د طالبانو د عدلیې وزیر له یوې نیمې میاشتې وروسته سعودي عربستان کې په یوې ناسته کې څرګند شو

له تېرې یوې نیمې میاشتې وروسته د طالبانو د عدلیې وزیر عبدالحکیم شرعي په سعودي عربستان کې یوې ناسته کې راڅرګند شو.

له تېرې یوې نیمې میاشتې وروسته د طالبانو د عدلیې وزیر عبدالحکیم شرعي په سعودي عربستان کې یوې ناسته کې راڅرګند شو.
د طالبانو ویاند مرستیال حمدالله فطرت پر اېکس پاڼه کاږلي، چې نوموړی په مکې ښار کې د «اسلامي مذهبونو ترمنځ د پل جوړونې» تر عنوان لاندې یوې نړۍوالې دوه ورځنۍ ناسته کې د ګډون لپاره سعودي عربستان ته تللی دی.دا په داسې حال کې ده، چې (د کب په ۱۳مه) هم له کابله سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي و چې د طالبانو عدلیې وزیر عبدالحکیم شرعي تر اوسه په دوبۍ کې دی.د طالبانو عدلیې وزارت په وروستي ځل ۴۸ ورځې وړاندې د عبدالحکیم شرعي او په کابل کې د ترکیې سفیر جنګ اونال د لیدنې کتنې خبر ورکړی و او له هغه وروسته یې د کوم رسمي فعالیت په اړه څه نه و ویل شوي.تر دې وړاندې د طالبانو د عدليې وزارت ویاند د افغانستان انټرنشنل له راپور وروسته ویلي و، چې عبدالحکیم شرعي د هبت الله په اجازه د درملنې لپاره دوبۍ ته تللی او ژر به خپلې دندې ته ستون شي.دوبۍ ته د شرعي تر تګ څو ورځې وروسته افغانستان انټرنشنل د نوموړي غږیز فایل ترلاسه کړی و، چې پکې یې ویلي و د لاسوهنو له امله یې څو ځله له دندې استعفا کړې ده؛ خو استعفا یې نه ده منل شوې.


د ملګرو ملتونو علمي، کلتوري او تعلیمي سازمان (یونسکو) اعلان کړی، چې نن جمعه په پاریس کې د افغان مېرمنو او نجونو د تروړل شویو حقونو په تړاو نړۍواله غونډه کوي.
یاد سازمان ویلي، دغه غونډه چې د یونسکو د اجراییوي شورا د ۲۲۰مې ناستې د پرېکړې پر بنسټ تنظیم شوې، د نړۍوالو شریکانو په همکارۍ به پکې د افغان مېرمنو او نجونو په فعاله ګډون ترسره کېږي.
په دې ناسته کې به د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې نجونو او مېرمنو پر روان وضعیت هم خبرې اترې وشي.
د یونسکو سازمان په خبرپاڼه کې راغلي، په دغه غونډه کې به د افغان نجونو اوسني ناورین ته د نړۍوالو پام راوړي او د هغو محدودیتونو په تړاو به هم بحث وشي چې اوسمهال ورسره افغانستان کې مخ دي.
په دغه ناسته کې به د طالبانو پر هغو بندیزونو چې پر نجونو یې د ښوونځیو او پوهنځیو دروازې تړل شوې هم پراخ بحثونه وشي.
یونسکو زیاته کړې، چې له دغه غونډې څخه یې موخه افغان نجونو او مېرمنو ته د نړۍوالې ټولنې د ملاتړ او پام راړول دي؛ څو د زدهکړو تر څنګ په بېلابېلو برخو کې ورته اسانتیاوې برابرې کړي.
د پخواني جمهوري نظام تر پرځېدو وروسته طالبانو په هېواد کې د زدهکړو او کار تر څنګ پر افغان نجونو او مېرمنو خورا سخت بندیزونه ولګول.
اوسمهال د دغو بندیزونو له کبله مېلیونونه نجونې او مېرمنې د افغانستان دننه له سختو کړاوونو سره ژوند تېروي.
د طالبانو مشر ملا هبت الله د ښځو پر وړاندې خورا سخت دریځ لري او د هغه له لوري لګول شوي بندیزونه په نړۍ کې پر ښځو بې ساري ګنل شوي دي.
