ایران د دوو افغان وګړو په ګډون ۹ تنه اعدام کړي دي

د ایران د بشري حقونو سازمان «ههنګاو» په یوه خپور کړې راپور کې ویلي چې د ایران حکومت په دې وروستیو کې د دوو افغانانو پشمول ۹ تنه بندیان اعدام کړي دي.

د ایران د بشري حقونو سازمان «ههنګاو» په یوه خپور کړې راپور کې ویلي چې د ایران حکومت په دې وروستیو کې د دوو افغانانو پشمول ۹ تنه بندیان اعدام کړي دي.
دا سازمان په خپل راپور کې وایي، چې د اعدام شویو افغانانو د هویت په اړه لا زیات معلومات نشته خو ویل کېږي چې دا زندانیان د «جنسي تیری» په تور محکوم شوي وو او د دوی د اعدام حکم د کرج ښار په قزلحصار زندان کې عملي شوی دی.
دغه راز، د یاد سازمان د معلوماتو له مخې، څو نور بندیان هم د مشهد، ګنبدکاووس، زنجان، کرج، ملایر، نهاوند، قزوین او کرمان په زندانونو کې د «قصدي قتل» او « مخدره توکو قاچاق» په تور اعدام شوي دي.
ههنګاو وایي، دا اعدامونه تر اوسه د ایران د حکومتي رسنیو، په ځانګړي ډول د قضایي قوې اړوندو رسنیو، لهخوا ندي خپاره شوي.
تر اوسه په افغانستان کې طالب چارواکو د دغه دوو افغان وګړو د اعدام په اړه کوم رسمي غبرګون ندی ښودلی.
دا سازمان وايي، افغان کډوال په ایران کې له اساسي حقوقو بېبرخې دي او ډېری یې پرته له مدافع وکیل څخه اعدامېږي.
د ایران د بشري حقونو د سازمان د راپورونو له مخې، د روان میلادي کال له پیل څخه تر اکتوبر میاشتې پورې ۶۰افغان وګړي په ایران کې اعدام شوي دي.
همدارنګه، یوازې د اکتوبر په میاشت کې درې افغانان د «قصدي قتل» او «د مخدره موادو» د جرمونو په تور اعدام شوي دي.
سره له دې چې ایران تر اوسه طالبان په رسمي توګه نهدي پېژندلي، خو دواړه هېوادونه نږدې اقتصادي او دیپلوماتیکې اړیکې لري.

د طالبانو د المپيک، بدني روزنې، او سپورټ ادارې مشر احمدالله وثیق وايي، افغان لوبغاړو په اسیایي سیالیو کې ۶ مډالونه ګټلي دي. دغه سیالۍ چې د افغانستان په ګډون د ۴۵ هېوادونو تر منځ پیل شوې وې، د جمعې په ورځ (د لړم ۹مه) پای ته ورسېدې.
اسیايي سیالۍ په هرو څلورو کلونو کې یو ځلي ترسره کېږي. سږنی کال یې درېیم پړاو و او د بحرین د منامه ښار په کوربه توب ترسره شوې. په دغو سیالیو کې د افغانستان په ګډون له ۴۵ هېوادونو په ۲۴ سپورټي څانګو کې څه باندې ۴ زره لوبغاړو ګډون درلود.
د دغو سیالیو په اتو سپورټي څانګو کې یعنې د پهلوانۍ، فوټبال، فوټسال، تکواندو، جوجيتسو، جودو، سوک وهنې او ووشو ملي فدراسيونونو۳۱لوبغاړو او د روزونکو ۲۶ کسیز پلاوي ګډون کړی و، چې په پايله افغانستان دوه د ژېړو مډالونه په کورش، یو د سپینو زرو او یو د ژېړو په رزمي سیالیو کې، یو د سپینو زرو په جودو او د فوټسال په برخه کې مهم مډال هغه هم د سرو زرو وګاټه.
احمدالله وثیق وايي، «افغان ورزشکاران سره له دې چې په یادو سیالیو کې یې د نورو هېوادونو پرتله په کم تعداد ګډون کړی و، خو له نیکه مرغه چې د بریا تله یې درنه وه، په ویاړ سره یې د افغانستان ښه استازولي وکړه او ۶ مډالونه یې وګټل.»
په دغو سياليو کې چین د ۱۴۷ مډالونو په ګټلو سره لومړی مقام خپل کړ. یاد هېواد په دغو لوبو کې ۶۳ د سرو زرو، ۴۹ د سپينو زرو او ٣۵ د ژېړو مډالونه ترلاسه کړل او افغانستان په دغو سياليو کې یو د سرو زرو، دوه د سپينو زرو او درې د ژېړو مډالونو په ترلاسه کولو سره له قطر، کمبودیا، پاکستان، لبنان، بنګله دېش، یمن، عمان او ګڼو نورو هېوادونو مخکې ۲۴م مقام خپل کړ.
د یادونې وړ ده، چې افغان واليبال ملي لوبډلې د مرکزي اسيا سياليو پايلوبې ته لار موندلې وه، خو په پايلوبه کې یې له ترکمنستان څخه د ۳-۲ ميدانونو په توپير ماتې وخوړه او دويم مقام يې خپل کړ.

