کیم جونګ اون د شمالي کوریا د «سل» سرتېرو د وژل کېدو تایید وکړ

د شمالي کوریا مشر «کیم جونګ اون»د لومړي ځل لپاره په ښکاره توګه ومنله، چې لږ تر لږه «۱۰۰» سرتېري یې د اوکراین په جګړه کې د روسیې د ملاتړ پر مهال وژل شوي دي.

د شمالي کوریا مشر «کیم جونګ اون»د لومړي ځل لپاره په ښکاره توګه ومنله، چې لږ تر لږه «۱۰۰» سرتېري یې د اوکراین په جګړه کې د روسیې د ملاتړ پر مهال وژل شوي دي.
کیم جونګ اون د جمعې په ورځ د دغو سرتېرو د یاد په ځانګړو مراسمو کې ګډون وکړ او له کورنیو سره یې ولیدل. نوموړي هغوی "اتلان" وبلل او ویې ویل چې د هېواد د پوځ ځواک یې په نړیوال ډګر کې ثابت کړی دی.
دا لومړی ځل دی چې پیونګیانګ د خپلو تلفاتو د یوې نسبي لوړې شمېرې اعتراف کوي. خو د جنوبي کوریا استخباراتي ادارې وایي، یوازې په کورسک کې د شمالي کوریا د سرتېرو تلفات تر ۶۰۰کسانو زیات دي، او له ۲۰۲۴کال راهیسې نږدې ۴۷۰۰عسکر وژل شوي یا ټپیان شوي دي.
راپورونه ښيي چې اوس هم زرګونه شمالي کوریایي سرتېري په کورسک کې ځای پر ځای دي او تازه نور عسکر هم په ۲۰۲۵کال کې ور استول شوي دي.
په همدې مهال، جګړې لا هم روانې دي او اوکرایني ځواکونه د روسیې په جنوب کې عملیات کوي. د جګړې د څېړنو یوه بنسټ ویلي چې اوکراین د روسیې په نووشاختینسکي تېلپالنې مرکز د ډرون برید کړی دی.
کیم جونګ اون په خپلو څرګندونو کې وویل چې بهرني عملیات یې د بریا پر لور روان دي، خو دا یې نه ده څرګنده کړې چې ایا پوځیان به بېرته هېواد ته ستانه شي او که نه.


ایراني دولتي رسنۍ وایي، چې د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي او د فرانسې، بریټانیا او جرمني د بهرنیو چارو وزیرانو د جمعې په ورځ هوکړه وکړه، چې راتلونکې اوونۍ به د اټومي پروګرام او بندیزونو پر سر یو ځل بیا خبرې اترې پیل کړي.
د ایران دولتي رسنیو ویلي، چې د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي د برېتانیا، فرانسې او جرمني د بهرنیو چارو وزیرانو سره د تلیفوني خبرو پرمهال هوکړه کړې، چې د بهرنیو چارو د مرستیال وزیرانو په کچه به د سې شنبې په ورځ بیا مذاکرات پیل کړي.
دغو درې اروپايي هېوادونو ایران ته ګواښ کړی و؛ که تهران د یورانیو د غني کولو د لانجمن پروګرام د مهار لپاره خبرو ته بېرته ور ونه ګرځي، نو د ملګرو ملتونو بندیزونه به د «تړون شا تګ» میکانیزم له لارې بېرته پلي شي.
پر همدغه مهال د جرمني د بهرنیو چارو وزیر «یوهان وادفول» د راتلونکې اوونۍ خبرې تایید کړې او ایران ته یې خبردارۍ ورکړی، چې که د باور وړ او دوامدار تړون ته د رسېدو لپاره په جدي توګه ښکېل نه شي، ښايي بیا پرې بندیزونه ولګول شي.
د جرمني د بهرنیو چارو وزیر خبرداری ورکړی، چې وخت ډېر کم دی او ایران باید په دوامداره ډول خبرو ته داخل شي.
ایران او اروپايي هېوادونو د وروستي ځل لپاره د جون په ۲۰ نېټه په جنیوا کې اټومي پروګرام مذاکرات کړې و.