د همدغو بندیزونو له کبله په کور دننه او دباندې پر طالبانو خورا توندې نیوکې کېږي.
ویل کېږي، په ښکاره د ملاهبت الله او نور طالبانو ترمنځ د نجونو زدهکړو او د ښځو د تعلیم پر سر سخت داخلي اختلافات هم موجودي دي.
د طالبانو د بهرنیو چارو مرستیال وزیر عباس ستانکزی نږدې یوه نیمه میاشت وړاندې په خوست کې د خپل مشر هغه پرېکړې ظالمانه وبللې، چې له مخې یې نجونې له زدهکړو څخه راګرځولې دي.
عباس ستانکزی تر دغو څرګندونو وروسته سمدستي له کابله پښې سپکې کړې او راپورونه خپاره شول، چې ملاهبت الله یې د نجونو د زدهکړو د ملاتړ له کبله د نیول کېدو امر کړی و.
د طالبانو مشر ملاهبت په امر هغه کسان چې د نجونو د زدهکړو او ښځو په ملاتړ غږ پورته کوي زندانيان کېږي او له سختو شکنجو سره یې مخ کوي.

د ملګرو ملتونو د بېړنیو حالاتو د غبرګون مرکزي صندوق او د افغانستان بشري صندوق د افغانانو له پاره د ۴۸.۵ مېلیونه ډالرو بېړنۍ بشري مرستې اعلان وکړ. دغه مرستې د یوې ګډې، بشپړې او سیمهییزې تګلارې له لارې وېشل کېږي.
همدا راز ۱۹ مېلیونه ډالره د بېړنیو حالاتو د کمزورې ملاتړ شوي کړکۍ (CERF) له لارې افغانستان ته ځانګړې شوې، چې د افغانستان د روان بشري ناورین په دې حساس پړاو کې ورکول کېږي.
یادو سازمانونو ویلي، افغانان له کلونو راهیسې له جګړو، فقر، اقلیمي بدلونونو او د خوندیتوب له زیاتېدونکو ګواښونو سره مخ دي؛ خو د نړۍوالو مرستو کمښت د دغې ستونزو شدت لا پسې زیات کړی دی.
د دې مالي ملاتړ د پیاوړتیا له پاره، د AHF صندوق لهخوا هم ۲۹.۵ مېلیونه ډالره ځانګړې شوي، چې په افغانستان کې به د بشري ناورین د مخنیوي په برخه کې ولګول شي.
د ملګرو ملتونو د استوګنې او بشري چارو همغږي کوونکي اېندریکا راتواته دغه مرستې اعلان کړې او ټینګار یې وکړ، چې دغه مالي سرچینې به د افغانستان د بشري عملیاتو پر دوامداره فعالیتونو مثبت اغېز ولري او د بې وزله وګړو د لاسنېوي په برخه کې به هم ګټورې تمامې شي.
دغه مرستې داسې مهال کېږي، چې د بشري حقونو نړۍوالو سازمانونو اندېښنه ښوولې چې په افغانستان کې د طالبانو تر واکمنۍ راوروسته مېلیونونه کسان له لوږې او فقر سره مخ دي.
د امریکا له لوري د پراختیایي مرستو بندېدو له کبله هم په افغانستان کې د بشري مرستو بهیر ټکنی شوی او په دې برخه کې ځیني فعالو نادولتي موسساتو هم د بودجې د نشتون له کبله خپلې چارې ځنډولې دي.
باورونه دا دي، که طالبان په کور دننه پر نجونو او د ښځو تر څنګ پر بشري حقونو روانو بندیزونو ته همداسې دوام ورکړي؛ نو ښايي نړۍواله ټولنه او مرستندویه ادارې د خپلو مرستې کچې لا راکمې کړي.
د طالبانو د سختدریځیو له کبله وار دمخه ځینو نړۍوالو موسسو په افغانستان کې خپل فعالیتونه بند کړي او له کبله یې ورځ تر بلې په هېواد کې له غربت ځپلو سره د مرستو کچه مخ په کمېدو ده.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ یو وار بیا پر بایډن د نیوکې سره ویلي، چې هغه په خپلې پخوانۍ اداره کې د امریکا پوځ ورغاوه؛ خو بایډن یې د وسلو لویه برخه په افغانستان کې پرېښوده.