د جرمني رسنیو راپور ورکړی، چې د پاکستان له پلازمینې اسلام اباد څخه د افغانانو یوه ۱۴ کسیزه ډله د دغه هېواد هانوور ښار ته رسېدلې ده. د دویچهویله د راپور له مخې، دا په جرمني کې د ایتلافي حکومت له جوړېدو راهیسې د افغان پناهغوښتونکو درېیمه ډله ده، چې دغه هېواد ته لېږدول کېږي.
د فریدریښ مېرڅ په مشرۍ د جرمني ایتلافي حکومت له رامنځته کېدو وروسته په مې میاشت کې د افغان کډوالو د لېږدونې پروګرام وځنډاوه. په داسې حال کې چې د جرمني تېر حکومت یو زیات شمېر افغانان له افغانستان څخه په دې تمه پاکستان ته لېږدولي و، چې په خپل هېواد کې به پناه ورکوي.
خو پاکستان بیا د افغان کډوالو د اېستنې په لړ کې یو شمېر هغه افغان پناه غوښتونکي چې د جرمني اړوندو میلمستونونو کې یې شپې او ورځې تېرولې، په زوره بېرته افغانستان ته استولي دي.
د پاکستان دغې چارې او د جرمني له لوري د منل شویو افغان پناه غوښتونکو پڅ بهیر هم د بشري حقونو اړوندو سازمانونو اندېښنې راپارولي دي.
د جرمني د حکومت په وینا، نږدې ۱،۹۱۰ افغان پناهغوښتونکي چې د جرمني له لوري د منلو ژمنه ورسره شوې لا هم په پاکستان کې پاتې دي.
د یادونې وړ ده، چې یو شمېر نور افغان پناهغوښتونکو د جرمني محکمو ته له شکایت کولو وروسته د محاکمو له لوري د ویزې ورکړې ادارې یادو کسانو ته د ویزې پر ورکړې مکلفې شوې او ورسره دغه هېواد ته لېږدول شوي دي.

