طالبانو له فرانسې غوښتي، چې کابل کې خپل سفارت پرانېزي
په قطر کې د طالبانو سفیر محمد سهیل شاهین د افغانستان لپاره د فرانسې له شارژدافیر جین میرین څخه غوښتي، چې په کابل کې خپله سیاسي استازولي بېرته پرانېزي.
په قطر کې د طالبانو سفیر محمد سهیل شاهین د افغانستان لپاره د فرانسې له شارژدافیر جین میرین څخه غوښتي، چې په کابل کې خپله سیاسي استازولي بېرته پرانېزي.
شاهین دغه غوښتنه د (غویي ۲۱مه) په قطر کې د یوې ګډې ناستې پر مهال کړې ده.
په دغې لیدنه کې دواړو لوریو پر سیاسي اړیکو او بشري مرستو خبرې کړې دي. د طالبانو سفیر همدا راز له فرانسې غوښتي، چې د لرغونو اثارو په برخه کې خپلې مرستې پراخه کړي.
طالبان داسې مهال له فرانسې څخه په کابل کې د سفارت د پرانېستلو غوښتنه کوي، چې د دغه ډلې په بیا ځل واکمنېدو سره ډېری لوېدیځو هېوادونو او امریکا خپل سفارتونه وتړل.
د روسیې، چین، پاکستان او د افغانستان نورو ګاونډیو هېوادونو په ګډون ځینو عربي هېوادونو په کابل کې خپل سفارتونه پرانېستي ساتلي دي.
یو شمېر اروپايي هېوادونو ویلي، تر هغې چې طالبان د ښځو حقونو، بشري ازادیو، جمهوري ارزښتنو او بیان ازادۍ تر څنګ د افغانانو نورو بنسټیزو حقونو ورکړه تضمین نه کړي؛ نو هېڅکله به له دغه ډلې سره ډېپلوماټیک تعامل ته زړه ښه نه کړي.
طالبانو تر دې مخکې هم د امریکا تر څنګ له یو شمېر لوېدیځو هېوادونو غوښتي، چې په کابل کې دې خپل سفارتونه پرانېزي؛ خو دغو غوښتنو ته چندان پاملرنه نه ده شوې.
په ننګرهار ولایت کې د طالبانو د کرنې او مالدارۍ ریاست مسوولینو خبر ورکړی، چې د دغه ولایت په ۱۵ولسوالیو کې د شفتالو باغونه جوړ شوي چې سږ کال یې حاصلات ۹۸۳۵ مټریک ټنه اټکل شوي دي.
د دغه ریاست د ویاند اجمل سبحاني د معلوماتو له مخې؛ په ننګرهار کې په ۲۶۰۰جریبه ځمکه کې د شفتالو باغونه جوړ شوي دي. کامه د ننګرهار یو له هغو ولسوالیو ده، چې د شفتالانو بڼونه په کې جوړ شوي دي او بڼوال سږ کال د ښو حاصلاتو څخه خوښ برېښي.
هنر خان چې له خپلې کورنۍ سره یو ځای د بڼ پالنه کوي، سږ کال یې د شفتالانو ګټې وټې ته هیلې ډېرې دي او هیله لري چې په ښه بیه یې وپلوري.
هغه زیاتوي: «سږ کال بار هم ډېر دی او دانه یې هم ښایسته رنګ داره ده.»
د شفتالو دغه بڼونه د بڼوالو تر څنګ د عامو خلکو لپاره هم د روزګار ښه وسیله ګرځېدلې ده.
د محمد یونس په نوم د ننګرهار یو اوسېدونکي له خپل دې کاروباره خوښ برېښي.
هغه وایي، د دغه ولایت په بېلابېلو ولسوالیو کې له بڼوال شفتالان اخلي او بیا یې په بازارونو کې پلوري.
نوموړي وویل: «ډېر ځوانان راسره نور کار کوي، یو څو روپۍ غریبۍ کوو د خپلې کورنۍ لپاره.»
د کرنیزو چارو کارپوهان باور لري، چې ننګرهار د شفتالانو د حاصلاتو لپاره مناسب اقلیم لري او باید ورته پراختیا ورکړل شي.
