د روغتیا د نړۍوال سازمان استازو په تورخم کې د راستنېدونکو کډوالو روغتیايي وضعیت ارزولی او ژمنه یې کړې، چې د روغتیايي خدمتونو پراختیا به دوام ووکړي. دغه سازمان وایي، په دې خدمتونو کې به ښځو او ماشوماتو ته ځکه لومړیتوب ورکړل شي، چې تر ټولو ډېر زیانمنېږي.
د روغتیا نړۍوال سازمان په یوه اعلامیه کې ویلي، چې د دغه سازمان استازي ډاکټر اډوین سینیزا سالوادور او د روغتیا د بېړني حالتونو د څانګې مشر ډاکټر جمشید تنولي په ګډه د تورخم سرحدي سیمې ته ځانګړې کتنه کړې، څو د راستنېدونکو کډوالو په کمپ او د تګ راتګ په مهمو ځایونو کې د روغتیايي وضعیت ارزونه وکړي.
دا سفر د روغتیايي اړتیاوو پېژندلو، د خدماتو کمښتونو معلومولو او د روغتیايي همکارانو سره د همغږۍ د پیاوړتیا لپاره ترسره شوی دی.
دوی د مستقیمو لیدنو له لارې د روغتیايي خدمتونو د ښه والي لپاره لارښوونې او پلانونه هم جوړ کړي دي.
د روغتیايي خدمتونو پراختیا او لاسته راوړنې
د روغتیا نړۍوال سازمان په افغانستان کې د روغتیا په سیسټم کې د پراختیا او پیاوړتیا لپاره د پام وړ ګامونه پورته کړي دي.
د دې سازمان په مرسته په ټول هېواد کې ۱۳۱ ابتدايي روغتیايي مرکزونه فعال دي، چې په ۲۰ ولایتونو کې خدمات وړاندې کوي.
همدارنګه، دوه تخصصي روغتونونه چې پکې پنځه رواني روغتیایي څانګې دي، په اوو ولایتونو کې شاملې دي، چې په روغتیايي خدمتونو کې مهم رول لري.
د نشه يي توکو د درملنې لپاره هم په ۱۳ ولایتونو کې ۱۸ مرکزونه فعالیت کوي، چې د زیانمنو کسانو دوامداره او مسلسله مراقبت تضمینوي. دغه مرکزونه د نشه يي توکو اعتیاد لرونکو لپاره عصري درملنه برابروي.
په بېړنیو روغتیايي خدمتونو کې هم پراختیا راغلې
د بېړني ټپيانو مرکزونه او د رواني روغتیا بېړنۍ څانګې په اوو ولایتونو کې فعاله دي، چې په تېرو وختونو کې یې خلکو ته په بېړنیو حالاتو کې ژغورونکي خدمات وړاندې کړي دي.
د بشري ظرفیت لوړول او تجهیزاتو برابرول
د روغتیا نړۍوال سازمان په خپل راپور کې زیاتوي، چې د ظرفیت لوړولو لپاره ۵۵۵ روغتیايي کارکوونکي په بېلابېلو ولایتونو کې روزي، څو د روغتیايي خدمتونو کیفیت لوړ او دوامدار شي. سربېره پر دې، د بېړنیو پېښو اړتیاوو د پوره کولو لپاره ۱۵۲ ټنه طبي او غېر طبي تجهیزات، دوا او مواد د اړوندو سیمو روغتیایي مرکزونو ته انتقال شوي دي.
د ښځو او ماشومانو لپاره ځانګړی پام
د روغتیا نړۍوال سازمان استازي ډاکټر اډوین سینیزا سالوادور په خپله وینا کې ټینګار وکړ، چې په ځانګړي ډول به د ښځو او ماشومانو روغتیا ته ځانګړی پام وشي، ځکه دوی په کړکېچونو او بشري ناورینونو کې تر ټولو زیات اغېزمنېږي.
د نوموړي په وینا، یاده اداره هڅه کوي چې د ژوند ژغورنې خدماتو پراختیا په ټولو برخو کې په خاصه توګه دغو زیانمنو ډلو ته ورکړي.
