ټرمپ هېګسټ ته: له افغانستانه د نامنظمه وتلو ټول مسوول جنرالان ګوښه کړه
د متحدهایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ له خپل دفاع وزیر پېټ هېګسټ څخه غوښتي، چې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو په وتلو کې ښکېل ټول جنرالان له دندو ګوښه کړي.
د متحدهایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ له خپل دفاع وزیر پېټ هېګسټ څخه غوښتي، چې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو په وتلو کې ښکېل ټول جنرالان له دندو ګوښه کړي.
ټرمپ او هېګست د چهارشنبې په ورځ (د کب ۸مه) د کابینې په غونډه کې ویلي، چې دوی له افغانستان څخه د ځواکونو د وتلو ناکام بهیر ارزوي.
د امریکا ولسمشر زیاته کړې: «زه به د دفاع وزیر ته ونه وایم چې څه وکړي، خو که د ده پر ځای وای، ټول مې له دندې ګوښه کول. فکر نه کوم چې د افغانستان په قضیه کې ښکېل جنرالان به ترفیع وکړي، ډېری به یې استعفا ته اړ شي.»
ټرمپ او هېګسټ د کابینې په غونډه کې ویلي، چې له افغانستانه د ناکامه وتلو بهیر ټول اړخونه ارزوي او هغوی به د مخکېني حکومت برعکس، په دې برخه کې ځوابویونکې وي.
د امریکا د دفاع وزیر پېټ هېګسټ د دې غونډې پرمهال د ډونالډ ټرمپ په حضور کې وویل: «موږ له افغانستانه د ناکامه وتلو ټول اړخونه په بشپړ ډول ارزوو او اراده لرو چې ټول مسوولیت یې پر غاړه واخلو.»
ډونالډ ټرمپ په دې غونډه کې یو وار بیا له هغو کسانو څخه چې له افغانستانه د امریکايي پوځیانو په وتلو کې ښکېل وو، پر ځوابویلو ټینګار کړی دی.
همداراز، نوموړي ویلي، هغه کسان چې د امريکايي ځواکونو د مرګژوبلې مسوولان دي باید له دندو ګوښه شي.
ټرمپ له افغانستانه د امریکا وتل «وحشتناک» بللي او زیاتوي : «زه د هغو ۱۳ کسانو له کورنۍ سره چې وژل شوي، وغږېدم. هېڅوک د هغو کسانو په تړاو چې په شدید ډول ټپیان شوي، خبرې نه کوي. د هغوی لاسونو، پښو او مخونو زیان لیدلی او د بدن غړي یې له لاسه ورکړي. د دغه وتلو مدیریت واقعا وحشتناک و.»
د یادونې ده، چې شاوخوا درېنیم کاله مخکې د کابل هوايي ډګر دروازې مخې ته د داعش وسلهوالې ډلې په ځانمرګي برید کې ۱۳ امریکايي پوځیان او ۱۷۰ ملکيان وژل شوي وو.
د کرېکټ اتلانو جام یا چمپینز ټرافي د سیالیو په لړ کې د برېټانیا پر وړاندې د افغان ملي اتلانو له ستر بري سره جوخت، د جمهوري نظام د پخوانیو ولسمشرانو په ګډون یو شمېر افغان چارواکو خوښۍ څرګندې کړې دي.
د افغانستان پخواني ولسمشر حامد کرزي د چهارشنبې په ورځ (د کب ۸مه) د خپلې اېکسپاڼې له لارې په دې سیالیو کې د کرېکټ ملي لوبډلې د بري مبارکۍ ترڅنګ، ملي اتلانو ته د لا نورو بریاوو هیلهمندي ښودلې ده.
ورته مهال، د جمهوري نظام مخکېني ولسمشر محمداشرف غني هم په خپل اېکسپاڼه کې لیکلي: «د کرېکټ په اتلانو جام کې د ملي لوبډلې بري په پار ټولو هېوادوالو، د کرېکټ مینهوالو او د یادې لوبډلې هر یوه غړي ته مبارکي وړاندې کوم.»
