د امریکا په بروکلین کې یو۳۳ کلن تاجکستانی وګړی منصوري منوچهري په دې تور نیول شوی، چې د داعش او د هغې د خراسان څانګې مالي ملاتړ یې کاوه او د امریکا په خاوره کې یې غیرقانوني وسله ساتله.
منوچهري چې په ۲۰۱۶ کال کې د سیاحتي ویزې له مخې امریکا ته داخل شوی و، د ټګۍ برګۍ او غیر قانوني استوګنې له تورونو سره هم مخ دی.
د متحده ایالاتو د عدلیې وزارت په وینا، نوموړي په ترکیه او سوریه کې له داعش سره تړلو کسانو ته له ۵۰ زره ډالرو زیاتې پیسې لېږلې او په دې کې یوهغه فرد هم شامل دی چې د استانبول د۲۰۲۴ کال ترهګریز برید په تور نیول شوی و.
امریکايي چارواکي وايي، دغه تاجکستاني وګړي په علني توګه د داعش د پخوانیو بریدونو ستاینه کړې او د جهادي تبلیغاتي ویډیوګانو په خپرولو سره یې تاوتریخوالي ته لمن وهله.
د نیو یارک د ختیزې سیمې څارنوال جان جې. ډورهام وايي، منوچهري نه یوازې د داعش افراطي کسانو ته د پیسو لیږلو اسانتیا برابره کړې، بلکې د وسلې چلولو روزنه کې یې برخه هم اخیستې ده.
هغه د ایف بي آی له څو میاشتنیو څیړنو او پلټنو وروسته نیول شوی دی.
د اېف بي آی مشر کاش پټیل وايي، د دوی هڅه دا ده چې د ترهګرۍ د بریدونو مخه ونیسي او د افراطي شبکو د له منځه وړو لپاره له داخلي او نړیوالو پولیسو سره همکاري وکړي.
د امریکا د عدلیې وزارت د ملي امنیت څانګې مشرې سو بای وویل، « موږ به هیڅکله اجازه ورنه کړو چې زموږ هیواد د ترهګرو لپاره خوندي پناه ځای شي».
منصوري منوچهري ته د وسلې ګرځونې اجازه نه وه ورکړل شوې ځکه هغه په غیر قانوني توګه امریکا ته داخل شوی و.
نوموړی چې اوس په توقیف کې دی، که ګناهګار ثابت شي نو تر ۴۵ کلونو پورې د بند سزا ورکول کیدای شي.
د طالبانو سترې محکمې ویلي، چې د مياشت ليدنې مرکزي کمېټه سبا د روژې د رسمي اعلان لپاره ناسته کوي.
د طالبانو سترې محکمې د پنجشنبې په ورځ وویل، چې سبا ته د دوی مرکزي کميټه د روژې د لومړۍ ورځې د رسمي اعلان لپاره ناسته کوي.
د یادې محکمې په خبرپاڼه کې ویل شوي، چې دغه ناسته د ماښام له لمانځه وروسته د سترې محکمې د غونډو په تالار کې کیږي.
په خبرپاڼه کې له رسنیو نه ددې غونډې د پوښښ په برخه کې د همکاري غوښتنه شوې ده.
افغانستان په دودیز ډول سعودي عربستان د اسلامي نړۍ د مرکز په توګه پېژني او هرکال اختر او لمونځ ددغه هېواد له اعلان سره سم کوي، خو طالبانو په تېرو دوو کلونو کې هڅه کړې، چې ځان مستقل وښيي.
طالبانو د تېرې روژې په لومړیو کې هم اعلان وکړ، چې له سعودي یوه ورځ وروسته روژه پیلوي خو وروسته د افغانستان پر مهال د شپې څه باندې یوه بجه له دې پرېکړې پر شا شول.
طالبانو د تېر کوچني او لوی اختر لومړۍ ورځې هم ډېرې ناوخته اعلان کړې او ان د ځينو خلکو اختر او د ځينو روژه وه.
دا ځل هم روښانه نه ده، چې طالبان به د سعودي عربستان له اعلان سره سم روژه اعلانوي او که خپله جلا پرېکړه کوي.
د طالبانو د مالیې وزارت وايي، په سلواغې میاشت کې یې د ټیټ کیفیته نفتي توکو څه باندې سل ټانکره بېرته مسترد کړي دي. په مستردو شویو نفتي توکو کې تېل او اوبلن ګاز شامل دي.
