نوبل انسټیټیوټ د عمران خان د نوبل جایزې لپاره د نوماندۍ ادعا رد کړه

نوبل انسټیټیوټ د پاکستان د تحریک انصاف ګوند د بنسټګر عمران خان د نوبل جایزې لپاره د نوماندۍ ادعا رد کړه او دا یې د ناروې مېشتو پاکستاني رایه ورکونکو د جلبولو یوه هڅه وبلله.

نوبل انسټیټیوټ د پاکستان د تحریک انصاف ګوند د بنسټګر عمران خان د نوبل جایزې لپاره د نوماندۍ ادعا رد کړه او دا یې د ناروې مېشتو پاکستاني رایه ورکونکو د جلبولو یوه هڅه وبلله.
د نوبل انسټیټیوټ رییس کریستیان برګ هارپ ویکن د ناروې په یوې ورځپاڼه کې مقاله خپره کړه او پکې یې د عمران خان د نوماندۍ ادعا ته اشاره کړې ده.
هارپ ویکن په دې مقاله کې لیکلي، "له رسمي نوماندۍ وړاندې د اعلان کول یوه هڅه وه چې د ناروې د پاکستاني رایه ورکونکو پر پرېکړو اغېز وکړي."
هغه زیاته کړه: "دا لومړی ځل دی چې یو رهبر د نوبل جایزې نوماندي داسې وکاروي، چې د دې جایزې وقار ته زیان ورسوي."
له دې وړاندې د عمران خان د ګوند یو شمېر مشرانو غړو اعلان وکړ، چې د پاکستان پخوانی لومړی وزیر عمران خان د بشري حقونو او ډېموکراسۍ لپاره د هغه د هڅو له امله د نوبل د سولې جایزې لپاره نوماند شوی دی.


د پاکستان ولسمشرۍ ماڼۍ د چارشنبې په ورځ تایید کړه چې د ولسمشر اصف علي زرداري د کووېډ-۱۹ ټېسټ مثبت ثابت شوی. د زرداري معالج ډاکټر عاصم حسین وايي، زرداري ته سپارښتنه شوې چې ځان کرنتین وساتي.
هغه زیاته کړې چې ولسمشر زرداري د روغتیایي متخصصانو تر دوامدار څار لاندې دی او د وضعیت ارزولو لپاره یې یو شمېر طبي ازموینې ترسره شوې دي.
زرداري تېره ورځ د روغتیايي ستونزو له امله د سند ایالت له نوابشاه څخه کراچۍ کې یوه خصوصي روغتون ته انتقال شوی و.
د پاکستان د اکسپرېس ټرېبیون د رپوټ له مخې، نوموړی به د اپرېل پر څلورمه په یوه تنظیم شوې سیاسي غونډه کې برخه وانخلي. هغه ته د ارام کولو مشوره ورکړل شوې ده.
د سند ایالت جګپوړي وزیر شرجیل میمن هغه راپورونه رد کړل چې ګني زرداري د درملنې لپاره دوبۍ ته لېږدول کیږي.
میمن وویل چې د ولسمشر روغتیا ښه کېږي او هغه به ژر بېرته روغ شي.
د پاکستان لومړي وزیر شهباز شریف له زرداري سره د ټلیفون له لارې خبرې کړې دي.