ښاغلي غني د کرېکټ ملي لوبډلې ته په خطاب کې زیاته کړې: «دا بری چې د نړۍ پر یوې ډېرې پیاوړې لوبډلې مو ترلاسه کړ، ستاسې د ټینګار او هیلهمندۍ نښه ده. له اسټرالیا سره په راروانې لوبې او نورو ټولو لوبو کې درته تر دې د لا ډېرو بریاوو هیله کوم.»
همداراز، د جمهوریت د بهرنیو چارو پخواني وزیر محمدحنیف اتمر ویلي، چې د هېواد د کریکټ ملي اتلانو عزم، زیار او شجاعت د افغانستان نوم یو ځل بیا روښانه کړ.
نوموړي زیاته کړې، چې د ملي لوبغاړو دا بریاوې دې د ازادۍ، ولسي حاکمیت او تلپاتې سولې لپاره د یووالي، همغږۍ او ملي همکارۍ د پیاوړتیا لامل شي.
بلخوا، د جمهوري نظام د ملي دفاع مخکېني سرپرست وزیر شاهمحمود میاخېل افغان کرېکټ ملي لوبډلې بری یوه غوره هڅه بللې ده.
نوموړي پر خپله اېکسپاڼه لیکلي: «د برېټانیا پر وړاندې د کرېکټ بری دې اتلانو او ټولو افغانانو ته مبارک وي. ابراهیم ځدران ته د سلیزې ځانګړې مبارکي وایم.»
دې سره جوخت، د جمهوري نظام د چارو ادارې وروستي رییس فضلمحمود فضلي هم د پاکستان په لاهور کې د برېټانیا پر وړاندې د افغان کرېکټ ملي لوبډلې بری تاریخي او له حیرانتیا ډک ویاړ بللی دی.
نوموړي د افغانستان کرېکټ ملي لوبډلې د بري مبارکي ترڅنګ په دې لوبه کې د ټولو لوبغاړو په ځانګړې توګه د ابراهیم ځدراڼ او عظمتالله عمرزي ښه ځلېدنه ستایلې ده.
دا په داسې حال کې ده، چې د اتلانو نړۍوال جام یا چمپینز ټرافي سیالیو په لړ کې افغان کرېکټ ملي لوبډلې په خپله دویمه سیالي کې خپلې سیالې برېټانیا ته ماتې ورکړه.
د یادونې ده، چې د افغانستان کرېکټ ملي اتلان به د چمپینز ټرافي په خپله درېیمه سیالي کې د راتلونکې جمعې په ورځ د اسټرالیا پر وړاندې د لوبې ډګر ته ښکته شي.
د امریکا د اوکلاهوما ایالات پولیسو ویلي، یو افغان موټر چلوونکي یوې ښځې ته چې د ښار په مرکزي برخه کې یوازې روانه وه، نږدې شو او څو ځله یې ورته کور ته د رسولو وړاندیز کړی.
پولیسو ویلي، لومړی هغې د یاد افغان وړاندیز رد کړی، خو بیا یې د هغه له خوا کور ته رسولو وړاندیز منلی، چې وروسته پرې جنسي تېری شوی دی.
د اوکلاهوما ایالت ټلسا ښار پولیس زیاتوي، چې دا سړی نور افغان نومېږي او پېښه په اکټوبر میاشت کې رامنځته شوې ده.
نور افغان دا ښځه کور ته نه ده رسولې او تر یوه پُل لاندې بېولې ده.
ښځې پولیسو ته ویلي، چې په موټر کې بېهوښه شوې او کله چې په هوښ راغلې، نور افغان پرې جنسي تېری کاوه.
له دې وروسته ښځې پولیسو ته راپور ورکړ او پولیسو خپلې پلتنې پیل کړې دي.
د ټلسا پولیسو د فېبرورۍ په ۲۵مه پر فېسبوک لیکلي، چې نور افغان اوس د لومړۍ درجې جنسي تېري په تور محاکمه کېږي.
په ورته وخت کې، د جنسي تېري او تاوتریخوالي پېښې د ټولنیزو او قانوني ادارو لهخوا جدي څېړل کېږي، په ځانګړي ډول که مجرم د کډوالو له ډلې وي.
دا ډول پېښې د هغو زرګونو افغان کډوالو پر وضعیت هم اغېزه کوي، چې د ښه ژوند او کار لپاره امریکا ته تللي دي.