یاد وزارت د پنجشنبې په ورځ په یوه خبرپاڼه کې وویل، د نفتي موادو د کیفیت او څارنې ریاست، چې د ټاکل شویو معیارونو له مخې هېواد ته د واردېدونکو نفتي موادو کیفیت تثبیتوي، په سلواغه میاشت کې ۱۲۴ ټانکره ټیټ کیفیته وارد شوي نفتي مواد د فراه او نیمروز ولایتونو له ګمرکونو بېرته مسترد کړي دي.
طالبانو ویلي، چې ۸۸ ټانکره ډیزل د فراه له ګمرک څخه، ۳۳ ټانکره ډیزل او درې ټانکره اوبلن ګاز چې د کیفیت له پلوه یې معیار ټیټ و، د نیمروز له ګمرک څخه بېرته مسترد شوي دي.
د طالبانو مالیې وزارت په دې اړه نور جزئیات نه دي ورکړي، چې دغه ټیټ کیفیت لرونکي نفتي مواد د افغان او که د بهرنيو سوداګرو له لوري افغانستان ته وارد شوي، خو وايي، افغانستان ته د ټیټ کیفیته نفتي موادو واردولو مخنیوی کوي.
طالبانو دا نه ده روښانه کړې، چې دغه ټیټ کیفیت لرونکي نفتي مواد له کوم هېواده وارد شوي، خو له دې وړاندې د دې ډلې تر واک لاندې د سټنډرډ ملي ادارې ویلي، چې په ټیټ کیفیته تیلو بار سلګونه ټانکره یې بېرته ایران ته ګرځولي دي.
د جرمني حکومت، چې د انتخاباتو له امله یې د افغانانو د سفر بهیر ځنډولی و، يو ځل بيا د هغوی د انتقال لړۍ پيل کړې ده. د سې شنبې په سهار يوه چارتر الوتکه له اسلاماباده برلين ته ورسېده، چې ۱۵۵ افغانان پکې سپاره وو.
د بیلد د رپوټ له مخې، د ۱۵۵ مساپرو له ډلې يوازې پنځه تنه د جرمني پخواني محلي کارکوونکي وو. دغو کسانو تر ۲۰۲۱ کال پورې د جرمني له پوځ (بونډسوېهر) او د اقتصادي همکارۍ او پراختیا وزارت سره کار کاوه. دوی د خپلو کورنیو له۲۲غړو سره یو ځای سفر کړی.
په دې الوتکه کې ۸۰ ښځې او ۶۱ کوچنيان هم وو، چې له دې جملې ۴۲ یې له لسو کلونو کم عمر درلود. همدارنګه، د بشري حقونو فعالان، يوه ښځينه پوليسه، نور پخواني دولتي کارکوونکي او يو ژورناليست هم په دې الوتکه کې شامل وو.
خو برلين ته له رسېدو سره سم د دریو افغانانو پر ضد د جرمني فدرالي پوليسو دوسیې ثبت کړې. لامل یې دا و، چې دوی له «پراکسي»پاسپورټونو سره راغلي وو، چې طالبانو ورته صادر کړي او دا ډول اسناد په جرمني کې په رسمیت نه پېژندل کیږي. پراکسي پاسپورټونه ډېری د شخص له حضور او غوښتنې پرته صادریږي.
د جرمني د کډوالو د فدرالي ادارې یوه کارکوونکي وویل، چې د هر مساپر دوسیه مخکې تر مخکې ارزول شوې. هغه بیلد ورځپاڼې ته وویل، « یوازې هغه هغه مهال چې بامف دې پایلې ته ورسېږي، چې دغه کس له تعقیب سره مخ دی، نو د ویزې پروسه او د امنیتي ارزونې بهیر ترسره کېږي. که کوم شک موجود وي، نو ویزه نه ورکول کېږي».
د افغانانو هوايي انتقال انالینا بیربوک لاسلیکوي
د مسیحي دیموکرات اتحادیې د پارلمان د کورنیو چارو ویاند الیکساندر ټرو هم د افغانانو د منلو پر پرېکړه نیوکه کړې او وايي، په دې کې ټول مسوولیت د زرغون ګوند پرغاړه دی.
