د هبتالله د امارت جاذبه؛ تکنوکرات سفیر چې له طالبانو سره بیعت وکړ
په هالنډ کې د افغانستان سفیر اصف رحیمي د پخواني حکومت له هغو ډیپلوماتانو څخه دی، چې له طالبانو سره یې بیعت کړی دی. سرچینې وايي، طالبان د رحیمي په مشرۍ سفارت ته په میاشت کې لږترلږه ۲۰ زره یورو ورکوي.
اصف رحيمي همداراز کابل ته سفر کړی او له طالب چارواکو سره یې د همکارۍ او تعامل څرنګوالي په اړه خبرې کړې دي.
نوموړي په دې اوونۍ کې د سفارت له وېب پاڼې لوګو او د ټولنیزو رسنیو له پاڼو څخه د افغانستان د اسلامي جمهوریت نوم او ملي بیرغ لرې کړی او په دې ټوګه یې یو بل ګام اخیستی، څو د طالبانو له خوا د افغانستان پر سفارت د واک مشروعیت پياوړی کړي.
د جمهوریت له ړنګیدو وروسته د افغانستان ډیپلوماټیکې ادارې له سختو شرایطو سره مخ شول.
ځینو سفارتونو د مالي سرچینو د کمښت او د لګښتونو د نه تمويل له امله خپل فعالیتونه ودرول.
نور سفارتونه بیا د سیاسي دلایلو او د کوربه هېوادونو لکه په امریکا او انګلستان کې د افغانستان سفارتونو د فشار له امله تړلو ته اړ شول.
له دې سره، ځینو نورو سفارتونو بیا د طالبانو له فشار سره - سره هڅه وکړه، چې په بهر کې افغانانو ته خدمات وړاندې کړي؛ خو ځينو سفارتونو له ځنډ پرته د طالبانو بیرغ پورته کړ.
د جمهوري نظام ډیپلوماتان په درېیو ډلو وېشل شوي دي
یوه ډله تر پایه پورې د جمهوري نظام ارزښتونو او قوانینو ته ژمن پاتې شول او په هر ډول شرایطو کې یې له طالبانو سره له همکارۍ څخه انکار وکړ.
دا کسان چې د کوربه هېوادونو او کابل کې د طالبانو د رژیم له زیاتېدونکو فشارونو سره مخ وو، استعفا یې له طالبانو سره پر همکارۍ غوره وبلله.
دویمه ډله هغه کسان دي چې سیاسي پرمختګونه رامنځته شول، خپل شخصي ژوند ته یې لومړیتوب ورکړ او له ډیپلوماتیکې صحنې څخه ووتل.
درېیمه ډله هغه کسان دي، چې د افغانستان سیاسي بدلون یې یو فرصت وګاڼه تر څو له حالاتو ګټه پورته کړي.
ځینو دغو اشخاصو په ډیپلوماتیکو ادارو کې د ګډوډۍ او د مرکزي واک نشتوالي څخه ناسمه ګټه پورته کړه او عامه شتمنۍ یې لوټ کړې.
یو شمېر نورو د خپلې څوکۍ، عاید او مالي سرچینو د ساتلو لپاره او یا هم د قومي یا سیاسي لاملونو له امله له طالبانو سره یو ځای شول.
په هالنډ کې د افغانستان سفیر اصف رحیمي د همدې درېیمې ډلې له کسانو څخه دی.
هغه د جمهوري نظام له لومړنیو سفیرانو څخه و، چې له طالبانو سره یې بیعت وکړ، د هاګ په سفارت کې یې د افغانستان د اسلامي جمهوریت بیرغ ښکته کړ او د جمهوریت نښان او سمبول یې د طالبانو لوګو سره بدل کړ.
اصف رحیمي څوک دی؟
اصف رحیمي د افغانستان په اسلامي جمهوریت کې په مهمو پوستونو کې دنده ترسره کړې.
