په خوست کې سږ کال د املوکو حاصلات۲۰ سلنه ډېر شوي

په خوست کې د طالبانو د کرنې ریاست مسوولانو ویلي چې سږ کال په دغه ولایت کې د املوکو حاصلات ۲۰ سلنه زیات شوي دي. ددوی په ونیا، د اټکل له مخې سږ کال به د املوکو حاصلات څه باندې ۳ زره ټنه وي.

په خوست کې د طالبانو د کرنې ریاست مسوولانو ویلي چې سږ کال په دغه ولایت کې د املوکو حاصلات ۲۰ سلنه زیات شوي دي. ددوی په ونیا، د اټکل له مخې سږ کال به د املوکو حاصلات څه باندې ۳ زره ټنه وي.
د طالبانو تر واک لاندې حریت راډیو د راپور له مخې، سږ کال په خوست کې په ۳۰۰ زره هکټاره ځمکې املوک کرل شوي چې اټکل کیږي تر درې زرو ټنو ډېر املوک به ترې ترلاسه شي.
د خوست د کرنې او مالدارۍ رییس مولوي شېر محمد ذبیح ویلي، چې سږ کال د خوست په بېلابېلو ولسوالیو کې د املوکو حاصلات نږدې درې زره او ۲۰۰ ټنه اټکل شوي.
په خوست کې بزګران د املوکو له حاصلاتو خوښ دي او وایي چې یادې مېوې په خوست کې ښه نتیجه ورکړې او له طالب چارواکو یې غوښتي چې بزګرانو ته دې د نویو کښتونو د ازمویلو لپاره زمینه برابره کړي.
یاده دې وي چې تر دې مخکې په خوست کې د کیلې او خورما کر هم ازمویل شوی دی.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر مولوي امیرخان متقي د افغانستان په اړه د مسکو فارمټ اوومې ناستې له غړو هېوادونو وغوښتل چې د روسیې په څېر پرېکنده ګام واخلي. متقي دغه راز وویل، چې طالبان او د سیمې هېوادونه په افغانستان کې د بهرنیو ځواکونو حضور نه مني
متقي د سې شنبې په ورځ، د تلې پر ۱۵مه، له مسکو فارمټ غونډې وروسته خبري کنفرانس کې د طالبانو د ادارې د رسمیت پېژندلو په تړاو د روسیې پرېکړه «زړوره پرېکړه» وبلله او له نورو هېوادونو یې هم د ورته ګام اخېستلو غوښتنه وکړه.
هغه وویل، « هیله لرو چې نور هېوادونه هم دا لاره تعقیب کړي.»
متقي زیاته کړه، چې د مسکو فرمټ ناسته کې ټولو غړو له افغانستان سره د همکارۍ د څرنګتیا په تړاو متحد نظر درلود. هغه په دې اړه نور جزئیات ورنه کړل.
متقي وویل، چې افغانستان مستقل هېواد دی او په ټول تاریخ کې یې بهرنی حضور نه دی منلی او له دې وورسته هم همدا پالیسي ده او دوی او د افغانستان د خلکو او سیمې لپاره په افغان خاوره کې بهرنی پوځي حضور د منلو وړ نه دی.
هغه ادعا وکړه، چې په افغانستان کې د امنیت اخلالوونکې ټولې ډلې له منځه تللې دي او دا ښه پرمختګ دی.
نوموړي وویل، « د نشه يي توکو کښت او قاچاق صفر شوی، مخه یې نیول شوې، ټول پرې خوښ دي».
متقي د مسکو فرمټ یو ښه فرصت وباله، چې د سیمې هېوادونه پکې د یوبل نظریات اوري او اړیکې پکې رغیږي.
هغه دغه راز وویل، چې په افغانستان کې له څلور لسیزو وروسته بشپړ امنیت چمتو شوی او د اقتصادي او سوداګریزو پروژو لپاره زمینه برابره شوې ده.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر وویل، چې په افغانستان کې دداعش په ګډون د هیڅ وسله والې ډلې فعالیت نشته، خو د افغانستان له پولو بهر شته او طالبان هیله من دي چې له افغانستان نه بهر هم دې مسالې ته پاملرنه وشي.