پښتون ملتپال سیاستوال او د پاکستان د مشرانو جرګې پخوانی غړی افراسیاب خټک وايي، په پاکستان کې له افغان کډوال سره ډېر «وحشتناک» چلند کېږي. په پېښور کې بیا د طالبانو کونسل له پاکستان څخه غواړي تر هغې چې لارې نه وي پرانېستل شوي، نو د افغان کډوالو د اېستنې بهیر دې ودروي.
افراسیاب خټک په پاکستان کې له افغان کډوالو سره روان چلند د ټولو نړۍوالو قوانینو، بشري حقونو او کنوانسیونونو خلاف بولي او زیاتوي، «خپل هېواد ته د تګ لپاره تړلو دروازو ته د هغوی وړل او په بدو شرایطو کې د اونیو لپاره انتظار کول غیر انساني دي.»
په پېښور کې افغان کونسل محبالله شاکر بیا ویلي، دمګړۍ د افغان کډوالو له کډو بار سلګونه موټر له نوښار څخه تر تورخم پورې د سړک پر غاړه پرته له هېڅ ډول امکاناتو ولاړ او د تورخم دروازې خلاصون ته په تمه دي.
هغه له پاکستان څخه غوښتي چې د لارو تر خلاصېدو پورې د افغان کډوالو د جبري اېستنې بهیر ودروي او په یاده لاره کې په تمه ولاړو افغان کډوالو ته د سرپناه، اوبو او خوراکي توکو د برابرېدو زمینه هم برابره کړي.
پر کابل د پاکستان له هوايي برید او د ډیورند پر کرښې د افغان طالبانو او پاکستان تر منځ له جګړو وروسته د افغانستان او پاکستان تر منځ ټولې لارې د اسلام اباد له لوري وتړل شوې.
له ۲۱ ورځو راهیسې دغه لارې د هر ډول تګ راتګ پرمخ تړل شوي او د راپورونو لهمخې، ښايي سبا د پاکستان له خوا د تورخم دروازه یوازې د ګډوالو د ستنېدو لپاره پرانېستل شي.

د سوریې ولسمشر احمد الشرع د دغه هېواد چارواکو ته امر کړی، چې د خپلو لوړبیه موټرو کلياني حکومت ته وسپاري. رویټرز راپور ورکړی چې احمد الشرع د خپل ورور دفتر هم تړلی او له دولتي ادارو یې غوښتي چې له هغه سره همکاري ونه کړي، ځکه چې هغه د کورنۍ له نوم څخه ناوړه اسفتاده کړې وه.
احمد الشرع په ادلب ښار کې، یوې غونډې د ۱۰۰ څخه زیات ګډونوال په لوکسو موټرو کې د ورتګ تر لیدلو وروسته وویل: «زه نه پوهیدم چې د حکومت تنخواوي دومره لوړې دي!»
هغه په همدې غونډه کې راټولو شویو چارواکو او سوداګریزو مشرانو ته وویل: «ایا تاسو هیر کړي دي چې تاسو د انقلاب اولاد یاست؟ دومره ژر د مال او شتمنۍ وسوسه مو ولیدله؟»
د ملېشو پخوانی قوماندان، چې اوس د سوریې واکمن دی د ولسمشر بشارالاسد له نسکوریدو راهیسې ۱۰ نا ارامه میاشتې تیرې کړې دي.
احمد الشرع د اګست په ۳۰مه په یوه غونډه کې دولتي کارمندانو ته ویلي، چې که دوی د خپلو لوکسو موټرو کیلي ونه سپاري نو دوی به د غیرقانوني عاید په اړه د څېړونو سره مخ شي.
د رویټرز د راپور له مخې، د غونډې ځینو برخوالو، چې نه یې غوښتل نومونه یې څرګند شي ویلي، چې له وینا وروسته یوازې یو څو کسانو خپل د موټرو کلۍ سپارلې.
د سوریې د اطلاعاتو وزارت ویلي چې دا یوه «دوستانه او غیررسمي ناسته» وه، چې احمد الشرع پخوانیو قوماندانانو، چارواکو او مشهورو کسانو سره وکړه او پکې د سیاسي او امنیتي ننګونو او د «پخواني رژیم له لوري جوړ شوي د پانګونې د فرهنګ د بدلون اړتیا» په اړه خبرې وکړې.
دغه وزارت رویټرز ته وویل:«هغه ټینګار وکړ چې د دولتي مامورینو فساد به هېڅکله ونه زغمي.»
وزارت دا رد کړل، چې د موټرو د کلۍ سپارل شوي.
احمد شرع دوه وروڼه لري، چې دواړه په حکومت کې مهم مقامونه لري.حازم د کورني او بهرني سوداګرۍ او پانګونې څارنه کوي او ماهر چې د ښځو ډاکټر دی د ولسمشرۍ دفتر عمومي منشي دی او رسمي غونډې او لیدنې سمبالوي.
احمد شرع وروسته له هغه چې د خپل سوداګر ورور جمال له لوري د کورنۍ نوم څخه د ناوړه استفادې قضیه ولیده، د هغه دفتر وتاړه او دولتي ادارو ته یې امر وکړ چې له هغه سره معامله ونه کړي.
د سوریې څو چارواکو ویلي، چې احمد شرع پر خپلو خپلوانو د تکیې دلیل دا و، چې د بشار الاسد د حکومت له ناڅاپي سقوط وروسته رامنځته شوی اداري خلا ډکه کړي.