یاد ولایت کې له دې سربېره مالټې، سټروس، هندواڼې، خټکي، زردالو، خرما او ډول، ډول نورې مېوې هم د حاصلاتو لویه برخه جوړوي.
خو د ملګرو ملتونو د بشري چارو همغږۍ دفتر (اوچا) په خپل یوه تازه راپور کې بیا خبرداری ورکړی، چې سږ کال به په افغانستان کې د تودوخې کچه لوړه وي او په اوسط ډول به د بارانونو کچه هم ټیټه وي؛ نو له همدې امله په راپور کې خبرداری ورکړل شوی، چې د دغه اقلیمي بدلون له امله به کرنیز حاصلات هم اغېزمن شي.
د کابل پوهنتون د طبي علومو پوهنځي د یکشنبې په ورځ (د غويي ۲۱مه) ۱۱۰ نارینه فارغو ډاکټرانو ته د فراغت غونډه نیولې وه، چې پکې ښځینه ډاکټرانې شاملې نه وې. دا په داسې حال کې ده، چې افغانستان د ښځينه ډاکټرانو له سخت کمښت مخ دی.
د طالبانو حکومت په افغانستان کې د نورو زده کړو ترڅنګ په طبي څانګو کې هم د نجونو او ښځو پر زده کړو بندیز لګولی.
په کابل طبي علومو پوهنتون کې په همدې مناسبت جوړې شوې فراغت غونډه کې د طالبانو د لوړو زده کړو او عامې روغتیا سرپرست وزیرانو ګډون کړی وو.
د طالبانو د لوړو زده کړو سرپرست وزیر مولوي ندا محمد ندیم د کابل طبي علومو پوهنتون محصلینو فراغت غونډه کې وویل: «هر وزارت او اداره خپل مکلفیت او مسوولیت لري او د لوړو زده کړو وزارت مسوولیت ټولنې ته د وړ، متعهد او متخصص کادري اشخاصو وړاندي کول دي او تاسو نن د همدې مسوولیت یوه نتیجه یاست.»
ندا محمد ندیم په دې غونډه کې د افغانستان د نیم نفوذ (ښځو) یاده ونکړه چې روغتیایي خدمات به ورته کوم متخصص کادرونه وړاندې کوي. نارینه که ښځينه؟
د طالبانو د لوړو زده کړو وزیر په خپلو خبرو کې وویل: « قدرمنو ډاکټر صاحبانو خپل مسلک ته د یوه دروند مسوولیت په سترګه وګورئ او خپل اصلي هدف مو اخرت وګرځوئ »
پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته د نجونو او ښځو په زده کړو بندیز په افغانستان کې د ښځينه ډاکټرانو تشه نوره هم پراخه کړې ده.
د روغتیایي چارو پوهان وایي، چې همدې تشې په دې هېواد کې د مور او ماشوم مړېنه زیاته کړې.
د افغانستان په سوېلي ولايت اروزګان کې مېرمنې وايي، چې په دغه ولایت کې ښځینه ډاکترانې نه شته او نارینه ډاکټر ته خپله ستونزه ويل ورته شرم ښکاري.
د دې ولايت د مرکزي روغتون يو مسوول ډاکتر بیا وايي، چې په ټول ولایت کې يوه اېم ډي ډاکټره شته، چې د ټولو ناروغو مېرمنو درملنې ته نه شي رسېدلی.
د یادولو ده، چې نږدې د ډېرو ولایتونو وضعیت ورته دی او ښځينه ډاکټرانې پکې په نشت حساب دي او ښځې ناروغانې زیات وخت خپلې ناروغۍ نارینه ډاکټرانو ته نشي ویلی.
په افغانستان کې د ښځینه ډاکټرانو کمښت عام دی؛ خو بیا هم طالبانو د نجونو پر زدکړو بندیز لګولی او له امله یې ورځ تر بلې دا مشکل ډېرېږي.
سرچینو افغانستان-انټرنشنل-پښتو ته وویل، چې د کابل ښار د ۱۱مې امنیتي حوزې اړوند په «پنجصد فامیلي» سیمه کې د کورني تاوتریخوالي په ترڅ کې د «شکېب» په نوم یو ځوان وژل شوی دی.