دغه پېښه ښایي د قانوني سېسټم له لوري د سختو اقداماتو لامل شي او همداراز کولای شي چې د افغان کډوالو پر ټولییز انځور منفي اغېزې ولري.
په داسې حال کې چې په کور دننه افغان خبریالان او رسنۍ هره ورځ د طالبانو له ځپونکو محدودیتونو او سانسور سره لاس او ګرېوان دي، د دغې ډلې د ویاند مرستیال حمدالله فطرت د «وفاق» په نوم د یوه خبري اژانس د فعالیت له پیلېدو خبر ورکړی دی.
نوموړي د چهارشنبې په ورځ (د کب ۸مه) د خپلې اېکسپاڼې له لارې په یوه بیان کې ویلي، چې په تېرو درې نیمو کلونو کې که له یوې خوا یو شمېر د بهرنیو له خوا تمویلېدونکې رسنۍ تړل شوي، بل خوا یو شمېر نویو رسنیو فعالیت پیل کړی دی.
د طالبانو د ویاند مرستیال ادعا کړې، چې دا مهال په افغانستان کې ټولټال ۴۶۶ فعالې تصویرې، غږېزي او چاپي رسنۍ فعالیت لري.
نوموړي زیاته کړې، چې۸۴ ټلوېزیوني شبکې، ۲۷۳ راډیوګانې، ۵۷ خبري اژانسونه او ۵۲ چاپي رسنۍ په پلازمېنه کابل او ولایتونو کې فعالیت لري.
دغه طالب ویاند وړاندې وايي، چې په تېرو درې نیمو کلونو کې یوازې ۳۳ نویو راډیوګانو فعالیت پیل کړی دی.
فطرت په داسې حال کې دغه خبرې کوي، چې یادې ډلې په وروستي اقدام کې د بېګم او ځوانانو راډیوګانو نشرات بند کړل او د بېګم راډيو ځيني کارکوونکي یې هم ونیول.
د یادونې ده، چې څه موده وړاندې په اروپا او شمالي امریکا کې د جلاوطنه افغان خبریالانو بنسټ په یوه راپور کې ویلي و، چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته ۲۵۰رسنۍ تړل شوي یا هم تړل کېدو ته اړې شوي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې د افغانستان له خبریالانو ملاتړې ادارې بیا پر رسنیو د بندیزونو پر دوام اندېښنه څرګندوي او وایي، چې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزارت له خوا د رسنیو د خپرونو بندول د بیان ازادۍ د لا ډېرو ځپلو او د اطلاعاتو د ازادۍ محدودولو په برخه کې یوه ځپونکې کړنه ده.
دغو ادارو په ځلونو له طالب چارواکو غوښتي، چې د بیان ازادۍ اصل ته درناوی وکړي او د رسنیو له بندولو او د اطلاعاتو د ازاد بهیر له محدودولو ډډه وکړي.
د یو شمېر نورو راپورونو له مخې، تر ۲۰۲۱ کال پورې په افغانستان ۵۴۳ رسنیو فعالیتونه درلودل، چې ۱۰ زره او ۷۹۰ کارکوونکي یې لرل؛ خو د طالبانو تر واکمنۍ وروسته ۴۳٪ رسنۍ بندې شوي او یوازې څلور زره او ۳۶۰ کارکوونکي یې په دندو پاتې شوي دي.
د افغانستان د بهرنیو چارو پخواني وزیر له طالبانو سره د جګړې د دوام پر ملاتړکوونکو د بلخ د پخواني والي عطامحمد نور نیوکې ته غبرګون ښودلی دی. ډاکټر رنګین دادفر سپنتا ویلي، هغه کسان چې خپلو موخو ته د رسېدو لپاره جنګېږي، درناوی دې یې وشي.
سپنتا عطا محمد نور ته په خطاب کې وویل، چې تر سپکاوي مخکې باید وپوښتل شي او څېړنه وشي.