نوموړي دغه څرګندونې په سپینه ماڼۍ کې خبریالانو سره د خبرو پرمهال کړې دي.
ټرمپ تر دې وړاندې هم په ځلونو په افغانستان کې د پاتې شوې امریکایي وسلې له امله پر بایډن نیوکه کړې وه.
هغه ویلي، چې د بایډن په مشرۍ پخوانۍ ادارې په افغانستان کې د پوځي وسلو په پرېښودلو سره متحده ایالاتو ته لوی زیان اړولی دی.
ټرمپ زیاته کړې:« بایډن او د هغه ادارې چې په افغانستان کې د وسلو په پرېښودو کوم زیان امریکا ته واړوه؛ د نه باور وړ خبره ده.»
د ټرمپ ترڅنګ پاکستان هم تل نیوکه کړې، چې په افغانستان کې پاتې شوې امریکایي وسلې اوس د «ترهګرو ډلو» په واک کې دي.
پاکستاني چارواکو تر دې مخکې ویلي وو، چې دغه وسلې د ټيټيپي لاسته ورغلې او د دوی پر ضد کارول کېږي.
خو طالبانو بیا تل د پاکستان دغه ادعا رد کړې ده.
تازه د پاکستان د لومړي وزیر مرستیال او د بهرنیو چارو وزیر محمد اسحاق ډار له افغانستانه د پاتې شویو امریکایي وسلو د اېستلو په تړاو د ټرمپ له اعلان هرکلی کړی.
تر دې وړاندې هم پاکستان په وار، وار له ټرمپ څخه غوښتي و، چې په افغانستان کې پرېښودل شوې امریکایي وسلې بېرته ترلاسه کړي.
تر دې وړاندې ټرمپ (د کب په ۵مه) د امریکا د محافظهکارانو لوی کنفرانس ته په وینا کې ویلي و، یوه امریکایي چارواکي ته یې دنده ورکړې چې له طالبانو څخه د امریکايي وسلو او تجهیزاتو د بېرته ترلاسه کولو پلان جوړ کړي.

د افغانستان د پرځېدلي جمهوري نظام د بهرنیو چارو وزیر محمد حنیف اتمر پر اېکس پاڼه لیکلي، چې د پاکستان دننه د داعش ډلې د غړي محمد شریف الله نیول کېدل په دغه هېواد کې د ترهګرو ډلو د ملاتړ او حضور په تړاو جدي پوښتنې راپورته کړې دي.
اتمر ویلي، افغانان له هر هغه اقدامه ملاتړ کوي چې پرته له تبعیضه ټول ترهګر او د هغوی ملاتړي عدالت ته راکاږي.
نوموړي ټینګار کړی، چې د شریفالله نیول کېدل په پاکستان کې یو شمېر مهمې پوښتنې راولاړې کړې دي.
هغه زیاته کړې:« څنګه د القاعده پخوانی مشر اسامه بن لادن او د نورو ترهګرو ډلو غړي په پاکستان کې، ان د ښارونو دننه او د پوځیانو اډو ته نږدې پناه مومي؟».
د افغانستان د بهرنیو چارو دغه پخواني وزیر د پوښتنې په ډول لیکلي، چې « ایا دا د پاکستان د پوځ ناکامي ده؛ که د خودسره عناصرو کار او که د پاکستان د دولت د رسمي تګلارې برخه ده؟»
اتمر همداراز د ملګرو ملتونو د څارونکو او بهرنیو ډېپلوماټانو هغو راپورونو ته اشاره کړې، چې ښيي طالبان خپلو بهرنیو متحدینو ته په افغانستان کې پناه ورکوي؛ خو په عین حال کې د داعش خراسان پر ضد پراخ عملیات کوي.
نوموړې پوښتنه کړې: «ایا موږ د دې شاهدان یو، چې په سیمه کې د زورواکو نیابتي ډلو څخه نوی فصل پیل شوی ټيټيپي د پاکستان پر ضد او داعش خراسان د افغانستان پر ضد؟».
