طالبان: روسیه، هند او چین زموږ د صادراتو تر ټولو ستر بازارونه دي
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر ویلي، چې په ورستیو دریو کلونو کې روسیې، هند او چین ته د افغانستان صادرات ډېر شوي او درې واړه هېوادونه د افغانستان د صادراتو تر ټولو لوی بازارونه دي.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر ویلي، چې په ورستیو دریو کلونو کې روسیې، هند او چین ته د افغانستان صادرات ډېر شوي او درې واړه هېوادونه د افغانستان د صادراتو تر ټولو لوی بازارونه دي.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي د پنجشنبې په ورځ، د صادراتو ملي ورځې نمانځلو پرمهال وویل، چې په وروستیو دریو کلونو کې روسیې، هند او چین ته د افغانستان صادرات ډېر شوي دي.
عزیزي زیاته کړه، چې دوی هڅه کوي د دوه اړخیزو او څو اړخیزو هوکړه لیکونو او سوداګریزو همکاریو له لارې د صادراتو ډېر فرصتونه رامنځته کړي.
د طالبانو د سوداګرۍ وزیر له افغان صادروونکو څخه د تولیداتو د کیفیت او معیار د لوړولوغوښتنه هم کړې.
په ورته مهال د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت معین احمدالله زاهد ویلي، هڅه کوي، چې افغانستان له وارداتي په صادراتي هېواد بدل کړي.
نوموړی زیاتوي:«د تولیداتو او صادراتو د زیاتوالي په لاره کې کوټلي ګامونه اخېستل شوي، اوسمهال په افغانستان کې د پانګونې او سوداګرۍ پر وړاندې ټول خنډونه لرې شوي او پانګونې لپاره ښه زمینه برابره شوې ده.»
پر همدغه مهال د طالبانو د کار او ټولنیزو چارو وزیر ملا عبدالمنان عمري د افغانستان د صادراتو د پیاوړتیا غوښتنه کړې:«د وارداتو پر ځای پر صادراتو تمرکز وکړئ، ځکه که په وارداتو کې بالفعله ګټه ده، خو په اوږده مهال کې دا د هېواد په زیان بولم، باید دا موضوع درک او په مشترکه توګه پر داسې لارو چارو بحث او کار وشي، چې پایله یې د افغانستان د صادراتو پیاوړتیا او پراختیا وي.»
دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو تر کنټرول لاندې د احصايي او ملعوماتو ادارې ویلي، چې په غويي میاشت کې د افغانستان صادرات ډېر شوي او په همدې میاشت کې یې بهرنیو هېوادونو ته د ۱۰۲.۷ مېلیون ډالرو په ارزښت توکي صادر کړې دي.
دغې ادارې ویلي، چې په غويي میاشت کې تر ټولو ډېر صادرات پاکستان، هند او متحده عربي اماراتو ته شوي دي.
له کندهار او کابل نه دوو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني تېره اونۍ په داسې حال کې، چې د دغه وزارت مرستیال محمد نبي عمري یې ملتیا کوله، د طالبانو له مشر سره په لویه پکتیا کې د ځمکو د ستونزو، ځنډېدلو پروژو او د کورنیو چارو وزارت اړوند مسایلو په اړه خبرې اترې کړې دي.
سرچینه وايي، « حقاني له ځان سره محمد نبي عمري ددې لپاره بېولی و، چې د خوست والي پاتې شوی، د ځمکو په قراردادونو، په ځانګړې توګه د دفاع وزارت د ځینو ملکیتونو په قرارداد ورکولو او ډېرو نورو مسایلو کې ښکیل دی».
له مولوي هبت الله سره د طالبانو اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر، مولوي خیرخواه او ددې ډلې د انرژۍ وزیر عبداللطیف منصور هم لیدلي دي.
په لویه پکتیا کې د غرنیو سیمو د نښلولو لپاره د حقاني شبکې د سړک جوړونې سترې پروژې، چې له ۲۰۲۱ کال راهیسې د هغه په «شخصي بودجه» تمویلېدې، په دې وروستیو کې د طالبانو د مشرتابه ترمنځ د داخلي اختلافاتو له امله له خنډ او ځنډ سره مخ شوې وې.
یادې پروژې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر او د حقاني شبکې مشر سراج الدین حقاني په شخصي لګښت د هغه د خوست دفتر له لارې چې د جمیل په دفتر مشهور دی، تمویلیږي.
سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د کندهار له لیدنې وروسته د خوست ولایت د نادرشاه کوټ ولسوالۍ د شمبوات طویشې درې سړک چارې، چې نادرشاه کوټ د منګلو له قلندر ولسوالۍ او د پکتیا ولایت له وزې ځدراڼ ولسوالۍ سره نښلوي، بېرته پیل شوې دي.
د سرچینو په وینا، د خوست ښار په۱۲۰۰ فامیلیو کې د مېلمستون او سترو مدرسو چارې هم بېرته پیل شوې دي.
سراج الدین حقاني د خوست په ۱۲ سوه فامیلیو کې د یو میلیون او ۳۰۰ زره ډالرو په ارزښت د یوې مدرسې د جوړولو چارې پیل کړې دي، چې قرارداد یې یوه ځايي شرکت ته سپارل شوی دی.
د خوست په مټه چینه کې د مېلمستون او لویې مدرسې چارې۹۰ سلنه بشپړې شوې وې، خو د روان کال په غبرګولي کې یې چارې «د ملا هبت الله په غوښتنه» بندې شوې وې.