عطا محمد نور د طالبانو ضد د یو شمېر سیاسي مشرانو په یوې مجازي ناسته کې پر هغو کسانو سخته نیوکه وکړه، چې پر طالبانو د سولې خبرو ته باور نه لري او یوازې پوځي لاره د افغانستان د کړکېچ یوازینی حل ګڼي.
نوموړي وویل، که هغوی پر جګړې باور لري نو باید خپل زامن د جګړې ډګر ته واستوي.
عطا محمد نور د کوم ځانګړي کس نوم نه دی اخیستی، خو د مقاومت او د ازادۍ جبهې مشرانو په وروستۍ ویانا ناسته کې وویل، چې طالبان سولې او مذاکرې ته غاړه نه ږدي او یوازینۍ لاره دا ده، چې دا ډله د پوځي فشار او وسلهوالې جګړې له لارې مذاکراتو ته اړ کړل شي.
یاسین ضیا د سلواغې ۳۰مه وویل، چې ځیني شخصیتونه د سولې د ناستو په جوړولو سره د طالبانو پر ضد د جګړو مشروعیت ته زیان رسوي او خلک له جګړې څخه وېروي.
نوموړي ټینګار وکړ، چې دا جګړه د افغانستان د ازادۍ لپاره ده.
سپنتا چې د ویانا ناستې یو له مهمو ګډونوالو څخه و، د چهارشنبې په ورځ پر اېکس د افغانستان انترنشنل یوې ویډیو ته چې د عطا محمد نور څرګندونې یې خپرې کړې وې ولیکل: «مبارزه بېلابېلې بڼې لري او د هغو کسانو ترمنځ باید توپیر وشي، چې د خپلو موخو د ترلاسه کولو لپاره جګړه کوي او هغه کسان چې جګړې ته هڅوي.»
نوموړي ټینګار وکړ، چې باید ټولو هغو کسانو ته درناوی وشي، چې د خپلې وسې په اندازه مبارزه کوي.
د افغانستان د بهرنیو چارو پخواني وزیر زیاته کړه، چې دی د جګړې وړتیا نه لري او هېڅکله یې د جګړې ادعا نه ده کړې.
نور وايي، سیاسي اجماع د افغانستان د کړکېچ د حل لپاره لومړی ګام دی.
د طالبانو د مخالفو مشرانو په دې انلاین غونډه کې د افغانستان د ژغورنې ملي مقاومت عالي شورا غړي یونس قانوني وویل چې ۲۰۲۵ کال په افغانستان کې د یو لوی بدلون کال دی او هغه وسله واله ډله چې د یوې معاملې په ترڅ کې واک ته رسیدلې، نن یې د زوال نښې ښکاري.
د طالبانو د مخالفو مشرانو دغه غونډه د مقاومت جبهې د یوه قوماندان خیر محمد خیرخواه د تلین په مناسبت جوړه شوې وه.
د «ان هرډ» په نوم یوه برېټانوۍ څېړنیزه خبري رسنۍ په یوه څېړنیز راپور کې څرګنده کړې، چې بيبيسي او د یادې رسنۍ د میډیا اېکشن څانګه طالبانو ته پیسې ورکوي.
د بي بي سي مطبوعاتي دفتر تر اوسه له طالبانو سره د دوی د اړیکو د څرنګوالي په اړه د افغانستان انټرنشنل پوښتني ته ځواب نه دی ورکړی.
د راپور له مخې، بي بي سي په افغانستان کې د خپلو انتنونو د ساتنې لپاره د طالبانو امنیتي ځواکونو ته پیسې ورکوي، چې ښايي دا د طالبانو پر وړاندې د برېتانیا او امریکا بندیزونو سرغړونه وي.
د دغه راپور جوړونکي علي همداني او ډېوېډ روز ویلی، چې په ۱۴۰۰ کال کې واک ته د طالبانو له رسېدو راهیسې دغې ډلې په ښکاره توګه د اعدامونو لړۍ بیا پیل کړې او په افغانستان کې یې د «جنسيتي توپیر» رامنځته کولو سربېره د بیان په ازادۍ محدودیتونه سخت کړي دي.
په راپور کې ویل شوي، چې طالبانو رسنۍ سانسور کړي او یو شمیر راډیو سټیشنونه یې هم تړلي دي، خو بي بي سي په افغانستان کې خپلې خپرونې او فعالیتونه دوامداره ساتلي دي.
