ته رسولې؛ خو د خپلو خبرو په تضاد کې یې ویلي، چې په تېرو درېیو کلونو کې داعش پر طالبانو نږدې ۲۰۰ بریدونه کړي دي.
د المرصاد د معلوماتو پر بنسټ، په ۲۰۲۲زېږدیز کال کې داعش خراسان څانګې په افغانستان کې «۱۵۴ بریدونه» په ۲۰۲۳ کې «۲۰ بریدونه» او په ۲۰۲۴کال کې بیا یادې تور بېرغې ډلې «۱۶ بریدونه» کړي دي.
د داعش له دغو بریدونو سره، سره هم د طالبانو یادې رسنۍ ادعا کړې، چې دغه وسلهواله ډله یې د افغانستان دننه صفر کړې ده.
طالبانو ویلي، چې داعش خراسان ډله یې د ننګرهار سربېره د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې سخته ځپلې ده چې ان ځیني مشران یې ورته وژلي او ځیني نور یې بیا نیولي دي.
د المرصاد په مقاله کې ادعا شوې، چې د داعش ډلې ځیني رسنیز غړي یې هم لمنځه وړي او ځیني یې زنداني کړي دي.
طالبان داسې مهال دغه ادعاوې کوي، چې تازه تېره اونۍ په کندوز او کابل ولایتونو کې داعش خراسان ډلې پر طالبانو غښتلي بریدونه کړي چې په کې یې د طالبانو یو شمېر جنګیالي هم وژلي دي.
نږدې درې میاشتې وړاندې داعش په کابل کې د طالبانو د حقاني ډلې یو مهم غړی او د کډوالو چارو وزیر خلیل الرحمن حقاني په یوه ځانمرګي برید کې وواژه او تر هغې دمخه یې هم د دغې ډلې ځیني غړي وژلي وو.
د المرصاد په مقاله کې راغلي، چې له داعش خراسان څانګې سره د پاکستاني طالبانو ځیني سختدریځه ګروپونه هم په لومړیو کې یو ځای شوي وو.
سره له دې چې نړۍواله ټولنه او په کور دننه افغانان طالبان افراطي ډله بولي؛ برعکس په یادې مقاله کې طالبانو داعشیانو ته د «افرطي ډلې» کلیمه کارولې ده.
طالبانو همدا راز ادعا کړې، چې د داعش ډلې مالي سرچینې یې لمنځه وړي او د خپلو نړۍوالو ملګرو تر څنګ یې د دغه ډلې هر ډول مرکزي اړیکې پرې کړې دي.
المرصاد زیاته کړې، چې د طالبانو د سختو فشارونو او ځپلو له کبله د داعش غړي اوسمهال د افغانستان ګاونډیو هېوادونو ته کډه شوي او له هغې ځایه په افغانستان کې بریدونه تنظیموي.
د طالبانو دغه رسنیو په ښکاره د کوم ګاونډي هېواد نوم نه دی لیکلی؛ خو د یادې ډلې د بهرنیو چارو مرستیال وزیر عباس ستانکزي څه موده مخکې تور پوری کړی و، چې د پاکستان پوځ په دغه هېواد کې داعشیانو ته پټنځایونه ورکړي دي.
هغه ادعا کړې وه، چې د پاکستان د پوځ له لوري په دغه هېواد کې داعشیان روزل کېږي او بیا د جګړې لپاره افغانستان ته استول کېږي.
پاکستان په وار، وار د طالبانو دغه ډول ادعاوې رد کړې او تور یې پورې کړی، چې د افغانستان خاوره یې اوسمهال پر ضد کارول کېږي.
پاکستان ادعا لري، چې د «ټيټيپي» وسلهواله ډله د افغان طالبانو له لوري په خوندي توګه ساتل کېږي او له هماغه ځایه په پاکستان کې بریدونه پلانوي.
باورونه دا دي، چې داعش خراسان څانګه په افغانستان او پاکستان کې پر یو لوی ګواښ بدلیدونکې ده او له طالبانو سره د دغې ډلې د سختو اختلافاتو له کبله د دغو دواړو ترهګرو ډلو ترمنځ جګړه زیاتېدونکې ښکاري.
که څه هم طالبان ادعا لري چې داعش یې ځپلي؛ خو نړۍواله ټولنه او د ملګري ملتونه په افغانستان کې د دغه تور بېرغې ډلې د نفوذ او بریدونو له ډېرېدو څخه ژورې اندېښنې لري.
تازه رویټرز خبري اژانس راپور خپور کړی، چې له عراق څخه ځیني بهرني جنګیالي تښتېدلي او په افغانستان، سوریې او پاکستان کې له داعش ډلې سره یو ځای شوي دي.
په راپور کې راغلي، چې په افغانستان کې د داعش خراسان ډلې مشر ۲۹ کلن ثناالله غفاري دغه ډله په یوې خطرناکې ډلې بدله کړې ده.