هغه په دې برخه کې د کوم هېواد نوم یاد نه کړ، خو طالبانو له دې وړاندې څو ځله ویلي، چې د پاکستان په بلوچستان کې د دداعش روزنځایونه دي.
په دې غونډه کې د روسیې، هند، ایران، قزاقستان، قرغیزستان، چین، پاکستان، تاجکستان، ترکمنستان او ازبکستان استازي برخه لري او د افغانستان پر روان وضعیت خبرې کوي.
دې غونډې ته د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف په خپله پرانېستونکې وینا کې وویل، چې دغه فارمټ اوس په یوه معتبر ځای بدل شوی او د سیمې مهم هېوادونه سره راټولوي.
نوموړي زیاته کړه، « موږ ټول داسې يو خپلواک، يو موټی او باثباته افغانستان غواړو چې له خپلو ګاونډيانو سره په سوله او تفاهم کې ژوند وکړي او د نړيوالې ټولنې درناوی، یوازې په خبرو کې نه، بلکې په عمل کې وګوري».
له غونډې یوه ورځ وړاندې، د دوشنبې په ورځ، د روسیې، چین او ایران استازو په یوه څلور اړخیزه ناسته کې د «یوه خپلواک، سولهییز او له بهرني نفوذ څخه پاک» افغانستان په اړه خبرې کړې وې.
ددې ناستې یوه برخه وال او د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق د سېشنبې په ورځ د (تلې ۱۵مه) پر اېکس پاڼه ولیکل، چې په یاده ناسته کې د سیمې د سولې او امنیت پر اړوندو موضوعاتو هم بحث شوی دی.

د روسیې د بهرنیو چارو وزارت سلاکار او د افغانستان لپاره د دغه هېواد د ولسمشر ځانګړي استازي ضمیر کابلوف ویلي چې د افغانستان په اړه د مسکو د خبرو اترو اوومه غونډه د بګرام هوايي اډې په تړاو د امریکاپر وروستي دریځ بحث نه کوي.
ضمیر کابلوف د سې شنبې په ورځ، د تلې پر ۱۴مه د روسیې تاس اژانس ته وویل، چې د مسکو فرمټ ناسته کې دده په وینا، په دغسې بې معنا خبرې بحث نه کیږي.
هغه د یوې پوښتنې په ځواب کې ویلي، «نه، په داسې بېمعنا خبرې به هیڅ بحث ونه شي».
خو د کابلوف له دې څرګندونو سره هممهاله د روسیې د بهرنیو چارو وزیر ددې ناستې په پرانېستونکې وینا کې وویل، چې په افغانستان او سیمه کې د درېیمو هېوادونو پوځي تاسیسات دوی ته د منلو وړ نه دي او دا په سیمه کې بې ثباتي رامنځته کولای شي.
د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ له دې وړاندې خبرداری ورکړی و چې که طالبان د بګرام هوايي اډه بېرته ور ونه سپاري، نو «بدې پېښې» به وشي.
د مسکو فرمټ ناسته نن سې شنبه د افغانستان او د سیمې د هېوادونو د استازو په ګډون پیل شوه او د لومړي ځل لپاره د طالبانو یوه پلاوي په دې غونډه کې په رسمي ډول ګډون وکړ.
روسیه لومړنی هېواد دی، چې د طالبانو حکومت یې په رسمیت پېژندلی، خو د کابل او مسکو ترمنځ اړیکې تر اوسه لاهم په ټیټه کچه ساتل کیږي.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمدصادق خان ویلي، چې د روسیې، چین او ایران له استازو سره په څلور اړخیزه ناسته کې یې د یوه خپلواک، سولهییز او له بهرني نفوذ څخه د پاک افغانستان په اړه خبرې کړې دي.
نوموړي د سېشنبې په ورځ د (تلې ۱۵مه) پر اېکس پاڼه لیکلي، چې په دغه ناسته کې د سیمې د سولې او امنیت پر اړوندو موضوعاتو هم بحث شوی دی.
د صادق خان په خبره؛ د څلورو یادو هېوادونو له مهمو اندېښنو څخه یوه دا ده، چې لا هم په افغانستان کې د بېلابېلو «ترهګريزو ډلو» حضور دوام لري چې د پاکستاني طالبانو تحریک، د بلوڅ بېلتون غوښتونکو وسلهوال، د ختیځ ترکستان اسلامي تحریک، جیشالعدل، داعش او القاعده ډلې پهکې شاملې دي.
