ډېپلوماټ مجله د (لړم ۲۹مه) په یوه مقاله کې وایي، د هند او طالبانو ترمنځ اړیکې داسې مهال نږدې شوې چې سویلي اسیا کې د قدرت د توازن اړوند د بدلون په تړاو نوې اندېښنې راپورته شوې دي. دغه اندېښنې وروسته له هغې ژورې شوې، چې د پاکستان او بنګلهدېش ترمنځ اړیکې په بېسارې توګه تودې شوې.
مقاله زیاتوي، چې دغه وضعیت هند دې ته اړ کړی؛ څو عملي اقدامات وکړي او په سیمه کې د خپل نفوذ د ساتلو لپاره نوې لارې چارې ولټوي.
د ۲۰۲۴کال له سیاسي بدلون وروسته په بنګلهدېش کې رامنځته شوي «سیاسي کړکېچ» د اسلاماباد او ډاکې ترمنځ چټک نږدېوالي ته زمینه برابره کړې ده. د روان زېږدیز کال د اپرېل په ۱۷مه د پاکستان او بنګلهدېش د بهرنیو چارو وزیرانو په ډاکه کې سره ولیدل؛ دا هغه لیدنه وه چې له کلونو ځنډ وروسته تر ټولو لوړپوړې رسمي اړیکه بلل کېده او د دواړو هېوادونو د تودو سیاسي اړیکو نښه ګڼل کېږي.
په ورته وخت کې د دواړو هېوادونو همکارۍ یوازې په سیاسي خبرو نهدي محدودې پاتې شوې؛ بلکې پوځي ډګر ته هم غځېدلې دي. د جنورۍ په میاشت کې د پاکستان او بنګلهدېش جګپوړو پوځي چارواکو په راولپنډۍ کې کتلي او د ګډو پوځي تمرینونو، د افسرانو د روزنې او احتمالي دفاعي تمویل په اړه یې خبرې کړې دي. د پاکستان پوځ بنګلهدېش د یو «ورور هېواد» په نوم یاد کړ، چې ناظران یې د سوېلي اسيا د یو نوي محور د رامنځته کېدو نښه بولي.
ډېپلوماټ مجله وایي، دغه نږدېوالی د چین فعال ملاتړ له ځانه سره لري. بیجېنګ دواړه هېوادونه د خپل سیمهییز تګلوري مهمې برخې بولي؛ په ځانګړي ډول د لوژستیکي دهلېزونو او د هندوستان سمندر په پوځي تګلارو کې. چین په عملي توګه د ډاکې او اسلاماباد د لا نږدې همغږۍ اسانتیا برابروي او د دغه دوو لوبغاړو په یو بل ته ورنږدې کېدو کې ستراتیژیکه ګټه ویني.
همدې لړۍ د نوي ډیلې لپاره ژورې اندېښنې پیدا کړې او د داسې یو نیمه سیمهییز تړون د جوړېدو خطر یې راولاړ کړی، چې کولای شي د هند نفوذ هم په سیمه او هم په افغانستان کې کمزوری کړي.
سربېره پر دې چین د «یو کمربند او سړک» د پروژې او د چین ـ پاکستان اقتصادي دهلېز (CPEC) په چوکاټ کې له اسلاماباد سره خپلې همکارۍ پراخې کړې دي. یوازې د سپتمبر په میاشت کې د دواړو هېوادونو مشرانو د CPEC د دویم پړاو لپاره د ۸.۵ مېلیارد ډالرو په ارزښت هوکړې وکړې او د ۲۰۲۵ تر ۲۰۲۹ پورې عملي پلان یې تصویب کړ.
دغه پروژې د ټرانزیټ او سوداګرۍ هغه لارې جوړوي، چې هند ترې په پراخه کچه لرې ساتل کېږي او د مرکزي اسيا یوې سترې برخې ته د لاسرسي له مهمو لارو بېبرخې کېږي.
مقاله وړاندې لیکي: «په داسې وضعیت کې افغانستان ته د هند نږدې کېدل یوازې د نفوذ وسیله نه بلل کېږي؛ بلکې د ژغورنې یوه وسیله ګڼل کېږي، داسې چلند چې موخه یې د نوي ډيلې جیوپولیټیکي انزوا ته د رسېدو مخنیوی او د چین ـ پاکستان ـ بنګلهدېش د محور پر وړاندې د هند ځای ساتل دي».
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي وروستی سفر هند ته او د نوي ډيلي له لوري په کابل کې د خپل تخنیکي دفتر د «سفارت» کچې ته د لوړېدو اعلان، د هند هغه هڅې دي چې غواړي په سیمهییزو معادلو کې خپل رول وساتي. خو سره له دې هند لا هم طالبان په رسمیت نه پېژني او تعامل یې له کابل سره زیاتره عملي، محاسبهمحوره او له سیاسي بڼې څخه لرې دی.
ډېپلوماټ مجله باور لري، چې د پاکستان او بنګلهدېش د تودو اړیکو لړۍ او د چین ملاتړ د سوېلي اسيا د قدرت جوړښت نوي پړاو ته داخل کړی دی؛ داسې پړاو چې هند یې دې ته اړ اېستلی چې په افغانستان کې خپل فعالیتونه زیات کړي، څو د خپل سیمهییز نفوذ د کمېدو مخه ونیسي. خو اصلي پوښتنه دا ده، چې ایا نوی ديلی به وکولای شي د چین ـ پاکستان ـ بنګلهدېش د پراخېدونکې جبهې پر وړاندې په افغانستان او سوېلي اسيا کې خپله ونډه وساتي که نه؟