د وژل شوي ځوان د خپلوانو اړوند لږترلږه دوو سرچینو د یکشنبې په ورځ (د غويي ۲۱مه) زیاته کړه، چې نوموړی د چړو او ډبرو په ګوزارونو وژل شوی دی.
هغه د میدانوردګ ولایت د نرخ ولسوالۍ اصلي اوسېدونکی و.
سرچینې ادعا کوي، چې نوموړی د خپل اوښي له خوا تر هغه وروسته وژل شوی، چې د خپلې خور د کورنۍ ستونزې د حل په موخه ورغلی و.
ویل کېږي، چې په دې پېښه کې درې نور کسان ټپيان شوي هم دي.
طالبانو تر اوسه رسماً د دې پېښې په تړاو څه نهدي ویلي، خو د شکېب کورنۍ او خپلوان د دې پېښې د عاملانو د سملاسي نیولو او مجازاتو غوښتنه کوي.
د ازادۍ جبهې په نامه د طالبانو ضد وسله والې ډلې د طالبانو د حکومت په اړه د "هراړخیز دریځ" تر عنوان لاندې د یوناما نوي پلان ته غبرګون ښودلی او ویلي یې دي، چې دا طرحه د افغانستان لپاره د تلپاتې سولې لار تیاره کوي.
یاده جبهه په داسې حال کې پر نیوکه کوي، چې څو ورځې وړاندې باوري سرچینو د ملګرو ملتونو په حواله افغانستان انټرنشنل ته ویلي و، چې د دغه سازمان ډېپلوماټانو د افغانستان د سیاسي حللارې او همداراز په ملګرو ملتونو کې د طالبانو استازي سهیل شاهین ته د افغانستان څوکۍ د سپارلو پر سر سلامشورې کړې دي.
سرچینې زیاته کړې، دا خبرې د ملګرو ملتونو د هغې سیاسي طرحې په چوکاټ کې روانې دي چې موخه یې له نړۍوالې ټولنې سره د افغانستان یو ځای کول دي.
په دې طرحه کې درې مهم شرطونه د طالبانو له لوري وړاندې شوي او همداراز نړۍوالې ټولنې هم خپل درې شرطونه دغې ډلې ته وړاندې کړي دي.
ازادۍ جبهې له دغې طرحې سره مخالفت ښکاره کړی او په خپل اېکس کې یې د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي، چې د یوناما دغه هڅې به په افغانستان کې د یو بل ناورین پېلامه وګرځي.
په اعلامیه کې راغلي: «دا جبهه له هر هغه بهیر سره مخالفه ده چې د افغانستان د یوې ازادې، شفافې او سراسري ټاکنو پر بنسټ د مشروع حکومت جوړېدل تر پوښتنې لاندې راولي. دغه راز، د طالبانو د عاديکولو او د هغوی سپینولو هر ډول هڅې هم د رد وړ بولي. له بدهمرغه، یوناما وروستیو اقداماتو د افغانستان د اوسني واقعیت یو ګډوډ انځور وړاندې کړی، مهم مسایل یې له پامه غورځولي او د هېواد پر سیاسي برخلیک اغېز لرونکي اړخونه یې له صحنې اېستلي دي.»
د ازادي جبهې په دغه اعلامیه کې د یوناما طرحې ته اندېښنه ښکاره کړې او ویلي یې دي، چې په دغه پلان کې ښکېل اړخونه محدود دي او تر څنګ یې اصلي ستونزه له پامه غورځول شوې او د طالبانو د ادارو ملاتړ او ورته مشروعیت ورکولو په معنا ده.
په اعلامیه کې راغلي، چې د یوناما په طرحه کې باید په افغانستان کې د مشروع حکومت جوړول لومړیتوب وګڼل شي او همدا ډول د ملګرو ملتونو چلند ته دې بیا کتنه وشي.
اعلامیه کې راغلي:«ټولګډونه سیاسي لوري باید د افغانستان د راتلونکي ثبات اصلي محور وګرځي. روانې طرحې، په شمول د دوحې بهیر، د افغانستان د سیاسي ـ ټولنیزو واقعیتونو انعکاس نهدی. یو ریښتینی او ټولګډونه سولهییز بهیر باید د ټولو سیاسي او نظامي لوریو ترمنځ د ملګرو ملتونو تر څارنې لاندې پیل شي.»
