د جرمونو نړۍوالې محکمې (ICC) د استیناف قاضیانو د دوشنبې په ورځ د هغو حقوقي ننګونو یوه برخه رد کړه، چې اسراییل د غزې د جګړې د څېړنو پر ضد مطرح کړې وې. اسراییل له دې محکمې غوښتي و، چې د غزې جګړې د پېښو څېړنه دې وځنډول شي.
قاضیانو د استیناف په پړاو کې هغه پرېکړه پر ځای پرېښوده چې له مخې یې د څارنوالۍ پلټنې کولی شي د هغو پېښو څېړنه هم وکړي، چې د ۲۰۲۳ کال د اکټوبر پر اوومه د فلسطیني وسلهوالې ډلې حماس لهخوا پر اسراییل د خونړي برید وروسته رامنځته شوې دي.
د دې پرېکړې له مخې، پلټنې دوام لري او تېر کال د اسراییل د لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو او د هغه د پخواني دفاع وزیر یواو ګالانټ پر ضد صادر شوي د نیولو حکمونه لا هم پر خپل ځای پاتې دي.
د اسراییل د بهرنیو چارو وزارت دا پرېکړه د جرمونو نړۍوالې محکمې لهخوا د هغو هېوادونو د ملي حاکمیت د حقونو له پامه غورځولو بېلګه بللې چې د دې محکمې غړي نه دي.
اسراییل د هاګ مېشتې محکمې صلاحیت نه مني او په غزه کې د جګړهییزو جنایتونو تورونه ردوي. اسراییل وايي، په غزه کې یې پوځي عملیات د اکټوبر د اوومې له بریدونو وروسته د حماس د لهمنځه وړلو په موخه پیل کړي دي.
د جرمونو نړۍوالې محکمې مخکې د حماس د مشر ابراهیم المصري پر ضد هم د جګړهییزو جنایتونو او د بشریت پر ضد د جرمونو په تور د نیولو حکم صادر کړی و، خو وروسته یې د هغه د مړینې په اړه د باور وړ راپورونو له ترلاسه کېدو وروسته دا حکم بېرته واخیست.
د جګړې په تړاو د اوربند هوکړه د اکټوبر پر لسمه نافذه شوه، خو جګړې د غزې ډېری بنسټیزې زېربناوې ویجاړې کړې دي او د خلکو د ژوند وضعیت ډېر خراب دی.
د غزې د روغتیايي چارواکو د معلوماتو له مخې، تر دې دمه شاوخوا ۶۷ زره فلسطینیان د اسراییل د بریدونو له امله په غزه کې وژل شوي دي.
دا پرېکړه یوازې د هغو څو حقوقي ننګونو له ډلې یوه ده، چې اسراییل د جرمونو نړۍوالې محکمې د څېړنو او د خپلو چارواکو پر ضد د نیولو د حکمونو پر وړاندې مطرح کړې دي. لا تر اوسه کوم مشخص مهالوېش نه شته چې محکمه به د دې قضیې د نورو ننګونو په اړه څه وخت پرېکړه وکړي.
د ځایي روغتیايي چارواکو په وینا، د جمعې په ورځ په غزه کې دوه ودانۍ ونړېدې چې لږ تر لږه ۱۲ کسان پکې مړه شول.
اسراییل او حماس د اکتوبر په میاشت کې، له شاوخوا دوو کلونو سختو بمباریو او پوځي عملیاتو وروسته، پر اوربند هوکړه وکړه، خو بشري مرستندویه ادارې وایي چې لا هم غزې ته ډېره کمه مرسته رسېږي. د دوی په وینا، نږدې ټول نفوس بېکوره شوی دی.
د غزې د ملکي دفاع ویاند محمود بصل له نړیوالې ټولنې وغوښتل چې د بېځایه شویو فلسطینیانو لپاره د خېمو پر ځای ګرځنده کورونه او کاروانونه برابر کړي.
هغه وویل: «که خلک نن خوندي نه شي، موږ به د لا زیاتو قربانیانو شاهدان وو، ماشومان، ښځې او ټولې کورنۍ به په همدې ودانیو کې ژوند له لاسه ورکړي».
محمد نصار او کورنۍ یې په یوه شپږ پوړیزه ودانۍ کې اوسېدل چې د جګړې په لومړیو کې د اسراییلي بریدونو له امله سخته زیانمنه شوې وه او د جمعې په ورځ ونړېده. د نوموړي کورنۍ د بدیلې سرپناه په موندلو کې پاتې راغلې وه او مخکې تر دې هم د خراب موسم پر مهال یې خیمې نیز وړې وې.
نصار ویلي، د جمعې په ورځ د اړتیا وړ توکو د رانیولو لپاره له کوره ووت، خو چې بېرته راستون شو، د ویجاړۍ له صحنې سره مخ شو او د ژغورنې ډلې د کنډوالو له منځه د مړو د راایستلو هڅه کوله.
هغه وویل: «ما د خپل زوی لاس ولید چې له خاورو راوتی و. دا هغه صحنه وه چې تر ټولو ډېر یې اغېز راباندې وکړ. زوی مې تر ځمکې لاندې و او موږ یې د راایستلو وس نه درلود».
د هغه ۱۵ کلن زوی او ۱۸ کلنه لور دواړه په دې پېښه کې مړه شول.
د غزې چارواکي وایي، شاوخوا ۹ زره مړي لا هم د جګړې د بمباریو له امله د نړېدلو ودانیو تر کنډوالو لاندې پاتې دي، خو د درنو ماشینونو د نشتوالي له امله د راایستلو چارې له جدي خنډ سره مخ دي. دا خبره د غزې د رسنیو د دفتر ویاند اسماعیل الثوابته کړې ده.
د دوشنبې په ورځ، د ژغورنې ډلو د یوې څوپوړیزې ودانۍ له کنډوالو څخه د شاوخوا ۲۰ کسانو پاتې شوني را وایستل. دا ودانۍ د ۲۰۲۳ کال په دسمبر کې بمبار شوې وه او ویل کېږي شاوخوا ۶۰ کسانو، چې ۳۰ یې ماشومان وو، پکې پناه اخیستې وه.