د پښتونخوا سر وزیر علي امین ګنډاپور د مردان په کاټلنګ سیمه کې د وسلهوالو په وړاندې د عملیاتو پرمهال د ولسي وګړو د وژنې په اړه غبرګون ښودلی. ښاغلي ګنډاپور ویلي، چې د ترهګرو پر وړاندې د عملیاتو په ترڅ کې د ولسي وګړو وژنه د غندلو او اندېښنې وړ خبره ده.
د پښتونخوا په مردان کې (د وري په ۸مه) د شپې ناوخته د پاکستاني پوځیانو په هوايي برید کې د دوو ځايي شپنو کورنۍ په نښه شوې، چې د ښځو او ماشومانو په ګډون په کې ۱۰ کسان ووژل شول.
خو په خواله رسنیو کې د پاکستان د استخباراتو اړوندو ادرسونو هغه مهال لیکلي و، چې په دغه بریدونو کې یې د ټيټيپي غړي او د هغوی مرستندویان وژلي دي.
د کاټلنک ولسوالۍ اوسېدونکو (د وري په ۹مه) د لسو وژل شویو جسدونه د احتجاج په توګه د مردان او سوات لویې لارې (موټروې) ته راوړي وو او لاره یې هم د اعتراض په توګه تړلې وه.
خو د پښتونخوا د سر وزیر د اطلاعاتو سلاکار علي سېف تازه د علي امین ګنډاپور لهخوا دغه پیغام خپور کړی دی.
په دغه پیغام کې راغلي، چې مرکزي حکومت د پښتونخوا حکومت ته د دغه اقدام په اړه مخکې تر مخکې څه نه و ویلي.
نوموړي پر مرکزي حکومت د نیوکې سره ویلي، چې دغه ډول ناسمې کړنې او نه همغږي کولای شي ترهګرۍ ته لمن ووهي او د خلکو احساساتو ته زیان ورسوي.
نوموړي دارنګه د شهباز شریف لهخوا د دغې پېښې په تړاو په نه غبرګون نیوکه کړې.
هغه ویلي: «دا د سیاسي ډرامو وخت نه دی؛ بلکې د یووالي وخت دی. د پېښې لامل باید په بې پرې توګه وڅېړل شي او نیمګړتیاوې روښانه شي.»
هغه خبرداری ورکړی، چې صوبايي حکومت به په راتلونکې کې هیڅکله د دغه ډول کړنو اجازه ورنه کړي.
نوموړي دارنګه د دغې پېښې د پلټنې امر کړی او ویلي یې دي، چې د حقیقت تر څرګندېدو وروسته به د پښتونخوا حکومت په دې اړه خپل دریځ روښانه کړي.
نوموړي دغه راز د قربانیانو کورنیو سره خواخوږي څرګنده کړې او ورسره یې د بشپړ مالي ملاتړ ژمنه کړې ده.
تر دې وړاندې د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظوراحمد پښتین ویلي و، د پنجابي پوځ لهخوا د پښتونخوا د مردان په کاټلنګ کې وژل شوي بېګناه وګړي د پنجاب سیاسي مشرانو او د هغوی د جاسوسانو لهخوا د رسنیو له لارې د ګناهګار ثابتولو هڅې روانې دي.
پښتین زیاته کړې، چې له شهباز شریف، علي سیف، رانا ثناءالله نیولې تر عطاالله تارړ پورې ټولو یو شان بیانونه ورکړي، چې دغه وژنې یو «ښه کار» دی.

په لنډي کوتل کې د افغان کډوالو د اېستلو لپاره جوړ شوی پنډغالی د دویمې ورځې لپاره هم غير فعال دی. په سیمه کې د افغانستان انټرنشنل خبریال جواد شینواری وایي، چې د افغان کډوالو د جبري اېستلو بهیر تر دې دمه نه دی پيل شوی او پنډغالی تش پروت دی.
دا په داسې حال کې ده، چې د پاکستان حکومت لهخوا د بې اسناده او اې سي سي کارت لرونکو افغان کډوالو لپاره ورکړل شوې موده پرون پای ته ورسېده.
د پاکستان حکومت د پلان له مخې، تمه کېده چې افغان کډوال لومړی د پېښور لنډمهاله پنډغالي ته انتقال شي او له هغه وروسته بیا د لنډي کوتل لندمهالي پنډغالي ته ولېږدول شي؛ خو تر اوسه دغه پلان په بشپړ ډول نه دی پلي شوی.
له بل پلوه سرچينې افغانستان انټرنشنل پښتو ته وايي، چې د پښتونخوا حکومت له مرکزي حکومته د مالي سرچینو غوښتنه کړې ده.
د سرچینې په وینا، د افغان کډوالو د جبري اېستنې په برخه کې د مالي بودجې کمښت تر ټولو لوی خنډ دی.
افغانستان انټرنشنل ته د پښتونخوا صوبایي ځایي چارواکو ویلي، تر هغې چې لازمې مالي سرچينې برابرې نه شي؛ تر هغه وخته به د دغو عملياتو بشپړ پيلول ګران وي.
له بل پلوه د پاکستان حکومتي ادارو تر دې دمه د افغان کډوالو د جبري اېستلو لړۍ پیلولو لپاره نېټه نه ده ټاکلې.
له بل پلوه پاکستاني رسنۍ اېکسپرېس ټربیون هم راپور ورکړی، د پاکستان حکومت د سې شنبې په ورځ منلې چې د کوچني اختر د رخصتیو له امله د سلګونه زرو افغانانو د اېستلو لړۍ یې ځنډولې ده.
یوه حکومتي چارواکي دغې رسنۍ سره په خبرو کې ویلي، چې حکومت اوس د اختر رخصتیو له امله د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ د راتلونکې اونۍ تر پیله ځنډولې ده.
د راپورونو له مخې، دا مهال په پاکستان کې شاوخوا ۸۰۰ زره د اې سي سي کارت لرونکي افغانان مېشت دي چې د جبري اېستلو له ګواښ سره مخ دي.

