محمد صادق د یو پلاوي په مشرۍ کابل ته تللی دی

د افغانستان لپاره د پاکستان د ځانګړي استازي محمد صادق دفتر لهخوا رسنیو ته په استول شوي پیغام کې ویل شوي، چې د نوموړي په مشرۍ یو لوړپوړی پلاوی د یو ورځني سفر لپاره کابل ته تللی دی.

د افغانستان لپاره د پاکستان د ځانګړي استازي محمد صادق دفتر لهخوا رسنیو ته په استول شوي پیغام کې ویل شوي، چې د نوموړي په مشرۍ یو لوړپوړی پلاوی د یو ورځني سفر لپاره کابل ته تللی دی.
په دغه لنډ پیغام کې راغلي، چې دغه پلاوی به د پاکستان او افغانستان د ګډې همغږۍ کمېټې په غونډه کې ګډون وکړي.
ویل کېږي، چې محمدصادق به د دغه یو ورځني سفر په لړ کې له طالب چارواکو سره تر ډېره په دوه اړخیزو اړیکو بحث او خبرې وکړي.
طالبانو لا د دغه سفر په اړه په رسمي ډول څه نه دي ویلي.
د افغانستان په چارو کې د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق (د وري په لومړۍ نېټه) هم کابل ته سفر کړی و. نوموړي د هغه سفر پرمهال هم د ځینو طالب چارواکو سر لیدلي و.
هغه مهال ځینو پاکستاني رسنیو راپورونه ورکړي و، چې نوموړی د هغه سفر پرمهال طالب چارواکو سره د افغانستان په خاوره کې د وسلهوالو ډلو د حضور او فعالیتونو په اړه اسناد شریکوي.
د ښاغلی صادق خان داسې مهال کابل ته تللی، چې پاکستان تازه د افغان کډوالو د جبري ستنېدو دویم پړاو پیل کړی.
د پاکستان لهخوا د افغان کډوالو د اېستلو بهیر د طالبانو له پراخو غبرګونونو سره مخ شوی دی.

پکتیا کې د طالبانو ولایتي چارواکي وایي، چې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ (یوناما) مشرې روزا اوتنبایوا پکتیا ته د خپل سفر پر مهال ویلي، مرستندویه ادارې به وهڅوي، چې له پاکستان څخه جبري راستنېدونکو کډوالو ته اسانتیاوې برابرې کړي.
د پکتیا ولایت لپاره د طالبانو د رسنیو دفتر په یوه خپره کړي خبرپاڼه کې ویلي، چې د یوناما مشرې د دغه ولایت د والي مرستیال شیخ انعام الله "صلاح الدين" سره په ليدنه کې ژمنه کړې، چې د بېرته راستنېدونکو کډوالو لپاره به د کوچنیو سوداګریو، پوهنې او زراعت په برخو کې نړیوالې مرستې راجلب کړي.
د یوناما مشره روزا اوتنبایوا په داسې حال کې د کډوالو لپاره د مرستو د راجلبولو خبره کوې چې پاکستان حکومت له دغه هېواد څخه په جبري توګه د افغان کډوالو د بېرته ستنولو د لړۍ دویم پړاو پیل کړی او هر ورځ زرګونه کډوال د تورخم، سپين بولدک او نورو لارو څخه افغانستان ته ستنوي.
څو ورځې وړاندې د طالبانو د اقتصاد وزیر قاري دین محمد په کابل کې د بهرنیو مرستندویه ادارو سره په ګډه ناسته کې غوښتنه کړې، چې له ستنېدونکو افغان کډوالو سره په بېلابېلو برخو کې بشري مرستې وکړي.
هغه له ستنېدونکو سره د بهرنیو موسسو مرستې مهمې بللې دي.
ویل کېږي، چې د طالبانو کمزوری اقتصاد د بېرته ستنېدونکو کډوالو د ستونزو او اړتیاوو پوره کولو لپاره ځواب ویونکی نه دی، چې له کبله به یې تازه ستانه شوي له جدي بشري ناورین سره مخ شي.
هممهاله یو شمېر بشري سازمانونو هم اندېښنه څرګنده کړې، چې د افغانستان په دغه ناورین ځپلو حالاتو کې د کډوالو ستنېدل په کور دننه د لوږې او بې روزګارۍ کچه لا پسې ډېرولای شي.