په راپور کې دا هم ویل شوي، چې بي بي سي د هغو خبرونو له خپرولو ډډه کړې، چې د طالبانو د ناراضۍ سبب کېږي او پر خپلو کارمندانو یې هم فشار راوړی چې دا کار وکړي.
له طالبانو سره د بي بي سي اړیکې
د "ان هرډ" رسنۍ د موندنو له مخې، طالبانو د امریکا غږ او د ازادي راډیو په ګډون د ډېرو رسنیو فعالیتونه بند کړي، خو دغې ډلې له بي بي سي سره دوستانه چلند کړی دی.
دغې رسنۍ امریکا غږ او ازادي راډیو نومونه د بي بي سي د دوو سیمه ییزو سیالانو په توګه یاد کړي دي.
په راپور کې د بي بي سي د سوېلي اسیا د دفتر مشرې جکي مارټینز او د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني ترمنځ د لیدني یادونه شوې ده.
دغې رسنۍ ویلي، چې لیدنې او اړیکو د افغانستان په اړه د بي بي سي پوښښ ډېر کړی دی.
جکي مارټینز په ۲۰۲۲ کال کې کابل ته د سفر پر مهال له سراج الدین حقاني سره ولیدل.
په راپور کې ویل شوي، دغه لیدنه چې په افغانستان کې د ازادۍ راډیو او امریکا غږ باندې له بندیز څخه یوازې دوه اونۍ مخکې وشوه، ښايي تصادفي نه وي.
یاده رسنۍ وايي، چې سراج الدین حقاني یو «بدنام جهادي» او د ترهګرۍ په تور تر تعقیب لاندې دی.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت هغه مهال په یوه رسنیزه اعلامیه کې لیکلي وو، چې بي بي سي په نړۍواله کچه یوه مهمه رسنۍ ده او حقاني ویلي وو، تمه لري چې بي بي سي او نورې نړۍوالې رسنۍ به د مضوعګانو او په ځانګړې توګه د افغانستان په پوښښ کې بې طرفه اوسي.
په دې غونډه کې حقاني جکي مارټینز ته د بي بي سي سره د همکارۍ ډاډ ورکړی.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت د بي بي سي د سویلې اسیا د دفتر د مشر په حواله لیکلي و: «افغانستان زموږ لپاره مهم دی، موږ هڅه کوو، چې ډېری پرمختګونه او پیښې پوښښ کړو.»
«بي بي سي څنګه طالبانو ته مالي مرسته ورکوي؟»
په دغه څېړنه کې ویل شوي، چې بي بي سي «د طالبانو د تبلیغاتي شبکې د افغانستان ملي راډیو او ټلویزیون ته ډېري پیسې لېږي، خو دغه رسنۍ طالبانو ته د خپلو پیسو دقیق ارقام افشا کولو څخه ډډه کوي.»
د بي بي سي ویاند «ان هرډ» رسنۍ ته تایید کړې، چې د ټرانسمیټر لګښتونه، د برېښنا لګښتونه او ساتنه په دې لګښتونو کې شامل دي.
د «ان هرډ» رسنۍ موندنې ښیي، چې په دې لګښتونو کې د بي بي سي امنیت ساتل هم شامل دی، کوم چې د سراج الدین حقاني په مشرۍ د طالبانو په غاړه دی.
په څېړنه کې دا هم ویل شوي، چې د میډیا اېکشن په نوم د بي بي سي خیریه اداره چې په افغانستان کې تعلیمي فعالیتونه ترسره کوي، ښايي د امریکا او برېتانیا د بهرنیو چارو وزارت څخه ترلاسه شوې مرستې تر ۶۰ سلنې پورې د مالیاتو په پلمه طالبانو ته ورکړي وي.
همدارنګه په څېړنه کې ټینګار شوی، چې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني او د افغانستان د ملي ټلویزیون لپاره د طالبانو رییس محمد یوسف احمدي د بندیزونو په نوملړ کې دي او له دغو کسانو سره هر ډول مالي اړیکه جرم ګڼل کېږي.