تحریک طالبان پاکستان ډلې د روژې میاشتې په خپاره کړي راپور کې ویلي، چې په ۲۶۰ بریدونو کې یې ۳۸۷ امنیتي عسکرو ته مرګ ژوبله اړولې ده. د راپور له مخې، په دغو بریدونو کې ۱۷۵ پاکستاني امنیتي عسکر وژل شوي او ۲۱۲ نور بیا ټپیان شوي دي.
راپور زیاتوي، چې په تېره یوه میاشت کې یې د دغې مرګ ژوبلې ترڅنګ ۹ تنه پاکستاني امنیتي عسکر نیولي هم دي؛ خو په دې تړاو یې نور معلومات نه دي ورکړي.
په راپور کې راغلي، چې د دغو ۲۶۰ بریدونو له ډلې ۳۹ یې په سوېلي وزیرستان کې، ۳۲ یې په خیبر کې، ۲۶ شمالي وزیرستان کې، ۲۴ ډېره اسماعیل خان کې، ۲۰ په باجوړ کې، ۲۴ په لکي مروت کې، ۱۶ بنو کې، ۱۶ ټانک کې، ۱۱ سوېلي پنجاب کې، ۹ کورمه کې، ۶ پېښور کې، ۵،۵ په مهمند او کرک کې، ۴،۴ په مردان او پښین کې، ۳،۳ په کوهاټ او کویټې کې، ۲،۲ په کوز دېر، اورکزیو، ملاکنډ، چترال او قلات کې او یوه، یوه سوات، قلعه سیف الله او مکران کې ترسره شوي دي.
تر اوسه پورې دغه راپور خپلواکو سرچینو او یا هم د پاکستان پوځ نه دی تایید کړی.
دغه راپور کې راغلي، چې په دغو عملیاتو کې ۱۲۳ لیزري بریدونه، ۵۲ چریکي بریدونه، ۲۷ د لاسي بمونو چاودنې، ۲۱ متضاد بریدونه، ۹ ځوابي بریدونه او ۸ هدفي بریدونه شامل دي.
د راپور په ټکو، په دغو بریدونو کې د پوځ سرتېري، اېف سي ځواکونه، پولیس او د ترهګرۍ ضد څانګې کارکوونکي په نښه شوي دي.
خو د پاکستان د امنیتي مطالعاتو او څېړنو مرکز د راپور له مخې؛ د ۲۰۲۵ کال د لومړیو درېیو میاشتو په لړ کې ۸۹۷ کسان په بېلابېلو امنیتي پېښو کې وژل شوي او ۵۴۲ نور ټپیان دي.

د پاکستان او افغانستان د سوداګرو ګډې جرګې د پاکستاني اړخ مشر سید جواد حسین کاظمي وايي، ډېر ژر به پر ډیورنډ کرښه د خرلڅیو او انګور اډې لارې د دوه اړخیزې سوداګرۍ او ټرانسپورټ لپاره پرانیستل شي.
نوموړي هیله څرګنده کړې، چې له تېرو شپږو میاشتو راهیسې د دغې تړل شوې لارې د پرانیستلو په خبرو کې پرمختګ شوی دی.
نوموړي دغه ځرګندونې د پېښور د قول اردو له قوماندان سره تر ناستې وروسته کړې دي.
په دغې ناسته کې یوشمېر سوداګرو، قومي مشرانو، د شمالي وزیرستان او کورمې ځایي چارواکو ګډون لاره.
په دغه ناسته کې د خرلڅیو او انګور اډې لارې د سوداګریزو فعالیتونو د بیا پرانیستلو په اړه په بېلابېلو وړاندیزونو هوکړه وشوه.
په دغه ناسته کې د سوداګریزو فعالیتونه د ودې او د سیمې د پراختیا لپاره د دواړو لارو د پرانیستلو غوښتنه شوې.
خو د پښتونخوا والي هم څه موده وړاندې د افغانستان او پاکستان ترمنځ پر ډيورنډ کرښه د اوو ګډو لارو د پرانېستلو غوښتنه کړې وه.
فیصل کریم کنډي ویلي و، چې د دغو لارو پرانېستل به د سوداګرۍ او سیمهییزو اتصال کچه پراخه کړي.
که څه هم نوموړي د دغو لارو نومونه نه وو اخیستي؛ خو د پاکستان سره نورو لارو کې د انګور اډې، د خرلڅیو، د پښتونخوا د ميرانشاه ولسوالۍ د غلام خان او د خوست لاره، د خیبر پښتونخوا د سوات د ارندو سیمه او د کونړ ولایت د سرکاڼو ولسوالۍ ترمنځ لاره، د بلوچستان کلا سیف الله او زابل ترمنځ لار او د پکتيکا د ځاځي اريوب او پاړه چنار تر منځ د ترې منګل لارې راځي؛ چې ډېری وخت د بېلابېلو لاملونو له امله تړل کېږي.