د طالبانو مرستيال وياند حمدالله فطرت له افغانستان څخه د امریکایي وسلو د قاچاق په اړه د واشنګټن پوسټ راپور په غبرګون کې ویلي، چې دغه وسلې لا له وړاندې په تور بازار کې موجودې وې او له افغانستان سره تړاو نه لري.
تر دې وړاندې د واشنګټن پوسټ ورځپاڼې راپور ورکړی و، چې په افغانستان کې د پاتې شویو ۶۳ مېلیونه ډالرو په ارزښت پرمختللو امریکایي وسلو څخه یې ځینې د پاکستاني اورپکو لاس ته لوېدلې دي، چې په دغه هېواد کې په «خونړیو ترهګریزو» بریدونو کې ترې کار اخیستل کېږي.
په راپور کې راغلي و، چې دغه امریکایي وسلې په تور بازار کې پلورل کېږي او د پاکستاني طالبانو تحریک «ټيټيپي»، بلوڅ بېلتون غوښتونکو غورځنګ او نورو وسلهوالو ډلو لهخوا په جګړه کې کارول کېږي.
خو د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس پر اېکس پاڼه لیکلي، چې حمدالله فطرت د واشنګټن پوسټ دغه راپور ناسم بللی دی.
نوموړي دغه اژانس ته ویلي، چې دغه وسلې د «اشغال» پر مهال د کراچۍ له لارې راوړل کېدې او پاکستان کې تر لوټل کېدو وروسته تور بازار ته رسېدلې دي.
د هغه په وينا، په افغانستان کې امریکایي وسلې د دوی د ډلې لهخوا منظمې ډیپو شوې او د وسلو د پېر، پلور او قاچاق مخه نيول شوې ده.
خو د ښاغلي فطرت د دغه څرګندونو خلاف، پاکستان هم وخت ناوخت وسلهوالو ډلو لاس ته د دغه وسلو د لوېدو له امله اندېښنه څرګندوي.
تر دې وړاندې د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویلي و: «د پرمختللو امریکايي وسلو شتهوالی د پاکستان د امنیت لپاره یوه جدي اندېښنه ده.»
د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ هم طالبانو ته خبرداری ورکړی و؛ که امریکايي پوځي تجهیزات بېرته ورنه کړي، نو له افغانستان سره به دایمي مرستې ودروي.
خو د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د ټرمپ د څرګندونو په غبرګون کې بیا ویلي و: «دغه وسلې اوس افغانستان پورې اړه لري. هیڅوک نه شي کولای، چې دغه وسلې له موږ واخلي.»
افغانستان کې له امریکا پاتې وسلې هغه ناسور دی، چې په سیمه کې د هرې نا امنۍ له پېښې وروسته طالبانو ته ګوته نیول کیږي، چې دغه وسلې په سیمه کې پر وسله ډلو وېشلې دي، خو طالبان دا ادعا ردوي.

د کډوالۍ نړۍوال سازمان وایي، چې د ۲۰۲۳ کال له سپتمبر راهیسې افغانستان ته تر یو میلیون ډېر کډوال له ایران او پاکستان څخه ستانه شوي دي. د پاکستان حکومت د ۲۰۲۳کال په اکټوبر میاشت کې ویلي و، چې پلان لري په درېیو پړاوونو کې افغانان له دغه هېواده وباسي.
دغه سازمان د یو راپور په خپرولو سره ویلي، د پاکستان حکومت د کډوالو د اېستلو لپاره دویم پړاو پیل کړی، چې ښایي د ۲۰۲۵کال په اوږدو کې به د شاوخوا ۱.۶ مېلیونه بې اسناده او د (اې سي سي) کارت لرونکي افغانان اغېزمن کړي.
د دغو جبري اېستلو لومړی پړاو د ۲۰۲۳ کال د سپتمبر او ډیسمبر ترمنځ ترسره شو؛ چې په کې شاوخوا ۴۰۷۷۴۵ بې اسناده افغان کډوال افغانستان ته ستانه شول.
د افغان کډوالو د جبري اېستلو دویم پړاو چې د ۲۰۲۵ کال د اپرېل په لومړۍ نېټه پیل شو، تر ۱۳مې نېټې پورې نږدې ۶۰زره افغانان د تورخم او سپین بولدک له لارو بېرته افغانستان ته ستانه شوي دي.
دغه سازمان دارنګه په ۲۰۲۳کال کې تر ۲۰۲۴ کاله پورې له ایران نه د راستانه شویو کډوالو شمېر لوړ ښودلی او تازه ایراني چارواکو په ۲۰۲۵ کال کې د افغانانو د اېستلو د زیاتولو پلانونه هم اعلان کړي دي.
د کډوالۍ نړۍوال سازمان وایي، په ټولیزه توګه د ۲۰۲۳ کال د سپتمبر او ۲۰۲۵ کال د اپرېل ترمنځ له ۲.۴۳ مېلیونو څخه ډېر بې اسناده افغان کډوال له پاکستان او ایران څخه راستانه شوي دي.
د دغه سازمان د شمېرو له مخې، له نیمایي څخه زیات ۵۴ سلنه کډوال په جبري توګه افغانستان ته ستانه کړل شوي دي.
په افغانستان کې د کډوالۍ نړۍوال سازمان مشر میهیونګ پارک وویل: «د راستنو شویو کډوالو شمېر یو مېلیون ته ورسېده او ډېری راستنېدونکي کډوال د ژوند کولو لپاره هیڅ هم نه لري.»
د کډوالۍ نړۍوال سازمان په هرات، نیمروز، کندهار او ننګرهار ولایتونو کې اته د کډوالو د هرکلي مرکزونه لري، چې په کې راستنېدونکو ته خواړه، لنډمهاله سرپناه، روغتیایي پاملرنه او ټرانسپورټي مرستې ورکول کېږي.
دغه سازمان او شریکانو یې له ټولو هېوادونو غوښتي، چې د افغانانو جبري ستنېدل سمدلاسه ودروي.