هغه په پیل کې د ملي پیوستون پروګرام مشر و، بیا د کلیو او پراختیا مرستیال وزیر، د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزیر او د هرات ولایت چې یو ستراتیژیک ولایت و، د والي په توګه دندې تر سره کړي.
د ۲۰۱۹ کال د ټاکنو وروسته پخواني ولسمشر اشرف غني هغه په هالنډ کې د افغانستان سفیر وټاکه.
رحیمي د حزب اسلامي ګوند پخوانی غړی و؛ خو د ۲۰۰۱ کال له تحولاتو وروسته هغه له ګوند څخه ځان لرې کړ او د یوه لوېدیځ پلوه تکنوکرات او بیوروکرات په توګه راڅرګند شو.
د باخبره سرچینو د څرګندونو له مخې، اصف رحیمي له طالبانو سره هېڅ ایدیولوژیک، قومي یا سیاسي تړاو نه درلود او په تېر وخت کې له دې ډلې سره د همکارۍ سابقه هم نه لري.
په هالنډ کې د افغانستان سفارت محدودې اسانتیاوې او مالي سرچینې درلودې او د جمهوري دورې په جریان کې د سفارت د لګښتونو لویه برخه له کابل څخه تمویل کېده.
عموما د سفارتونو عواید له خدماتو لکه د اسنادو تصدیق، د پاسپورټونو صادرول او د واده او زېږون د ثبت له لارې برابرېږي؛ خو د هالنډ سفارت د پاسپورټ د چاپولو توان نه درلود.
په اروپا کې د افغانستان د پاسپورټونو چاپ یوازې د جرمني په بُن کې د قونسلګرۍ له خوا ترسره کېده، چې له همدې امله د هالنډ سفارت عواید ډېر محدود و او د خپلو لګښتونو پوره کولو ته یې وس نه رسېده.
د سرچينو په وینا، د سفارت مياشتني لګښتونه شاوخوا ۳۰ زره یورو دي.
د بهرنیو چارو وزارت یوه پخواني چارواکي ویلي، په بهر کې د افغان سفارتونو او ډیپلوماتیکو ماموریتونو ټول لګښتونه په کال کې د ۵۰ او ۶۰ مېلیون ډالرو ترمنځ وو؛ مګر د دې ادارو عاید یوازې شاوخوا ۱۵ مېلیون ډالر و، يعنې د بوديجې لویه برخه د کابل د مرکزي حکومت له خوا تمویل کېده.
د هالنډ په څېر هېواد کې د سفیر شخصي لګښتونه په اوسط ډول د ۷ تر ۸ زره یورو ترمنځ دي او د یو ډیپلومات لپاره بیا شاوخوا ۵ زره یورو دي.
د سفارت د ودانۍ کرایه هم په میاشت کې شاوخوا ۶ زره یورو وه.
د کابل تر سقوط وروسته د هالنډ سفارت د دې لګښتونو د پوره کولو توان نه درلود.
له همدې امله اصف رحیمي یوازې د اقتصادي دلیلونو له کبله له طالبانو سره بیعت وکړ او سفارت یې دې ډلې ته وسپاره.
د یو تکنوکرات په توګه هغه د افغانستان د واکمنې ډلې سره هېڅ سیاسي یا ایډیالوژیکي تړاو نه درلود، مګر د هغه فرصت طلبانه چلند هغه اړ کړ، چې اساسي قانون او د جمهوري نظام ارزښتونه پرېږدي او له طالبانو سره یوځای شي.
رحیمي څه ترلاسه کړل؟
د باوري سرچینو په وینا، وروسته له هغه چې اصف رحیمي له طالبانو سره بیعت وکړ، دې ډلې په هره میاشت کې له ۲۰ تر ۳۰ زره یورو د هالنډ سفارت د لګښتونو د پوره کولو په ځانګړې توګه د رحیمي د معاش لپاره ورکوي.
د طالبانو سره د همکارۍ له اعلان وروسته رحیمي کابل ته سفر وکړ او د همکارۍ او تعامل د طریقې په اړه یې د طالبانو له چارواکو سره ولیدل.