د قطر لپاره د طالبانو سفیر او په استانبول کې له پاکستان سره د مرکچي پلاوي غړی سهیل شاهین وايي، د استانبول په پنځه ورځنیو خبرو اترو کې د پاکستان ځينې غوښتنې غیر عملي او غیر منطقي وې. هغه وایي، د طالبانو غوښتنې ډیرې منطقي او باید په متن کې شاملې شوې وای، خو «توافق ته ونه رسېدو.»
سهیل شاهین له یوې بهرنۍ رسنۍ په مرکه کې ویلي، په استانبول کې د پاکستان پلاوي یوه «غیر منطقي» غوښتنه دا وه چې افغانستان باید په پاکستان کې له نا امنیو مخنیوی وکړي.
شاهین زیاته کړې، «یوه غوښتنه یې [پاکستان] چې زما په نظر غیر عملي وه او هغه دوی ته راجع کېده، دا وه چې باید پاکستان داخل کې امنیتي پېښه ونهشي، نو دا خو د دوی هېواد دی او مسوولیت یې هم د دوی دی، افغانستان څنګه کولی شي چې په یوه بل هېواد کې د هغوی د امنیت مسوولت په غاړه واخلي، نو دا زما په نظر غیر عملي او غیر منطقي وه.»
د نوموړي په وینا، په دا ځل خبرو کې هم د طالبانو غوښتنه دا وه، چې د افغانستان حریم نقض نهشي او په پاکستان کې د داعش په ګډون د افغانستان خلاف له وسله والو ډلو ملاتړ ودرېږي او اجازه ورنهکړل شي چې د پاکستان خاوره د افغانستان پر ضد وکاروي.
خو دغه دواړه غوښتنې د استانبول غونډې په ګډه اعلامیه کې نه دي راغلي او سهیل شاهین یې د لامل په تړاو وايي، ځکه تر اوسه یې په اړه ورستۍ پرېکړه نه ده شوې خو د عناوینو په توګه چې په راتلونکې کې به پرې بحث کېږي یادونه شوې ده.
په استانبول کې د طالبانو د مرکچي پلاوي غړی د افغانستان او پاکستان تر منځ د لارو د تړل کېدو په تړاو وايي، لارې د پاکستان له لوري بندې شوي او په وینا یې پاکستان لوري ان په دوحه غونډه کې هم ژمنه کړې وه، چې لارې به پرانېزي، خو له ۲۱ ورځو راهیسې تړلې دي.
سهیل شاهین په ټينګار سره وایي، «سوداګري او سیاست باید سره جلا وي، دواړو خواو ته عام ولس او تجاران باید قرباني نه وي.»
د نوموړي په وینا، په استانبول غونډه کې پر مسایلو باندې په یوه وخت تر ۱۶ ساعتونو هم بحث شوی او په وینا یې کله کله به دغه خبرې هم جدې کېدلې.
د یادونې وړ ده، چې د طالبانو او د پاکستان تر منځ د سولې خبرې له ۵ ورځو وروسته پرون (۵شنبه د لړم ۸مه) د یوې ګډې اعلامیې په خپرولو سره پایته ورسېدې او راتلونکې ۵شنبه بیا بیا سره کیني.
د ګډې اعلامیې په یوې برخه کې ویل شوي، «ټولو خواوو د اوربند د دوام پرېکړه وکړه، د سرغړونې پر مهال به د جریمې ټاکلو لپاره د څارنې او تصدیق یو ګډ میکانیزم جوړ شي.»
