د ۲۰۲۵ کال د مې پر۲۱مه، د چین، پاکستان او افغانستان د بهرنیو چارو وزیران د درې اړخیزو خبرو په چوکاټ کې د بیجینګ په یوه «غیر رسمي» ناسته کې سره راټول شول. دا نوښت چې په ۲۰۱۷ کې پیل شوی و، وروستۍ غونډه یې د۲۰۲۳ کال په می کې ترسره شوې وه.
د چین د بهرنیو چارو وزیر وانګ يي په وینا، د دې غونډې مهمه پایله دا وه چې افغانستان او پاکستان د ډیپلوماتیکو اړیکو د لوړولو څرګنده اراده وښوده او دواړو هېوادونو په اصولو کې موافقه وکړه چې ژر تر ژره به خپل استازي سره واستوي.
وانګ وویل، چین د دې پرمختګ هرکلی کوي او د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو د ښه والي لپاره به مرسته جاري وساتي.
وانګ يي همداراز اعلان وکړ چې د چین د "یو کمربند، یوه لار" ستراتیژۍ لاندې به د چین ـ پاکستان اقتصادي دهلیز چې ارزښت یې ۶۲ میلیارد ډالرو ته رسېږي، اوس افغانستان ته هم وغځېږي.
یوه پاکستانی ډیپلومات چې د دې خبرو له جزئیاتو خبر دی، الجزیرې ته ویلي چې د درېاړخیزو ناستو بل پړاو به ډېر ژر، د څو اونیو په موده کې ترسره شي چې د بیجینګ د غونډې له پایلو ګټه پورته شي.
دغه چارواکي چې نه یې غوښتل نوم یې واخیستل شي، د بیجینګ د غونډې په اړه وویل، « زه د پایلو په اړه مناسب خوشبین یم. دا د درې واړو هېوادونو ترمنځ د باور او اعتماد جوړونې یوه غوره هڅه وه».
درې اړخیزه ډیپلوماسي
دغه غونډه د می له ۷مې تر ۱۰مې پورې د هند او پاکستان ترمنځ له څلور ورځني نظامي کړکېچ وروسته وشوه. هند ویلي و چې د پهلګام برید (چې ۲۶ ملکیان پکې ووژل شول) په بدل کې یې د پاکستان پر خاوره «ترهګر مرکزونه» بمبارد کړي، خو پاکستان دا تورونه رد کړل. دواړو لوریو پر یو بل د بریدونو تور پورې کړ او وضعیت تر جګړې ورسید، چې بیا د امریکا په منځګړیتوب پای ته ورسېده.
په دې جګړه کې د پاکستان پوځ له چینایي الوتکو، توغندیو او هوايي دفاع سیستمونو کار واخیست.
بلخوا د هند د بهرنیو چارو وزیر ایس. جې شنکر ویلي، د می په ۱۵مه د افغانستان د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر امیرخان متقي سره خبرو کې یې د پهلګام برید غندنه وستایله. همداراز راپورونه ورکړل شول چې د طالبانو لوړپوړی چارواکی ابراهیم صدر د می په لومړیو کې له هندي استازو سره لیدلي دي.
ترینګلې اړیکې
که څه هم د طالبانو واک ته بیا ستنېدل په پاکستان کې د بریا په توګه لیدل کېدل، خو اوس د دواړو خواوو ترمنځ اړیکې ترینګلې شوې. پاکستان تور لګوي چې طالبان تحریک طالبان پاکستانته اجازه ورکوي چې له افغانستان نه بریدونه وکړي، خو طالبان دا تورونه ردوي.
د پاکستان د سولې څېړنو انسټیټوټ له مخې، په ۲۰۲۴ کال کې پاکستان ۵۲۱ بریدونه تجربه کړي، چې نږدې ۱۰۰۰ تنه ملکیان او امنیتي سرتېري پکې وژل شوي دي.
د روان کال د اپرېل پر۱۹مه د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار کابل ته سفر وکړ، چې د پهلګام له برید نه څو ورځې مخکې و.
د پاکستان د چارو یو امنیتي شنونکی احسانالله ټیپو وايي، د افغانستان پر لور د پاکستان د نوې ډیپلوماتیکې هڅې تمرکز پر امنیتي مسایلو دی، نه سوداګرۍ یا سرحدي شخړو. هغه وایي، چین هم له دې لیدلوري سره موافق دی.
ټیپو وایي، « که د پاکستان امنیتي اندېښنې حل نه شي، وضعیت ښايي تر وسلهوالې نښتې هم ورسېږي. خو د چین نړیوال نفوذ او له دواړو هېوادونو سره نږدې اړیکې دا هېواد د یو باور وړ تضمینکوونکي رول لپاره وړ ګرځوي».