هغه د جرمني له انلاین فوکس سره په خبرو کې وویل، « د افغانانو هوايي انتقال د بهرنیو چارو وزیره انالینا بیربوک لاسلیکوي».
نوموړي وویل، « داسې ښکاري چې زرغون ګوند غواړي له فدرالي حکومت نه تر وتلو وړاندې په وروستیو شېبو کې د افغانانو تر ټولو زیات شمېر جرمني ته راولي. دا د زرغون ګوند یوه جدي تېروتنه ده».
د جرمني د زاکسن ایالت د کورنیو چارو وزیر ارمین شوستر د افغانانو د راتګ پر دوام سختې نیوکې کړې دي.
نوموړي وویل، « موږ ایالتونو وار دمخه څو ځله د دغه پروګرام د سملاسي بندولو غوښتنه کړې ده».
هغه د جرمني پر حکومت تور پورې کړ، چې له انتخاباتو مخکې یې د دې الوتنو درول یو« رسنیز حرکت» و، خو له انتخاباتو وروسته یې بېرته پيل کړل.
د جرمني د کورنیو چارو وزارت له انتخاباتو مخکې د افغانانو د انتقال دوه چارتر الوتنې لغوه کړې. که څه هم رسمي دلیل لوژستیکي ستونزې وښودل شوې، خو د ډيپلوماټیکو سرچینو له مخې، دا یو انتخاباتي تاکتیک ښکارېده ځکه د جرمني په وروستیو جنايي پېښو کې د څو افغانانو د ښکیلتیا له امله د کورنیو چارو وزیره نانسي فیزر تر سخت فشار لاندې وه.
د افغانانو پر انتقال نیوکې ناسمې دي
خو د شنه ګوند پخوانی رییس امید نوريپور د افغانانو د منلو پر پروګرام نیوکې ناوړه او ناسمې بولي.
هغه پر اتحاديې(سي ډي یو) ګوندتور پورې کړ، چې د طالبانو له واکمنېدو مخکې یې د جرمني ځواکونو د افغان محلي کارکوونکو د خونديتابه هڅه نه وه کړې. نوموړي له ویلت تلویزیون سره په خبرو کې وویل، « موږ د هغو خلکو په اړه خبرې کوو، چې له بوندیس ویهر سره یې مرسته کړې ده او د افغانستان په تر ټولو سختو شرایطو کې یې د جرمني خلکو ته خدمت کړی، نو دا خلک اوس په خطر کې دي».
د واکمن ایس پي ډي د پارلماني ډلې مرستیال ډیرک ویسه هم د افغانانو د انتقال الوتنو د بیا پیل ملاتړ کړی.
هغه ویلت ټلویزیون ته وویل، «ډېر کسان چې اوس جرمني ته راغلي، د جرمني لپاره یې کار کړی».
هغه زیاته کړه، « دې خلکو د افغانستان په کمپونو کې زموږ له ځواکونو سره همکارۍ کړې ده. موږ د هغو کسانو پر وړاندې مسئولیت لرو، چې له بوندیس ویهر سره یې یوځای کې کار کړی، د دې محلي کارکوونکو پرېښودل غلطه لار ده».
په پاکستان کې د افغانانو وضعیت خرابېږي
جرمني ته د افغانانو د لېږد بهیر اوس هره میاشت يوه الوتنه ده. وروستۍ الوتنه د جنورۍ په پای کې شوې وه، چې ۱۴۴ کسان یې انتقال کړل، خو اوس هم شاوخوا ۳۰۰۰ افغانان، چې د جرمني د استوګنې اجازه لري، په اسلاماباد کې انتظار باسي.
دوی ډېر سخت شرایط تجربه کوي، ځکه زیاترو يې خپل ټول ملکيتونه پلورلي او پاکستان ته تښتېدلي. پاکستان هغوی ته یوازې درې میاشتنۍ ویزه ورکړې، خو جرمني ته د انتقال پروسه تر دې ډېره اوږده ده.
پاکستاني حکومت اوس د افغان کډوالو پر ضد اقدامات سخت کړي او اعلان یې کړی، چې څوک قانوني ویزه ونه لري باید د ۲۰۲۵ کال د مارچ تر ۳۱مې له دغه هېواده ووځي. خو د جرمني حکومت ښايي تر دې وخته د ټولو افغانانو انتقال ممکن نه کړي.