د ملګرو ملتونو کارپوهانو د ټرمپ ادارې له خوا د جرمونو نړیوالې محکمې پر دوو قاضیانو او دوو څارنوالانو باندې بندیزونو لګولو ته په غبرګون ویلي، چې دا بندیزونه د محکمې پر خپلواکۍ مخامخ برېد دی او قربانیانو لپاره عدالت زیانمنوي.
د ملګرو ملتونو کارپوهانو د جمعې په ورځ د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي:« د اندېښنې وړ ده چې یو هېواد د نړیوالې ټولنې له خوا جوړې شوې خپلواکې محکمې د قانوني او سوله ییزو اقداماتو پر وړاندې دومره دښمني ښکاره کوي.»
د ملګرو ملتونو کارپوهانو ویلي، چې د جرمونو نړیواله محکمه دنده لري، چې د نسل وژنې، د جګړې د جنایتونو او د بشریت پر وړاندې د جنایتونو مرتکبین محاکمه کړي.« د محکمې حقوقي کارکوونکي په دې برخه کې مهم رول لري چې د بشریت د تر ټولو ستر جنایتکاران حساب ورکړي. دوی باید د هر ډول غچ اخیستنې څخه خوندي پاتې شي او په بشپړ خپلواک ډول او بې له وېرې خپلې دندې ترسره کړي.»
دوی له امریکا څخه د قانون حاکمیت او د بندیزونو د لغوه کېدو غوښتنه کړې ده.
دا په داسې حال کې ده، چې د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو د چهار شنبې په ورځ په یوه اعلامیه کې ویلي:«دغه محکمه زموږ د ملي امنیت لپاره ګواښ دی او د امریکا او اسراییل پر وړاندې د قانوني جګړې وسیله ګرځېدلې ده.»
د امریکا د خزانې او بهرنیو چارو وزارت د خبر له مخې، د بندیزونو لاندې راوستل شوي کسان «نیکولاس یان ګییو» دی، چې د نتنیاهو د نیولو د حکم په صادرولو کې یې برخه لرله او دغه راز «نزهت شمیم خان»، «مام ماندیایه نیانګ او کیمبرلي پوست» هم په یادو بندیزونو کې شامل دي.
پوست په ۲۰۲۰ کال کې په افغانستان کې د جنګي جرمونو د پلټنو اجازه ورکړې وه.

د امریکا د پلټنو فدرالي ادارې (ایف بي ای) مامورینو د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ پخواني سلاکار او منتقد جان بولټن کور د ملي امنیت یوې څېړنې په ترڅ کې تلاشي کړی.
د رویټرز د راپور له مخې، دغه تلاشي د جمعې په ورځ سهار ۷ بجې د مریلینډ ایالت په بتهزدا سیمه کې پیل شوه، چېرته چې بولټن اوسیږي. سرچینو ویلي، دا اقدام دایف بي اېرییس کاش پټیل په امر ترسره شوی.
د ایفبيای یوه ویاند د بولټن د کور سیمه کې د عملیاتو پخلی کړی، خو د څېړنو نور جزییات یې نه دي ورکړي.
د تلاشۍ له پیلېدو سره سم، کاش پټیل پر اېکس ولیکل: «هېڅوک د قانون څخه لوړ نه دي. د ایفبيای اجنټان پر ماموریت دي.»
کاش پټېل د بولټن نوم په څرګند ډول ندی یاد کړی.
جان بولټن تر دې دمه د دې موضوع په اړه رسنیو ته کوم نظر نه دی ورکړی، خو د سيانان په وینا، بولټن ویلي، چې دی له دې پلټنو خبر نه و او د موضوع ارزونه کوي.
بولټن د ټرمپ په لومړۍ دوره کې د امریکا د ملي امنیت سلاکار او د ملګرو ملتونو سفیر پاتې شوی، خو له استعفا وروسته یې په تکراري ډول په ټرمپ نیوکې کولې او هغه یې د ولسمشرۍ لپاره نالایق یادوه.
هغه په دې اړه یوه جنجالي کتاب هم خپور کړی چې عنوان یې دی«هغه خونه چې پکې دا هرڅه وشول.»
که څه هم دا لا روښانه نه ده چې ایفبيای ولې د بولټن کور تلاشي کړی، خو د ټرمپ د ولسمشرۍ پر مهال د عدلیې وزارت له خوا پر هغه دا تور و، چې ګواکې دغه کتاب کې یې محرم معلومات خپاره کړي. دا قضیه وروسته یوه قاضي رد کړه او د بایډن د ادارې پر مهال په ۲۰۲۱ کې ختمه شوه.

