جسټ سکورټي ورځپاڼې په یوه راپور کې ویلي، چې د ۲۰۲۴ کال په نومبر مياشت کې په تخار کې خلک هغه مهال حیران شول، چې د ټلویزیون پر پرده له ویاند پرته خبرونه له عکس او غږ سره نشر شول.
طالبانو د خپل نوي قانون له مخي د دغه ولایت د ماه نو ټلویزیون پر ویديويي نشراتو بندیز لګولی وو.
دغه ورځپاڼې د پنجشنبه په ورځ (د چنګاښ ۱۹مه) په یوه راپور کې ویلي، چې طالبانو په افغانستان کې پر ساه کښو انځورونو او ویډیو بندیز لګلوي دي.
دوی ویلي، چې د افغانستان له ګڼو ولایتونو څخه پر ټلویزیوني نشراتو بندیزونه لګېدلي.
دوی د طالبانو دغه اقدام د افغان رسنیو پر وړاندي یو سخت ګوزار ګڼلی او لیکلي یې دي: «افغاني رسنۍ، چې یو وخت د لاسته راوړنو او بریالیتوب په نوم ګڼل کېدې، اوس د بقا لپاره مبارزه کوي.»
په راپور کې ویل شوي، چې د طالبانو سختې پاليسۍ، د خبریالانو نیول او د نړیوالو مرستو کمېدل د رسنیو وضعت زيات خراب کړی دی.
طالبان د افغان رسنیو کنټرول څنګه کوي؟
کله چې طالبانو د ۲۰۲۱ کال د اګست په میاشت کې واک تر لاسه کړ، دغه ډلې ډېر ژر د افغان ټولنې پر بېلابېلو برخو کنټرول ته مخه کړه.
پخوانی اساسي قانون او حقوقي اصول يې تر هغه وځنډول، چې د «شریعت» سره يې وارزوي.
ددې سره هم مهال دغه ډلې ورو ورو یو پېچلی سیسټم جوړ کړ، چې نوې پاليسۍ او قوانين پکې شامل دي او د طالبانو د مشر هبت الله اخوندزاده له لوري وضع شوي دي.
په دې بندیزونو کې رسنۍ هم شاملي دي، یوازي د کابل له سقوط یوه میاشت وروسته طالبانو د رسنیو لپاره ۱۱ ماده ییزه لارښوونه خپره کړه.
په دې کې د «اسلام او فرهنګ» خلاف نشرات او شخصتیونو نه سپکاوی یاد شوی وو.
په خبر کې ویل شوي، چې له هغه وروسته طالبانو شل نور بندیزونه هم ولګول، چې په موسیقي بندیز هم په کې شامل وو.
د دوی په خبره، چې پر رسنیو د بندیزونو تر ټولو زيات زيان ښځينه خبریالانو ته رسېدلی. طالبانو پر رسنيو د بندیزونو پر مهال ویلي، چې ښځې دي د ټلویزیون پر پرده د ښکاره کېدو پر مهال ماسک وکارو.
دوی لیکلي: «طالبانو ویلي، چې ښځينه خبريالانې باید ماسک وکړي، دفترونه یې جلا وي، د نارینه سره پر یو مهال پر سکرین را څرګند نه شي، د طالبانو کنفرانسونو ته اجازه نه لري، له محرم پرته دفتر ته نشي تللی او د ساحوي کار اجازه هم نه لري.»
دغه ډلې د رسنيو سره د سخت چلند تر څنګ ډېری خبریالان تهدید کړي، نیولي، زنداني کړي او زورولي دي.
په خبر کې د ملګرو ملتونو له قوله ویل شوي، چې د طالبانو د واکمنۍ په لومړيو درېيو کلونو کې له ۲۵۰ زيات خبریالان په خپل سري ډول نیول شوي او تر ۱۳۰ زيات شکنجه شوي او یا هم ناوړه چلند ورسره شوی.
د همدې فشار له کبله ډېری رسنۍ اوس مهال سانسور شوي، چې له کبله یې خپلواکه خبريالي له منځه تللې.
دغه ورځپاڼې زياته کړې، چې افغانستان د نړۍ د مطبوعاتي ازادۍ په شاخص کې له ۲۰۱۸ کال راهیسې، چې پر ۱۸۰ هېوادونو کې یې ۱۱۸م مقام درلود، تر ۲۰۲۵ پورې ۱۷۵م مقام ته راکښته شوی دی.