د ویلټ د رپوټ له مخې، تر اوسه اووه کسان، چې جرمني ته تلل، بېرته افغانستان ته شړل شوي او شپږ د جرمني په همکارۍ بېرته پاکستان ته راوستل شوي.
د امریکا د دفاع وزیر پیټ هګسټ ویلي، چې پنټاګون د بایډن ادارې لهخوا له افغانستان څخه د «ناکامه وتلو یوه بشپړه ارزونه» ترسره کوي. دغه څرګندونې د ټرمپ ادارې د کابینې تر غونډې مخکې په سپینه ماڼۍ کې وشوې.
هګسټ د چهارشنبې په ورځ د ټرمپ ادارې د کابینې له لومړۍ غونډې وړاندې د واشنګټن ایګزماینر غونډې پر مهال وویل: «موږ د افغانستان څخه په ناکامه توګه د وتلو هر اړخیزه ارزونه کوو او هوډ لرو چې بشپړه حساب ورکوونه وکړو.»
نوموړي زیاته کړه: «موږ د پخوانۍ ادارې سره بشپړ توپیر لرو او په پوره ډول ځواب ویونکي یو.»
په دې غونډه کې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ یو شمېر موارد مطرح کړل، چې د ده په باور د بایډن ادارې لهخوا له افغانستان څخه د وتلو پر مهال د ناوړه مدیریت څرګندونه کوي. هغه یو ځل بیا یادونه وکړه، چې په افغانستان کې د میلیاردونو ډالرو پوځي تجهیزات پرېښودل شوي دی.
ټرمپ ټینګار وکړ، چې هګسټ ته به لارښوونه ونه کړي، چې څه وکړي خو که پرېکړه له ده سره وای، نو ټول هغه پوځي مشران به یې له دندو لرې کړي وای، چې د ۲۰۲۱ کال د اګست میاشتې په وتلو کې یې ونډه لرله.
ټرمپ همداراز وویل، چې متحده ایالات باید د بګرام هوايي اډې کنټرول ساتلی وای. هغه اډه چې یو مهال په افغانستان کې تر ټولو لویه امریکايي نظامي اډه وه.
د «هیل مجلې» د راپور له مخې، ټرمپ ادعا وکړه چې دا اډه د امریکا له وتلو وروسته د طالبانو لاس ته ولوېده او بیا د چین د ولسي ازادۍ پوځ کنټرول ته ورغله؛ خو چینايي چارواکو دا ادعا څو ځله رد کړې ده.
د چهارشنبې د ورځې په غونډه کې د هګسټ او ټرمپ څرګندونې د امریکا د دفاع وزارت کې ژور بدلونونه منعکس کړل.
د امریکا ولسمشر او د بهرنیو چارو وزیر تر دې دمه یو شمېر جګپوړي پوځیانو لکه جنرال چارلز کیو براون د ګډو ځواکونو لوی درستیز، ادمیرال لیزا فرانچتي د سمندري ځواکونو د عملیاتو مشره، جنرال جیمز اسلایف د هوايي ځواکونو مرستیال درستیز او د درېیو نظامي څانګو مشاورین له دندو ګوښه کړي دي.
همداراز دفاع وزارت پلان لري، چې په نږدې راتلونکي کې له ۵۰۰۰ څخه ډېر ازمایښتي کارکوونکي له دندو ګوښه کړي.
د ټرمپ له لوري په افغانستان کې د وسله والو پوخي تاسیساتو د بېرته ترلاسه کولو لپاره یو استازی هم ګومارلی شوی او په وار وار یې ګوت څنډنه کې چې له طالبانو به خپلې ټولې پاتې شوې وسلې او تجهیزات بېرته اخلي.
هم مهاله د افغانستان د ځانګړو ځواکونو یوه پخواني قوماندان جنرال سمېع سادات امریکا ته ډاډ ورکړی چې له طالبانو څخه د وسلو او پوځي تجهیزاتو په بېرته اخیستلو کې ورسره هر ډول مرستې ته چمتو دی.
د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر د اهل تشیع «عالي کمیسیون» له لوري په یوې جوړه شوې غونډه کې ویلي، چې سیاسي ګوندونو په افغانستان کې د بې اتفاقۍ تخمونه شیندلي دي. هغه وايي، ناسالمو سیاسي ګوندونو یووالي ته زیان رسولی.