د دې سفر په جریان کې هغه وتوانېد، چې خپلې شخصي شتمنۍ او ملکیتونه بېرته ترلاسه کړي. په حقیقت کې رحیمي یوازې د شخصي دلایلو لپاره او پرته له کومې سیاسي اجنډا څخه له طالبانو سره یوځای شو.
هالنډ د طالبانو حکومت په رسميت نه پېژني او په دغه هېواد کې د افغانستان سفارت لا هم د اسلامي جمهوریت اړوند ګڼل کېږي، چې د اشرف غني له تلو وروسته یې یوازې نوم پاتې دی.
طالبان هڅه کوي، چې د سفارتونو د واک له لارې په غیر مستقيم ډول د افغانستان د دولت پر پاتې شونو ادارو واک تر لاسه کړي.
دغه ډله کولای شي، چې په راتلونکې کې له خپلو مستقیمو یا غیر مستقیمو اجیرانو له لارې په سفارتونو کې د کوربه هېوادونو له حکومتونو سره لابي یا د فشار د واردولو هڅې وکړي.
په راتلونکي کې دا ډله کولی شي، په دې سفارتونو کې د خپلو مستقیمو او غیر مستقیمو اجنټانو سره کوربه حکومت ته لابي وکړي.
رحیمي د اشرف غني په حکومت کې د یو شمیر نورو لوړپوړو چارواکو په څېر، طالبان د خپلو سیاسي او مالي ګټو لپاره د یوې وسیلې په توګه ګوري.
دا ډول کسان تر هغه وخته د هر سیاسي نظام تابع وي، چې شخصي ګټې یې تامین او دوی ته څوکۍ یا مقام ورکړي.
دا کړنه د پخواني حکومت د سقوط له اصلي لاملونو څخه وه، ځکه چې سیاسي او نظامي کسان د دې پر ځای چې دفاع وکړي له طالبانو سره د وتلو او جوړجاړي لاره غوره کړه.
د دوی لپاره څوکۍ او اقتصادي ګټې مهمې وې، که دا ګټې د لوېدیځ له ملاتړه برخمن حکومت کې وي یا د هیبت الله اخوندزاده تر مشرۍ لاندې رژيم کې.
د اصف رحیمي په څېر خلکو لپاره د اشرف غني او هبت الله حکومتونو سیاسي او مالي جذابیت (کشش) یو شان دی.
رحیمي ویلي، چې د سفارت اړیکې له طالبانو د دې لپاره تنظیم شوي چې د خدماتو ورکړه روانه پاتې شي او د سفارت فعالیت بند نه شي.
خو طالبانو اعلان کړی، چې پرته له څو محدودو استازولیو لکه د افغانستان سفارت په لاهې (هالنډ) کې د نورو استازولیو اسناد او تصدیقونه نه مني.
له دې سره، ډېرو نورو سفارتونو د فعالیتونو د ځنډولو پر ځای له طالبانو سره د نه همکارۍ لاره غوره کړې.
یو دلیل دا دی، چې له طالبانو سره د سفارتونو همکاري نه یوازې دا چې د طالبانو حکومت ته د مشروعیت بڼه ورکوي، بلکې دغې ډلې ته دا زمینه برابروي چې له کوربه هېوادونو سره لابي وکړي او د هغوی ذهنیت بدل کړي.
اوسمهال هېڅ هېواد طالبان په رسميت نه پېژني؛ ځکه چې دا ډله د هېواد د نیمایي نفوس اساسي بشري حقونه تر پښو لاندې کوي او له ترهګرو ډلو سره یې اړیکې نه دي پرې کړي.
د نړۍ د ذهنیت د بدلولو لپاره د طالبانو هڅو کومه پایله نه ده ورکړې.
حقیقت دا دی، چې د یو لړ اساسي حقونو په اړه د افغانستان د تعلیم یافته خلکو مقاومت او ټینګار په طالبانو فشار ساتي او د نړۍ هېوادونه د طالبانو سره د اړیکو د عادي کولو لپاره بهانه نه مومي.