په راپور کې ویل شوي دي «حقاني له ښکاره افراطیت سربېره د حقاني شبکې پخوانی مشر هم دی، چې د برېتانوي وګړو د تښتولو او وژونکو ځانمرګو بریدونو د ترسره کولو مسوول دی. څرنګه چې حقاني د برېتانیا د بندیزونو په نوملړ کې دی، نو د برېتانیا د قانون له مخې له هغه سره هر ډول مالي راکړې ورکړې جرم دی. د افغانستان د ملي راډیو او ټلویزیون لپاره د طالبانو رییس قاري محمد یوسف احمدي هم پر لوېدیځو ځواکونو باندې د بریدونو د ستاینې په اړه د مقالو لیکلو له امله د بندیزونو په نوملړ کې دی.»
د دغه تحقیقاتي راپور په غبرګون د امریکا د ولسمشر ځانګړي استازي او د ملي استخباراتو پخواني مرستیال ریچارډ ګرینیل له اېلان ماسک څخه غوښتي، چې دې مسلې ته پاملرنه وکړي.
اېلان ماسک تر دې وړاندې د یوسیډ له خوا د مالي ملاتړ له امله پر بي بي سي نیوکه کړې وه.
د طالبانو ضد موضوعګانو خپرولو څخه د بي بي سي ډډه کول
د برېتانوي خبري او څېړنیزې رسنۍ «ان هرډ» لیکلي: «افغان اوریدونکو ته ښایي داسې ښکاري چې بي بي سي په افغانستان کې د فعالیت د دوام لپاره درنه بیه ورکړې.دا رسنۍ نور هغه پروګرامونه نه خپروي چې غربي موسیقي پکې شامله وي.»
خو بي بي سي ویلي، چې په دې وروستیو کې یې د یوې افغانې ښځینه سندرغاړې سندره د خبرونو د راپور سره یوځای کارولې او ځینې وختونه افغاني «دودیزه» موسیقي خپروي.
علي همداني او ډېوېډ روز لیکلي دي، چې د طالبانو ضد کیسې چې د بي بي سي په نورو برخو کې خپرېږي د افغانستان له خپرونو څخه لرې شوي او ځیني وختونه په بشپړ ډول نه خپرېږي.
په افغانستان کې د بي بي سي یوه کارکوونکي ویلي، چې دا ډېره ستونزمنه ده، چې مدیرانو ته قناعت ورکړي، چې د ښځو حقونو او د بیان ازادۍ موضوعګانو ته پوښښ ورکړي.
نوموړي زیاته کړه:«خلک موږ ته زنګ وهي او غوښتنه کوي، چې موسیقي خپره کړو، خو موږ دا کار نه کوو، که موږ دا کار وکړو نو ښايي زموږ فعالیت په افغانستان کې بند شي.»
دغه خبریال وايي، چې ځیني وختونه د طالبانو شکایتونه د بي بي سي د کارمندانو داخلي تحقیقاتو ته اړ باسي.
د طالبانو له رسنیو او د بي بي سي میډیا اکشن ترمنځ تفاهم
د ان هرډ رسنۍ راپور کې ویل شوي، چې د بي بي سي خیریه څانګه (میډیا اکشن) د طالبانو تر کنټرول لاندې د افغانستان ملي راډیو او ټلویزیون سره د تفاهم لیک لاسلیک کړی، چې له مخې به یې د ۱،۹ میلیون ډالرو په ارزښت د روغتیايي تعلیم پروژې ته پوښښ ورکوي.
د بي بي سي چارواکو تایید کړې، چې میډیا اکشن د طالبانو له خوا غوښتل شوي لګښتونه او همدارنګه د کارکوونکو د تنخواوو مالیه ورکړې ده.
بي بي سي د دې اړیکو په اړه د پوښتني په ځواب کې ویلي، چې دا شرکت ډاډه دی چې د احمدي او حقاني سره معاملو کې د برېتانوي قانون څخه سرغړونه نه کوي.
بي بي سي په افغانستان کې له خپل کار څخه دفاع کړې ده.
دغه خبري اژانس وايي، ویاړي چې «یوازینۍ نړۍواله خبري رسنۍ ده چې لاهم په افغانستان کې خپرونې کوي.»