سره له دې چې طالبانو په افغانستان کې سیاسي ګوندونه لغوه کړي او سخت بندیزونه یې پرې لګولي، خو ملا برادر د دغو مخالفتونو په دوام پر سیاسي ګوندونو توندې نیوکې وکړې.
ملا برادر د شیعه مذهبو یادې غونډې ته چې د طالبانو په ملاتړ جوړه شوې په ټینګار سره دا خبره وکړه، چې افغانان په ناسالمه توګه د سیاسي ګوندونو له لوري وېشل شوي او په ملي مسایلو کې کې سره په یو غږ نه دي.
طالبانو په ښکاره توګه په کابل کې پر جمعیت اسلامي، حزب اسلامي او بېلابېلو ګوندونو تر څنګ پر پخواني ولسمشر حامد کرزي هم د سیاسي فعالیتونو سخت بندیزونه لګولي دي. د کرزي او ګلبدین حکمتیار په ګډون بېلابېل سیاستوال اجازه نه لري، چې لویې غونډې وکړي او یا هم د طالبانو ځینې لویې پرېکړې په سیاسي توګه وننګوي.
ملا برادر وايي، افغانستان د ټولو قومونو، ژبو او مذهبونو ګډ کور دی ؛خو پخوانیو حکومتونو له دغې تنوع څخه ناسمه ګټه اخیستې ده.
طالبان بیا د خپلو څرګندونو برعکس د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې شیعه ګان، سلفیان او اسماعیلیان د خپل مذهب د پیروی له کبله ځورولي دي.
د افغانستان انټرنشنل په تازه موندنو کې جوته شوې چې طالبانو په کونړ کې د سلفیانو دیني مدرسې تړلي او د امامانو په ګډون یې د دوی په عامو پیروانو سخت مذهبي بندیزونه لګولي دي.
د راپورونو له مخې طالبانو بیا یو شمېر اسماعیلیان دې ته اړ کړي، چې خپل مذهب بدل کړي او د حنفي مذهب پیروي وکړي.
ملا برادر په دغه ناسته کې شیعه مذهبو ته ویلي، چې طالبان پر قومي، مذهبي او ژبنیو توپیرونو باور نه لري.
ویل کېږي طالبان په دې وروستیو کې د خپلمنځي شخړو او په نړۍ واله کچه د منزوي کیدو له امله پر بېلابېلو مذهبي ډلو او قومونو باندې فشارونه راوړي، څو د دوی په ملاتړ غونډې جوړې کړي.
تر دې دمخه هم بېلابېلو مذهبي ډلو او قومونو د طالبانو د ملاتړ په نامه دا ډول غونډې کړي، چې د راپورونو له مخې لګښتونه یې د طالبانو له لوري ورکړل شوي دي.
تر دې مخکې په څو څو وارې په کابل کې مېشتو شیعه دیني عالمانو نیوکې کړې وې، چې د طالبانو له لوري یې مذهبي ازادۍ محدودې شوې او ان د عاشورا ورځې د نمانځلو لپاره یې پرې سخت بندیزونه لګولي دي.
د راپورونو له مخې په ښوونځیو او دیني مدرسو کې د طالبانو له لوري پر شیعه مذهبو د خپلو دینيکتابونو د لوستو بندیزونه هم لګیدلي دي.
یو شمېر طالب پلوي دیني عالم په کابل او ولایتونو کې په ښکاره توګه د شیعه ګانو تر څنګ د سلفیانو او بېلابېلو مذهبونو پر ضد ویناوې او تبلیغات کوي.
کارپوهان په دې باور دي چې طالبان غواړي د حنفي مذهب سیوری په جبري توګه د هېواد ټولو ولایتونو ته وغځوي او د نورو مذهبونو پیروان هم په زور مجبوري کړي، څو د دوی له مذهبه پیروي وکړي.
په دې وروستیو کې د طالبانو ترمنځ د داخلي اخلافاتو مسایل هم اوج ته رسیدلي، چې په کې د حقاني شکبې او کندهار مېشتي ملا هبتالله د ډلې ترمنځ ناندرۍ اوریدل شوي دي.
د دغو اختلافاتو په یوې پېښه کې د طالبانو د بهرنیو چارو مرستیال وزیر عباس ستانکزی د خپل مشر د فرمانونو پر ضد د څرګندونو له امله اړ شوی چې له هېواده پښې سپکې کړي.