په اعلامیه کې ټینګار شوی: «د افغانستان د خلکو په رایه ولاړ مشروع حکومت باید جوړ شي؛ داسې یو دولت چې د ټول ملت تنوع څرګندوي، د ټولو وګړو مساوي حقوق تضمین کړي، پرته له دې چې قوم، ژبه، مذهب او جنسیت په نظر کې ونیول شي.»
په دغه اعلامیه کې ځيني نور وړاندیزونه هم شوي، چې له هغې جملې په افغانستان کې د نړۍوالو څېړنیزو ادارو د جوړولو ترڅنګ د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارد بېنېټ ته د طالبانو تر واک لاندې سیمو ته لاسرسی ورکړل شي.
په اعلامیه کې په دې هم ټينګار شوی، چې له طالبانو سره باید هر ډول اړیکې مشروطې وي، ښځو ته د کار او زده کړو اجازه ورکړل شي، د واک لېږد میکانیزم دې جوړ شي او د قدرت عادلانه وېش دې وشي.
اعلامیه کې د نورو وړاندېزونو ترڅنګ دا غوښتنه هم شوې، چې د دوحې بهیر بیا ارزونه دې وشي: «دوحه، د محتوا، شریکانو او موقعیت له پلوه باید له سره وارزول شي. د سولې خبرې دې له سره او دا ځل د ټولو اړخونو په ګډون، پیل شي.»
همداراز په اعلامیه کې راغلي، چې یو جامع، شفاف او مسولانه سوله یوازې هغه مهال شونې ده، چې ټول ښکېل اړخونه پکې ونډه ولري او د جګړې د لاملونو ریښه پکې حل شي.
د طالبانو د پوهنې وزارت وايي، چې په تېرو دریو کلونو کې ۲۶۹ ښوونځي او د اسلامي زده کړو نږدې ۲۳زره مرکزونه جوړ شوي دي. یاد وزارت ویلي، چې د تېرو دریو کلونو په موده کې یې د اسلامي زده کړو په دغو مرکزونو کې څه دپاسه ۳۰۰ زره نارینه او ښځینه «طالب العلمان» جذب کړي دي.
د طالبانو تر واک لاندې ملي ټلویزیون د دغې ډلې د پوهنې وزارت په حواله راپور ورکړی، چې طالبانو په دریو کلونو کې د اسلامي زده کړو ۲۲۹۷۲ نوي ښوونیز مرکزونه جوړ دي، چې ۲۱۶۹۰۴ نارینه او ۹۱۵۴۰ ښځنیه زده کوونکي پکې په زده کړو بوخت دي.
د معلوماتو له مخې، د طالبانو له لوري د اسلامي زده کړو لپاره نوي جوړ شوي ښوونیز مرکزونه هغه مدرسې دې، چې د (وړې دورې دینې زده کړو) تر فراغت وروسته بیا د نورو دیني زده کړو لپاره د دغې ډلې د لوړو زده کړو وزارت تر چتر لاندې په «دارالعلومونو» کې شاملیږي او تر فراغت وروسته د لیسانس او ماسټری به کچه سندونه ورکول کیږي.
د طالبانو د پوهنې وزارت ویلي، چې د اسلامي زده کړو د د زده کوونکو لپاره په ۱۴۰۳ مالي کال کې د ملا هبت الله د فرمان له مخې، په بېلابېلو ولایتونو کې ۴۲۰ لیليې منظورې شوې او دمګړۍ پکې ۲۱۲۵۰ طالبان اوسیږي.
یاد وزارت ویلي، چې په تېرو دریو کلونو کې یې د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې یوازې ۲۶۹ نوي ښوونځي جوړ کړي دي.
طالبانو ویلي، چې په (۱۴۰۱، ۱۴۰۲ او ۱۴۰۳) کلونو کې یې یو میلیون، ۹۹۹ زره او ۷۳۴ هلکان او یو میلیون او ۴۸۹ زره او ۴۴۹ نجونې په ښوونځیو کې شاملې کړې دي.
دا په داسې حال کې ده، چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته دغې ډلې له شپږم ټولګي پورته ښوونځیو ته د نجونو پر تګ بندیز لګولی.