د همکارانو او شریکانو رول
د روغتیا نړۍوال سازمان وایي، په افغانستان کې د ۹ غېر دولتي سازمانونو سره همکاري کوي چې په ګډه د روغتیايي خدمتونو پر وړاندې کولو کې مرسته وکړي.
د همکارۍ دا شبکه د ابتدايي، ثانوي او درېیمه کچه روغتیایي خدمات وړاندې کوي او د ناورین په حالتونو کې چټک ځواب ورکوي.
پایله او راتلونکي پلانونه
د ډیلیو اېچ او په راپور کې راغلي، دا اقدامات ژمنتیا ښيي چې هر افغان په هر ځای کې باید د باکیفیته او ژوند ژغورنې روغتیايي خدماتو څخه برخمن شي،
یاد سازمان وایي، ډبلیو اېچ او ژمن دی چې په ګډه له خپلو شریکانو سره کار ته دوام ورکړي تر څو د روغتیايي خدمتونو پراختیا او لاسته راوړنې په هېواد کې نورې هم اغېزمنې او دوامداره شي.
د خوست ولایت ځینو اوسېدونکو نن یکشنبه د چنګاښ لومړی نېټه وویل چې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د منځنۍ مېرمنې ورورڼو، چې احمد او اسامه نومیږي، له یاد وزارت څخه د وسلو ګرځولو او د تورو شیشو موټرو جوازونه اخیستي دي، خو له دغو وسایلو نه په استفادې په خوست کې له ځايي خلکو سره ناوړه چلند کوي.
احمد او سامه خپل انځورونه بشپړ نه خپروي بلکې د ځان د پټولو لپاره ماسک کاروي او یا هم پر خپلو مخونو نښې لګوي.
د خوست یوه اوسېدونکي وویل:« په مارېکس ډوله موټر سره، چې تورې شیشې لري او وسلې هم ورسره وي، هېڅ ښاري اصول نه مراعتوي ځکه چې د سراج الدین حقاني اوښي دي او څوک ورته څه نشی ویلی.»
د خوست ځینې نور اوسېدونکي وايي چې دوی د خوست ښار د متون په تپه کې ولاړ وي او په موټر کې قیلون او نشه یي توکي کاروي او ځینې سندرې په لوړ غږ خپروي.
افغانستان انڼرنشنل د احمد او اسامه ځینې انځورونه په ټولنیزو رسنیو کې هم وموندل چې بې نمبرپلېټه موټر او وسلې له ځانونو سره لېږدوي.
د خوست یوه بل اوسېدونکي چې د امنیتي ګواښونو له امله یې نوم نه شو په ډاګه کولی، وویل:«د سراج الدین حقاني یو اوښی چې احمد نومیږي، په سپین مارکس موټر کې روان وي او شاته یې موټر ځان پسې قطار کړي وی او بیا دا انځورونه او ويډیوګانې په ټولنیزو رسنیو کې خپروي چې ټول خوست یې ویني.»
د سراج الدین حقاني له یوه بل اوښي اسامه سره، چې تور مارکس موټر ورسره دی او لوړ انټن یې هم پرې لګولی، په موټر کې معمولا درې مېله وسلې وي.
د خوست د صبریو ولسوالۍ یوه اوسېدونکي وویل چې که څه هم طالبانو په ډزو بندیز لګولی خو د تېر اختر په ورځ اسامه له څو نورو ملګرو سره په عام محضر کې ډزې وکړې خو کله چې د طالبانو د ولسوالۍ ځواکونه سیمې ته ورسېدل او ویې لیدل چې ډزې کوونکی د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني اوښی دی، له پوښتنې پرته یې سیمه پرېښوده او لاړل.
یو ځايي اوسېدونکی وايي، « پر دوی د طالبانو د خوست والي او امنیه قوماندان خبر دي، چې دا ډله په خوست کې عامه نظم ګډوډوي خو بیا هم د سراج الدین حقاني له وېرې غږ نشي کولی او خپلو امنیتي ځواکونو ته یې ویلي چې له دوی سره کار مه لرئ.