هغه زیاته کړې، د دغه ګډو ګواښونو په رڼا کې څلورو هېوادونو د ترهګرۍ پر ضد د لا زیاتې همغږۍ او شریکو اقداماتو پر اړتیا هم ټینګار کړی دی.
د روسیې د بهرنیو چارو وزارت هم د دوشنبې په ورځ په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې په دې څلور اړخیزه غونډه کې د «مسکو فارمټ» د ناستې د محتوا او وروستي سند د چمتووالي په اړه هم خبرې اترې شوې دي.
دا په داسې حال کې ده، چې باوري سرچینو د یکشنبې په ورځ افغانستان انټرنشنل ته ویلي و د دغې څلور اړخیزې ناستې اصلي محور د افغانستان په خاوره کې د هر ډول بهرنۍ پوځي اډې د جوړېدو مخالفت دی.

د طالبانو د احصایې او معلوماتو ملي اداره وایي، چې د روان ۱۴۰۴ لمریز کال د لومړیو شپږو میاشتو په موده کې په ټول هېواد کې څهباندې یو میلیون او ۶۶ زره برېښنایي پېژندپاڼې وېشل شوې دي.
د طالبانو تر واک لاندې د احصایې او معلوماتو ملي ادارې د سې شنبې په ورځ، د تلې پر ۱۴مه وویل، چې په هېواد کې د برېښنایي پېژندپاڼو د وېش بهیر له پیل څخه تر اوسه ۱۶ میلیونه او ۵۶۱ زره هېوادوالو ته برېښنایي پېژندپاڼې وېشل شوې دي.
دې ادارې وویل، چې یوازې په تېرو شپږو میاشتو کې څهباندې یو میلیون او ۶۶ زره برېښنایي پېژندپاڼې وېشل شوې دي.
یادې ادارې د شنبې په ورځ (د تلې ۱۲مه) ویلي و، چې د روان کال په لومړیو شپږو میاشتو کې یې د هېواد دننه او بهر نږدې ۴۳ زره کاغذي تذکرې تایید او تصدیق کړې دي.
همدا راز په یاده موده کې یې د یو میلیون او درې سوه زرو کسانو د هویت د تثبیت خبر هم ورکړی دی.
د برېښنايي تذکرو د وېش چارې د لومړي ځل لپاره د تېر جمهوري نظام د حکومت پرمهال پیل شوې.

د روسیې د بهرنیو چارو وزیر د مسکو فارمټ ناسته کې اعلان وکړ، چې مسکو ته د افغانستان يا ګاونډيو هېوادونو په خاوره کې د درېيمو هېوادونو پوځي تاسیسات په هیڅ دلیل د منلو وړ نه دي. نوموړي دغه راز ادعا وکړه، چې د طالبانو حکومت په تېرو څلورو کلونو کې پياوړی شوی.
د روسیې د بهرنیو چارو وزیر د سې شنبې په ورځ، د تلې پر ۱۵مه، د مسکو فارمټ غونډې ته په خپله پرانېستونکې وینا کې وویل، چې دغه فارمټ اوس په یوه معتبر ځای بدل شوی او د سیمې مهم هېوادونه سره راټولوي.
نوموړي زیاته کړه، « موږ ټول داسې يو خپلواک، يو موټی او باثباته افغانستان غواړو چې له خپلو ګاونډيانو سره په سوله او تفاهم کې ژوند وکړي او د نړيوالې ټولنې درناوی، یوازې په خبرو کې نه، بلکې په عمل کې وګوري».
نوموړي په دې ناسته کې د امیرخان متقي په مشرۍ د طالبانو د پلاوي رسمي ګډون د مسکو ناستې د عملي اغیزناکتیا لپاره مهم وباله.
هغه دغه راز د طالبانو له همکاریو مننه وکړه، چې له مسکو سره یې د ګډو ستونزو د حل په برخه کې کړې دي، خو ددغو همکاریو ډول او څرنګتیا ته یې اشاره ونه کړه.
مسکو له دې وړاندې له داعش سره د طالبانو د مبارزې هڅې ستایلې دي.