سرچینې وايي، د دې ناستې یو بحث په خوست ولایت کې د ځمکو، په ځانګړې توګه د دفاع وزارت د ملکیتونو قراردادونه ښودل شوي، چې د حقاني شبکې غړې پرې خوښ نه دي.
د سرچینې په وینا، د طالبانو د کورنیو چارو وزارت مرستیال محمد نبي عمري غوښتل چې دغه قراردادونه دده په خوښه ور کړل شي، ځکه له دې وړاندې هم ددفاع وزارت اړوند ملکیتونو په قرارداد ورکولو کې ښکیل و، خو د طالبانو دفاع وزیر ملا یعقوب د ښار په منځ کې دولتي ځمکه خپل یوه ملګري محمد حنیف نیازي ته، چې د پکتیا د ګردېز اوسېدونکی دی، د ۲۵ کلونو لپاره په قرارداد ورکړې ده.
د سرچینې په وینا، محمد نبي عمري غوښتل یاده ځمکه د خوست خلکو ته په قرارداد ورکړل شي.
د حقاني کومې پروژې ځنډېدلې وې
لومړۍ پروژه د خوست ولایت د سپېرې ولسوالۍ د سورکاخ له سیمې تر دوه منده ولسوالۍ پورې سړک دی، چې دوه منده ولسوالي د سپېرې ولسوالۍ له سورکاخ او بیا د وزیرو له افغان دوبۍ سیمې سره نښلوي.
سرچینې وايي، « دا سړک وروسته د شمالي وزیرستان د دته خېل تحصیل لواړه سیمې ته وتلی او همدا ډول پر ګیان د برمل ولسوالۍ لمن سیمې ته وتلی چې په ټوله کې ځدراڼ له وزیرستان سره نښلوي».
دویمه پروژه د پکتیکا ولایت له زیړوک ولسوالۍ څخه د خوست سپېرې ولسوالۍ تر مرکز پورې په غرنیو درو کې د سړک جوړول دي، چې د پکتیکا او خوست غرنۍ ولسوالۍ او سیمې له یو بل سره نښلوي.
سرچینې وايي، درېیمه پروژه د پکتیا ولایت د ښواک ولسوالۍ د سټو کنډو په ختیځ کې غځېدونکی سړک دی، چې سټو کنډو د وزې ولسوالۍ له سروټي کنډو سره نښلوي او سروټي بیا د پکتیا له لجه منګل، جاني خيل او سیدکرم ولسوالیو سره وصلوي، چې اوس یې ښايي چارې بېرته پیل شي.
په ورته وخت کې د حقاني د پلرني ټاټوبي ګردې څېړۍ ولسوالۍ د سرانې له درې څخه نیولې د زرمت ولسوالۍ تر روحاني بابا پورې د سړک پروژه چې کار یې نه و ځنډول شوی، ګرده څېړۍ له روحاني بابا او نکې ولسوالیو سره نښلوي.
سرچینو له دې وړاندې افغانستان انټرنشنل ته ویلي وو، چې د نادرشاه کوټ، سټو کنډو او زیړوک د سړکونو پروژې او په مټه چینه او خوست ښار ۱۲۰۰ فامیلیو کې د مېلمستون او سترو مدرسو چارې د طالبانو د مشر هبت الله اخوندزاده او سراجالدین حقاني ترمنځ د اختلافاتو له امله بندې شوې وې.
سرچینو په تېره غبرګولي میاشت کې وویل، چې « د حقاني د خوست له دفتر نه والي او نورو خلکو په کندهار کې هبت الله اخوندزاده ته شکایت کړی، چې په لویه پکتیا کې یې موازي حکومت جوړ کړی».
حقاني په خپل پلرني کلي سرانه کې پارکونه، قیر سړکونه، یو لوی مېلمستون او د چورلکې میدان رغولي دي.
د وزیر په شخصي لګښتونو پروژې
له ۲۰۲۱کال نه تر ۲۰۲۴ کال پورې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراجالدین حقاني د افغانستان په جنوبختیځ، په ځانګړي ډول لویه پکتیا (خوست، پکتیکا او پکتیا) کې له دولتي بودجې بهر، یو لړ انکشافي پروژې د خپلو شخصي مالي منابعو له لارې پلې کړې. دا اقدام، چې د طالبانو د واکمنۍ په سیاسي جوړښت کې نسبتاً بېسارې ګڼل کېږي، د یو فرد له لوري د دولتي واک له سیوري بهر د پراختیایي رول تثبیت ښيي.
په ۲۰۲۱ کال کې نوموړي د خوست لوا ته د وارداتي برېښنا د وصلولو چارې پیل کړې. ورپسې د ۲۰۲۲ کال په اګست کې یې د کورنیو چارو وزارت په مقر کې د الفتح په نامه یو جومات پرانېست، چې ۱۸ میلیونه افغانۍ لګښت پرې شوی او دا لګښت د حقاني له شخصي بودجې ورکړل شوی و.
یوه میاشت وروسته د طالبانو د کورنیو چارو وزیر په خوست ښار کې له ببرک خان مناره تر زاړه میدان پورې د ترافیکي اشارو او امنیتي کمرو د نصب چارې پیل کړې، چې ویل کېږي دغه پروژه هم د نوموړي له شخصي بودجې تمویلېده.
په ۲۰۲۳ کال کې حقاني د خوست صبريو او یعقوبیو ولسوالیو ته د وارداتي برېښنا د انتقال پروژه پیل کړه، چې ارزښت یې نږدې ۱۵۹ میلیونه افغانۍ اټکل شوی و.