د حقاني اوښی په عمان کې سفیر دی
په خوست کې ځایي سرچینو افغانستان انڼرنشنل ته وویل چې د سراج الدین حقاني مشر اوښی او د احمد او اسامه مشر ورور حافظ عمر په عمان کې د افغانستان د سفارت د سرپرست په توګه ټاکل شوی، خو حافظ عمر د طالبانو له واک ته رسېدو وړاندې په دې ډله کې غړیتوب نه درلود.
د جمهوریت پر چارواکو نیوکې دا وې، چې نژدې خپلوان په لوړو څوکیو ګماري خو اوس لیدل کېږي چې د طالبانو د څو چارواکو زامن او نژدې خپلوان د حکومت په لوړو څوکیو کې کار کوي.
ځینې هغه خوست میشتي چې له اسامه او احمد سره نژدې پاتې شوي دي، وايي چې د کورنیو چارو وزارت او د کابل د پاسپورټ ریاست کې برلاسي دي او ځینې کارونه د پیسو په بدل کې کوي.
یوه ځايي اوسېدونکي وویل:« پاسپورټونو ته مو اړتیا درلوده او دوی د پنځه زره ډالرو په بدل کې په یوه ورځ کې اته پاسپورټونه واخېستل.»
دغو خوست میشتو د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني څخه وغوښتل، چې د خپلو اوښيو د خپلسریو مخه ونیسی او اچازه ورنه کړي چې د زور له لارې عامه نظام ګډوډ او د خلکو ژوند خراب کړي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویلي، چې امیرخان متقي په یاده غونډه کې وینا هم کړې؛ خو دغه وزارت بیا د متقي د وینا جزییات نه دي خپاره کړي.
امیرخان متقي د یادې غونډې په څنډه کې د ځینو غړو هېوادونو له بهرنیو چارو وزیرانو سره هم لیدلي او پر دوه اړخیزو مسایلو یې خبرې کړي دي.
د دغه انځور له مخې، د افغانستان ملي درې رنګه بیرغ د اسلامي هېوادونو د همکاریو سازمان د بیرغونو په منځ کې لیدل کېږي؛ نو په دې ډول سره یاد سازمان په غونډو او نورو سیمه ییزو او نړۍوالو کنفرانسونو کې د طالبانو د بیرغ له اېښودولو ډډه کوي.
طالبان په افغانستان کې له نږدې څلور کلنې واکمنۍ سره-سره د اسلامي هېوادونو په ګډون هېڅ هېواد په رسمیت نه دي پېژندلي؛ خو له دې سره بیا د سیمې ځینې هېوادونه له طالبانو سره ډيپلوماتيکې اړیکې پالي.
دا لومړی ځل نه دی، چې د اسلامي هېوادونو د همکاریو سازمان د بهرنیو چارو وزیرانو په ډلهییز انځور کې د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سرپرست له حضوره مخنیوی کېږی.
امیرخان متقي تېر کال هم د دې اجازه نه درلوده، چې د اسلامي هېوادونو د همکاریو سازمان د بهرنیو چارو وزیرانو د رسمي غونډو په انځورونو کې چې په کامرون جمهوري او پاکستان کې جوړې شوې وې، ګډون وکړي.
اسلامي هېوادونه له طالبانو سره پر ځینو مهمو مسایلو لکه له ترهګرۍ سره د مبارزې، د بشري حقونو او په ځانګړې توګه د ښځو د حقونو د رعایتولو، د ټولګډونه دولت د جوړښت او د لږکیو حقوقو ته د درناوي په تړاو اختلاف لري.
طالبانو له شپږم ټولګي پورته د نجونو زده کوونکو پر مخ د ښوونځیو او همداراز د پوهنتونونو دروازې تړلې دي.
د اسلامي هېوادونو د همکاریو سازمان په وار-وار اعلان کړی، چې په افغانستان کې د نجونو او ښځو پر زده کړو بندیز هېڅ دیني توجیه نه لري.