د پاکستان د تحریک انصاف ګوند یا پيټيای ویاند شېخ وقاص اکرم وايي، د دغه هېواد مخکېني لومړي وزیر عمران خان د افغان کډوالو لپاره خپل هېواد ته د بېرته ستنېدو لپاره د لا ډېر وخت غوښتنه کړې ده.
اکرم د سېشنبې په ورځ د خپلې اېکسپاڼې له لارې زیاته کړې، چې عمران خان د راولپېنډۍ په اډیاله زندان کې د تحریک انصاف ګوند له غړو سره په یوې لیدنه د دغه ګوند له مشرانو غوښتي، چې د خېبرپښتونخوا په ایالتي اسمبلۍ کې د افغان کډوالو د ملاتړ لپاره یو پرېکړهلیک تصویب کړي.
وقاص د مخکېني لومړي وزیر په حواله لیکلي دي: «د خېبرپښتونخوا اسمبلۍ باید یو پرېکړهلیک تصویب کړي چې پهکې د افغان کډوالو د اېستلو د وخت تمدید غوښتنه وشي او فدرالي حکومت باید ایالتي حکومت ته اجازه ورکړي چې طالبانو سره وغږېږي، ځکه موږ د ترهګرۍ له امله سخت زیان لیدلی دی.»
د پاکستان تحریک انصاف یا پيټيای تر دې مخکې هم د افغان کډوالو د اېستلو مخالفت کړی. د خېبرپښتونخوا سر وزیر او د دغه ګوند غړي علي امین ګنډاپور هم څو ورځې مخکې د مرکزي حکومت پر دغه سیاست نیوکه کړې ده.
د پاکستان حکومت د اپرېل له پيل راهیسې د کډوالو د اېستلو بهیر ګړندی کړی او د راپورونو له مخې، په تېرو دوو اونیو کې لږترلږه ۶۰زره کسان افغانستان ته اېستل شوي یا ستانه شوي دي.

د هند د بهرنیو چارو وزیر ویلي، چې پاکستان په یوه وخت کې هم له طالبانو او هم له پخواني افغان حکومت سره لوبې کولې، خو د امریکايي ځواکونو له وتلو وروسته دا دوه ګونې لوبې پای ته ورسېدې او اوس پاکستان په افغانستان کې خپله لار ورکه کړې ده.
سوبرامانیام جی شنکر وویل، چې پاکستان د ترهګرۍ په هغه جال کې راګیر شوی چې یو وخت یې په افغانستان او سیمه کې پاللی و.
هغه د چارتار د ساینس او ټېکنالوژۍ پوهنتون کې په خپله وینا کې وویل: "هر هغه ګټه چې پاکستان د دې دوه ګوني پالیسۍ څخه ترلاسه کړې وه، له افغانستان څخه د امریکا له وتلو وروسته یې له لاسه ورکړه. نن ورځ، هماغه ترهګري چې دغه هېواد له کلونو راهیسې روزلې وه، همدې هېواد ته زیان رسوي."
نوموړی دغه خبرې په داسې حال کې کوي، چې پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې پر پاکستاني امنیتي ځواکونو د پاکستاني وسله والو بریدونه زیات شوي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې پاکستان په تېرو ۲۰ کلونو کې د افغان حکومت او نړۍوالو ځواکونو پر وړاندې له طالبانو ملاتړ کړی.
د هند د بهرنیو چارو وزیر وویل، چې ډیلي پاکستان ته خبرداری ورکړی و، چې که په هند کې د ترهګریزو بریدونو ملاتړ وکړي نو "سختې پایلې" به ولري.
پاکستان او هند یو بل د ترهګرو ډلو په ملاتړ تورنوي.
پاکستان ان افغان طالبان چې د دوی پخوانی نیابتي ځواک دی، له هند سره په جوړجاړي تورن کړي دي.
جی شنکر وویل، هند د پرمختګ په لاره روان دی خو پاکستان "د خپل تېر خطرناک خصوصیات ساتلي دي.
هغه په تېرو لسو کلونو کې د دواړو هېوادونو په لارو کې څرګند توپیرونو ته په اشارې سره وویل: "هند د بدلون او ودې په لاره روان دی. کاشکې چې ما ویلی شوای چې پاکستان هم بدل شوی دی، خو له بده مرغه له تېرو وختونو یې ډېرې خطرناکې ځانګړتیاوې ساتلي دي."
هغه وویل: "هند په وروستیو کلونو کې په اقتصادي، سیاسي او نړۍواله کچه د پام وړ پرمختګ کړی دی، خو پاکستان لا هم په تیاره او تکراري تېر کې بند پاتې دی."
هندي چارواکي معمولا د طالبانو په اړه په احتیاط خبرې کوي، خو دا لومړی ځل دی چې د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزیر طالبان که څه هم په غیر مستقیم ډول، خو د پاکستان له خوا د ملاتړ کېدونکي ترهګرې ډلې په توګه یاد کړي.
