د حزب اسلامي ګوند مشر ګلبدین حکمتیار په خپله تازه لیکنه کې ویلي چې افغانان يوه نوي سياسي او اجتماعي نظام ته ضرورت لري. حکمتیار وايي، په اوسني نظام کې تركيب، جوړښت، قوانين، لوایح او مقرارات همغه پخواني دي او تغييرات ډېر محدود او سطحي دي.
د حزب اسلامي مشر ګلبدین حکمتیار د کوچني اختر په مناسبت د «افغانان څه وکړي چې هېواد له بحرانونو او ملت له لانجو او کړاوونو وژغورل شي؟» تر سرلیک لاندې یوه اوږده لیکنه د خپل ګوند رسمي خپرونه «شهادت» کې خپور کړی دی.
حکمتیار وایي، د طالبانو اوسنۍ واکمنۍ کې چې تغییرات راغلي مهم او د پام وړ یې یوازې د پارلمان انحلال او د اساسي قانون تعطيل دی، چي بديلونه یې هم نه دي وړاندې شوي او په عامو غونډو كې د كامرو پر وړاندې د مجرمينو مجازات دي.
حکمتیار په دې لیکنه کې ویلي چې پر دې بحث نه كوي چي دا حكومت څنگه جوړ شوى، تر كله به دوام كوي، د (سرپرستۍ) له حالت به كله وځي او بديل به یې څه وي؟ نوموړی وايي، «مهمه دا ده چي موږ بايد هغه سيئة سنت او زوړ دود بدل كړو چې دا څو پېړۍ مو حكومتونه په بهر كې جوړ شوي او واكمنان او اتلان مو بهرنيانو راته غوره كړي».
حکمتیار وايي، له دې وړاندې حکومتونه په لندن، ډیلي، پېښور، بن، واشنگټڼ او د مذاكراتو او د تصاميمو په نورو مراكزو كې جوړ شوي، له شرق، غرب، شمال او جنوب رالېږل شوي او د نورو په الوتکو او ټانكونو كې راوړل شوي او په ارگ كي ديسانت شوي.
حکمتیار په دې باور دی چې اوس بايد حكومتونه په كابل كې جوړ شي او واكمنان او اتلان د ولس له لوري غوره شي او د نظام څرنگوالى پخپله او د خپلو ديني او ملي ارزښتونو په رڼا كي وټاكل شي.
د حزب اسلامي مشر وايي چې افغانستان يوه نوي اسلامي اساسي قانون ته ضرورت لري او دا قانون يوازې د ملت ممثله شورا جوړولى شي چې اساسي قانون په حقيقت كې د ملي ميثاق حيثيت لري.
حکمتیار لیکلي:« تسويد او تصويب یې له ټول ملت سره (مشوره) او د هغوى (موافقه او رضايت) ايجابوي، په دې اساسي قانون كي به د ټولو هغو قضاياوو په اړه څرگندې مادې راوړل كېږي چې په ټول ملت پورې اړه لري.»
نوموړي د نوي قانون له مخې د امیر د ټاکلو، صلاحیتونو، مسوولیتونو او د ټاکلو د مرجع او نورو ملي، سیاسي او اقتصادي مسایلو په اړه هم په دې لیکنه کې یادونې کړې دي.
حکمتیار وايي، هيڅوك نه شي كولى او دا حق نه لري چي په اړه یې له شورا او د اساسي قانون له مراعات پرته تصميم ونيسي.
حکمتیار لویې جرګې ته له اشارې پرته، د شورا په اړه وايي چې د ملت واقعي ممثله شورا واوسي او په دې شورا كې بايد د ټول ملت واقعي او منتخب استازي حضور ولري، هيڅ انتصابي او غير منتخب غړى بايد په دې شورا كي نه وي.
د حکمتیار دا لیکنه داسې مهال ده، چې د طالبانو مشر ملاهبت الله هم په اختریزه وینا کې وویل ، چې د پخواني اساسي قانون یوه ماده هم نه مني او طالبان باید خپل نوی قانون جوړ کړي.
هبت الله اخوندزاده په خپله اختریزه وینا کې ویلي، چې د دغې ډلې عدلیې وزارت او سترې محکمې پخواني قوانین په لږ اصلاح ورته وړاندې کړي خو نوموړي رد کړي او ورته د منلو نه دي.
په سویلي ولایتونو کې په اخترونو، ځانګړو ورځو او رخصتيو کې ډېری ځوانان په بې پروایۍ په تېز سرعت موټرسایکلونه ځغلوي، چې اوس طالبان د سزا ورکولو ترڅنګ د هغوی سرونه هم خرېیي.
طالبانو په رسمي ډول په دې اړه خبرداری نه دی ورکړی، خو پر ټولنیزو شبکو خپرې شوې یوې ویډیو کې ښکاري، چې یو طالب د یوه ځوان سر کلوي او وایي: « دغه ځوان په موټرسایکل د مخ ټېرونه پورته کول او ځغلوی یې اوس مو سخت قانون ورته ايښی.»
په افغانستان کې تنګ سړکونه، د ترافيکي اصولو، ترافيکي نښو او سخت څار نشتوالی د ډېرو ترافيکو پېښو لامل ګرځي.
ډېر وخت پر طالب مسوولينو او امنیتي کسانو هم نیوکې کيږي، چې د موټر چلولو پر مهال ترافيکي اصول په پام کې نه نیسي او زيات په زور او پر یو طرفه سړکونو او تيز سرعت موټر چلوي.
همدا تېره ورځ د کندهار – هرات پر لویه لار په یوه ترافيکي پېښه کې د کندهار د یوه خصوصي پوهنتون درې استادان مړه شول.
بل خوا بیا د اختر د خوښۍ په مراسمو کې د طالبانو د امربالمعروف محتسبين په تفریح ځایونو کې د ځوانانو د لوبو مخه نيسي او پر هغوی خپل نوي قوانين عملي کوي.
افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته له کندهار ه یو شمېر ځوانانو په پيغامونو کې ویلی، چې دې ډلې د دوی د تفريح پر مهال د لوبو توکي او «لډو» ټول کړي او خبرداری یې ورکړی، چې د دوی بنديزونه عملي کړي.
د طالبانو امربالمعروف څو میاشتې وړاندې په کندهار کې پر لډو او قطعو بندیز ولګاوه او دا یې یو عبث کار وباله.
سیمه ییزې سرچینې وايي، چې د پاکستان له خوا په انګور اډه کې محلي مسوول افسر طالبانو ته میټايي ( خواږه) ورکړل او دواړو خواوو د دوه اړخیزو اړیکو د ښه والی هیله وښوده.
دغه راز دداوړو خواوو پوله ساتو په غلام خان ترمینل کې هم میټايي سره تبادله کړي.
د افغانستان او پاکستان ترمنځ په دې وروستیو کې د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې د جنګیالیو پر حضور او پوځي پوستې جوړولو شخړې شوې دي، چې دواړو خواوو ته پکې مرګ ژوبله هم اوښتې ده.
پاکستان پر طالبانو تور لګوي، چې د پاکستاني طالبانو د غورځنګ کوربه توب او ملاتړ کوي، خو طالبان دا تورونه ردوي او د پاکستان پوځ دداعش په ملاتړ تورنوي.
دغه خواږه داسې مهال سره وېشل کیږي چې انګور اډه، خرلاچي لارې اکثره وخت د سوداګرۍ پرمخ تړلې وي.