اتمر د پاکستان د پوځ پر « دوه مخې تګلاره» اندېښنه څرګنده کړې.
هغه په دې باور دی، چې پاکستان له یو لوري ترهګر روزي، ترې ملاتړ کوي او له بل لوري د ترهګرۍ پر ضد د مبارزې ادعاوې کوي.
د افغانستان د بهرنیو چارو دغه پخوانی وزیر داسې مهال دغه څرګندونې کوي، چې وړمه ورځ پاکستان د کابل هوایي ډګر کې د ځانمرګي برید یو طراح محمد شریف تر نیول کېدو وروسته امریکا ته سپارلی دی.
پر محمد شریف الله تور دی، چې د ۲۰۲۱ په اګسټ میاشت کې یې د کابل هوایي ډګر ته ځانمرګی برید وروړی و؛ چې پکې د امریکایي ځواکونو په ګډون افغانان هم ووژل شول.
تازه د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد ادعا کړې، چې د پاکستان په بلوچستان ایالت کې د پاکستان د پوځ په ملاتړ د داعش مرکزونه جوړ شوي او یاد هېواد دغه وسلهواله ډله د خپلې وسیلې په توګه کاروي.

په پاکستان کې د کډوالو اداره «JAC» وایي، چې د چهارشنبې په ورځ په اسلام اباد کې شاوخوا ۱۹۰ تنه افغان کډوال چې قانوني اسناد یې هم لرل؛ نیول شوي دي. دغه اداره وایي، دغه نیول شوي کډوال په ناقانونه توګه د اسلام اباد په حاجي کمپ کې ساتل کېږي.
دغې ادارې د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره لیکلي، چې د راجستر شویو افغانانو ناسمه نیونه د ملي او نړۍوالو قوانینو خلاف کړنه دی.
دغې ادارې د اسلام اباد له سترې محکمې د دغه ډول کړنې پر وړاندې د اقدام غوښتنه کړې ده.
خبرپاڼه کاږي:« د ۲۰۲۵ کال د مارچ تر ۳مې نیټې د محکمې د حکم له مخې پولیس د ۲۰۲۵ کال د جون تر ۳۰مې پورې د هغو افغان کډوالو د ځورولو یا په زوره له خپلو کورونو څخه له اېستلو منع شوي، چې مهاجر کارتونه لري.»
خبرپاڼه زیاتوي، د افغان کډوالو وروستۍ نیونه د محکمې د دغه حکم څخه مستقیمه سرغړونه ده.
دغې ادارې دارنګه په اسلام اباد او راولپنډۍ کې د افغان کډوالو د نیونې او ځورونې د پای ته رسولو غوښتنه کړې ده.
په خبرپاڼه کې د یوې سرچینې په حواله راغلي، چې دا مهال له ۶۰ څخه تر ۷۰ پورې افغانان د پیر ودهای پولیسو په حوزه کې بندیان دي او وارث خان، بنی ګاله، صدر، کېنټ، سول لاینز او نصیر اباد پولیسو حوزو ته هم د افغان کډوالو د نیولو امر شوی دی.
له بل پلوه تېره ورځ د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزیر مولوي عبدالکبیر په کابل کې د پاکستان سفیر سره په لبدنه کې ویلي و، چې د جون تر پایه له پاکستانه د ټولو افغان کډوالو اېستل ستونزمن دي؛ ځکه هغوی نشي کولی خپل ټول ژوند او شتمنۍ په دومره لنډه موده کې راټولې کړي.
د پاکستان د کورنیو چارو وزارت افغان کډوالو ته د ۲۰۲۵ کال د مارچ تر ۳۱مې پورې وخت ورکړی، چې دغه هېواد پرېږدي.
د راپورونو له مخې، د هغو افغانانو د استوګنې موده چې غواړي درېیم هېواد ته لاړ شي، د ۲۰۲۵ کال د جون تر ۳۰مې پورې غځول شوې؛ خو د ۲۰۲۵ کال تر سپټمبر پورې له بل هېواده د ویزې د نهترلاسه کولو په صورت کې هغوی هم ناقانونه کډوال ګڼل کېږي او له له دغه هېواده به و اېستل شي.