پاکستاني پوځ له امریکا غوښتي، خپلې پاې شوې وسلې دې د افغانستان له تور بازار څخه بېرته واخلي، کومې چې ددوی له وتلو وروسته پاتې شوې دي. د پوځ ویاند وايي، دا وسلې اوس د افغانستان او پاکستان د وسلهوالو ډلو لاس ته لوېدلي، چې جدي امنیتي اندېښنې یې راپارولي دي.
د اکانومیست مجلې د راپور له مخې، د پاکستان د پوځ ویاند احمد شریف چودري ویلي، امریکا باید دغه پاتې شوې وسلې له تور بازار څخه وپېري، څو وسلهوال نور پرې سمبال نه شي. هغه زیاته کړه: "په افغانستان کې هر څه، په ځانګړي ډول امریکایي وسلې، په لوړه بیه پلورل کېږي."
راپور زیاتوي، چې د داعش خراسان څانګې پر ضد جګړه د پاکستان لپاره تر ټولو مهمه موضوع ده، څو د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ له ادارې سره نږدې پاتې شي.
له هغه وخت راهیسې چې امریکا له افغانستان څخه خپل ځواکونه واېستل، طالبانو د میلیاردونو ډالرو په ارزښت پرمختللې نظامي وسلې تر لاسه کړې.
د امریکا دفاع وزارت د ارزونې له مخې، دا تجهیزات چې شاوخوا اووه میلیارده ډالره ارزښت لري، پکې نظامي موټرونه، پرمختللې وسلې، بایومټریک وسایل او نور ټکنالوژیک سیسټمونه شامل دي.
د افغانستان انټرنشنل د راپور له مخې، زیاتره پاتې وسلې اوس د پاکستاني طالبانو له خوا اخیستل شوي او د پاکستاني پوځ پر ضد کارېږي.
د راپور له مخې، په لومړیو کې د امریکایي M۱۶ او M۴ وسلو قیمت له ۱۰۰۰ تر ۲۰۰۰ ډالرو و، خو اوس دا وسلې کمیابه شوي او بیې یې لوړ شوي.
د خوست او پکتیکا په بازارونو کې M۴ وسله تر ۴۲۸۵ ډالرو او M۱۶ تر ۱۴۲۸ ډالرو پلورل کېږي.
واشنګټن پوسټ پخوا راپور ورکړی و، چې د پاکستان په شمال کې جهادي ډلې او د سویل لوېدیځ بلوچ بیلتونپال اوس د همدې امریکایي وسلو څخه کار اخلي.
د بریتانیې "انهرد" رسنۍ بیا ویلي، چې شاوخوا ۴۰۰ زره د ناټو نظامي وسلې اوس د طالبانو لاس ته لوېدلي.
پاکستان اوس له امریکا غواړي، چې د دغو وسلو د اخېستلو ترڅنګ، د داعش پر ضد مبارزه کې همکاري پراخه کړي، خو دا مرسته یې له ځینو شرایطو سره تړلې ده.
د پاکستان لپاره اصلي امنیتي ګواښونه تحریک طالبان پاکستان (ټيټيپي) او بلوچ بېلتونپالې ډلې دي، نه داعش؛ ځکه چې د دې ډلې بریدونه زیاتره پر شیعه مذهبو، روسانو او ایران متمرکز دي.
راپور زیاتوي، پاکستان غواړي امریکا له دې وسلهوالو ډلو سره د مقابلې لپاره استخباراتي معلومات زیات کړي، وسلې واستوي، او د زغرهوالو موټرو، شپې لیدونکو کامرو او نورو تجهیزاتو مرستې بیا پیل کړي، خو د هند له مخالفت سره به دا کار اسان نه وي؛ ځکه هند د امریکایي وسلو لوی پیرودونکی دی.
همداراز، اسلاماباد له امریکا او لویدیځو هېوادونو غواړي، چې د پاکستان دا ادعا ومني چې هند له (ټيټيپي) او بلوچ بېلتونپالو ډلو سره مرسته کوي.
پاکستان د دې ملاتړ لپاره تازه اسناد هم وړاندې کړي، خو لوېدیځ هېوادونه لا نه دي قانع شوي.

د ملګرو ملتونو څلورو ادارو په یوه ګډه اعلامیه کې خبرداری ورکړی چې د غزې په سیمه کې قحطي رسماً تایید شوې او تر نیم میلیون زیات وګړي له سختې لوږې او د مخنیوي وړ مړینو سره مخ دي. یادو ادارو د ژر تر ژره اوربند او پراخو بشري مرستو غوښتنه کړې.
د روغتیا نړیوال سازمان، د خوړو نړیوال پروګرام، د کرنې او خوړو سازمان او د ماشومانو لپاره د ملګرو ملتونو صندوق په یوه تازه ګډ راپور کې ویلي، چې د غزې په ښار کې د قحطۍ شرایط تایید شوي او تمه شته چې دا حالت به ډېر ژر د دیر البلح او خان یونس ولسوالیو ته هم پراخ شي.
د راپور له مخې، له ۶۴۰ زرو زیات وګړي به د روان سپټمبر تر پایه د خوړو له سخت نشتوالي سره مخ شي، چې دا د قحطۍ تر ټولو خطرناک پړاو ګڼل کېږي، همدا ډول نږدې ۱.۱۴ میلیونه وګړي به د بیړني حالت لاندې وي او ۳۹۶ زره نور به د خوړو له نشتوالي سره مخ وي.
د یادو سازمانونو په وینا، دا حالت د نږدې دوو کلونو جګړو، کورنیو بېځایهکېدو، د بشري مرستو محدودیت، د کرنیزو ځمکو او بازارونو له منځه تلو او د روغتیايي سیستم د سقوط له امله رامنځته شوی.