د روسیې د بهرنیو چارو وزیر د سيمې د امنيت او سوکالۍ تضمین له سياسي بهيرونو، سيمهييزو همکاريو او ګډو اقتصادي پروژو سره د کابل په نښلېدو پورې تړلی وباله.

هغه وویل، « کله چې موږ په روان کال کې د افغانستان اسلامي امارت [طالبانو] رسميت پېژندنه اعلان کړه، د دولتونو تر منځ د همکارۍ محدوديتونه مو لرې کړل. زموږ نيت دا دی چې د ترهګرۍ او نشهيي توکو پر ضد مبارزه کې ګډ کار ته دوام ورکړو او سوداګريزې اړيکې نورې هم پياوړې کړو».
لاوروف پر لویدیزو هېوادونو تور ولګاوه چې د « دښمنانه سیاست» له امله یې لا هم د افغانستان اړوند برخه کې ستونزې را ټوکیږي. هغه په دې برخه کې په امریکا کې د افغانستان کنګل شویو شتمنیو ته اشاره وکړه او د افغانستان پر بانکي نظام لګېدلي بندیزونه یې یاد کړل.
نوموړي زیاته کړه، « موږ يو ځل بيا له هغوی غواړو چې له دې تقابلي چلنده لاس واخلي، د افغانانو شتمنۍ بېرته ورکړي او د جګړو له امله د افغانستان اقتصاد او زيربناوو ته رسېدلی تاوان جبران کړي».
نوموړي دغه راز په افغانستان کې د امریکا له احتمالي پوځي اډې سره هم مخالفت وښود او خبرداری یې ورکړ، چې دا ډول هڅې په سیمه کې د بې ثباتۍ لامل کېدای شي.
د متحده ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ په خپلو وروستیو څرګندونو کې طالبان وګواښل، چې که د بګرام پوځي اډه بېرته ورنه کړي، بدې پېښې به وشي.
د ټرمپ له څرګندونو وروسته په طالبانو او د سیمې په هېوادونو کې دا اندېښنې ډېرې شوې، چې ښايي امریکا بېرته بګرام اډې ته را وګرځي.
لاوروف زیاته کړه، چې «د افغانستان يا ګاونډيو هېوادونو په خاوره کې د درېيمو هېوادونو پوځي تاسیسات په هیڅ دلیل د منلو وړ نه دي. په سیمه کې بهرنی حضور د بېثباتۍ او نویو شخړو لامل کېدای شي. د افغانستان تاريخ له بهرني پوځي حضوره ډک دی او له تېرو تجربو باید هر چا زده کړې کړې وي».
دغه جګپوړي روسي چارواکي ادعا وکړه، چې د طالبانو حکومت په تېرو څلورو کلونو کې پياوړی شوی او له بهرنیو فشارونو او د بودجې له محدودیت سره سره، افغانستان په ډاډ اداره کوي.
داعش وسله واله ډله، چې په دې وروستیو کې یې یوځل بیا په افغانستان کې د نفوذ په تړاو رپوټونه ورکول کیږي، د روسیې او د منځنۍ اسیا هېوادونو لپاره تر ټولو ستره اندېښنه ګڼل کیږي.
خو د روسیې د بهرنیو چارو وزیر له داعش سره د طالبانو مبارزه اغیزناکه وبلله او ویې ویل، چې په سلګونو امنیت ته ګواښ پېښوونکي جنګیالي له منځه وړل شوي دي.
هغه دغه راز اعتراف وکړ، چې په افغانستان کې د طالبانو تر حکومت لاندې شاوخوا ۲۲ ميليونه کسان بشري مرستو ته اړ دي او ۲۱ ميليونه کسان د څښاک اوبو او لومړنيو روغتيايي خدمتونو ته له لاسرسي بې برخې دي.
نوموړي پرته له دې، چې له افغانستان سره د روسیې د مرستو کچه او څرنګتیا اعلان کړي، پر نړیوالو مرستندویانو غږ وکړ، چې له افغانانو سره مرستې په سیاسي مسایلو پورې مشروطې نه کړي.
د مسکو فرمټ اوومه ناسته د لومړي ځل لپاره د طالبانو د استازي په رسمي ګډون ترسره کیږي. تېر کال په دې ناسته کې امیرخان متقي د ځانګړي مېلمه په توګه ګډون کړی و.
