د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي د ۱۲ ورځنۍ جګړې پرمهال د امریکا او اسراییل په برید کې د دغه هېواد د ګڼو اټومي تجهیزاتو ویجاړېدو په منلو سره ویلي: «د ایران اټومي پروګرام نهدی ویجاړ شوی.» هغه زیاته کړې، چې امریکا د ایران پر اټومي تاسیساتو برید کې بریالۍ وه.
عراقچي الجزیرې خبري شبکې ته ویلي: «په ایران کې اټومي ټېکنالوژي وارداتي نهده او موږ خپل اټومي پروګرام پرته له وارد شويو تجهیزاتو پیل کړی؛ ترڅو د بمبارۍ په صورت کې خالي لاس پاتې نهشو. دا د ایران د پوهې او زموږ د ساینس پوهانو محصولات دي او د بیا تولیدېدو وړ دي.»
سپینې ماڼۍ اعلان وکړ، چې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ یو فرمان لاسلیک کړی چې لهمخې یې امریکا ته د پنځو نورو هېوادونو د وګړو ننوتل په بشپړ ډول منع شوي دي. په نویو بندیزونو کې سوریه، بورکینا فاسو، مالي، نایجریا او سوېلي سوډان شامل دي.
سپنې ماڼۍ د سېشنبې په ورځ (د لیندۍ ۲۵مه) په یوه اعلامیه کې ویلي، چې د سفر په دې بندیز کې هغه فلسطینیان هم شامل دي، چې د فلسطین د خپلواکې ادارې پاسپورټونه لري.
د امریکا حکومت ویلي، چې دا اقدام د «امنیت د ساتنې، د کډوالۍ د قوانینو د پلي کېدو او د احتمالي ګواښونو د مخنیوي» لپاره مهم دی.
ټرمپ د غبرګولي په میاشت کې امریکا ته د ۱۲ هېوادونو د وګړو ننوتل په بشپړ ډول منع کړي وو، چې پکې افغانستان، ایران، استوایي ګینه، میانمار، چاډ، د کانګو جمهوریت، اریتریا، لیبیا، سومالیا، سوډان او یمن شامل و.
همدارنګه، هغه په خپل فرمان کې د برونډي، کیوبا، لاوس، سیرالیون، توګو، ترکمنستان او وینزویلا لپاره د ویزې د ورکړې محدودیتونه هم زیات کړي وو.
د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ ادارې په تازه اقدام کې اعلان وکړ، چې امریکا ته د سفر او کډوالۍ محدودیتونه یې پر ۲۰ نورو هېوادونو غځولي دي.
د انګولا، انتیګوا او باربودا، بنین، دومینیکا، ګابون، ګامبیا، د عاج ساحل، ملاوي، موریتانیا، سینیګال، تانزانیا، ټونګو، زامبیا او زیمبابوې هېوادونو وګړي هم د امریکا د ویزې ترلاسه کولو پر مهال له نویو محدودیتونو سره مخ شوي دي.
د ټرمپ نوی فرمان به د ۲۰۲۶ کال د جنورۍ له لومړۍ نېټې نافذ شي.
دا نوی د سفر بندیز فرمان امریکا ته د کډوالۍ د محدودولو د سیاست دوام بلل کېږي. ټرمپ د خپلې ولسمشرۍ په لومړۍ دوره کې هم ورته حکم صادر کړی و، چې لهمخې یې د اوو هغو هېوادونو وګړي چې اکثریت نفوس یې مسلمانان وو، امریکا ته له داخلېدو منع شوي وو.
ټرمپ همدارنګه د جنورۍ په میاشت کې د کډوالو د منلو له مهمو پروګرامونو څخه یو ځنډولی و، چې په عملي ډول یې د هغو افغانانو ملاتړ ودرولو چې له امریکا سره یې همکاري کړې وه او لسګونه زره کسان یې له ناڅرګند برخلیک سره مخامخ پرېښودل.
د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ ادارې اعلان وکړ، چې امریکا ته د سفر او کډوالۍ محدودیتونه یې پر ۲۰ نورو هېوادونو او همداراز د فلسطیني ادارې پر اسناد لرونکو کسانو هم غځولي دي.
د دغو نویو پرېکړو له مخې، پنځه نور هېوادونه او هغه کسان چې د فلسطیني ادارې لهخوا صادر شویو سفري اسنادو باندې سفر کوي، د هغو هېوادونو په نوملړ کې شامل شوي چې امریکا ته د بشپړ سفر بندیز ورباندې لګېدلی دی. سربېره پر دې، پر ۱۵ نورو هېوادونو نوي محدودیتونه هم وضع شوي دي.
د ټرمپ اداره وایي، دا اقدام امریکا ته د ننوتلو د معیارونو د لا سختولو لپاره د روانو هڅو برخه ده، خو منتقدین بیا دا تګلاره ناعادلانه بولي او وایي چې د ګڼو هېوادونو د خلکو د سفر او کډوالۍ مخه نیسي.
د امریکا حکومت زیاته کړې، چې د ملي ګارډ پر دوو سرتېرو د ډزو په تړاو د یوه افغان وګړي تر نیول کېدو وروسته، د سفر محدودیتونو د پراخولو پرېکړه شوې ده.
د یادونې ده، هغه کسان چې لا دمخه د امریکا ویزې لري، دایمي قانوني اوسېدونکي دي یا ځانګړې ویزې لري، لکه ډېپلوماټان او ورزشکاران او همداراز هغه کسان چې امریکا ته یې ننوتل د دغه هېواد په ګټه بلل کېږي، له دې محدودیتونو مستثنا دي.
تر اوسه دا نه ده روښانه شوې، چې دا نوي بندیزونه به څه وخت عملي شي.
د موساد مشر ډېوېډ بارنیا د اسټرالیا د قربانیانو له کورنیو سره د خواخوږۍ پر مهال د ایران د هڅو او د «ترهګرو» سازمانونو لهخوا د یهودانو د نښه کولو یادونه وکړه او زیاته یې کړه، اسراییل به د دغو بریدونو عاملین، د هغوی «ایراني ملاتړي» او جهادي عناصر وپېژني او ورسره به جدي چلند وکړي.
هغه وویل: «د بېګناه کسانو د ترور او زیان رسولو جرمي مفکوره په تېر کې هم او اوس هم د ایران د اوسني حکومت د امنیتي تګلارې بنسټ جوړوي.»
د موساد مشر زیاته کړه، چې د داعش په ګډون جهادي عناصرو او نورو ډلو هم پرېکړه کړې، چې د نړۍ په هر ګوټ کې هر یهودي ته زیان ورسوي.
نوموړي ټينګار وکړ: «زموږ زړونه د اسټرالیا د قربانیانو له کورنیو سره دي.»
د هغه په وینا، د دغو «ترهګریزو» بریدونو موخه د یهودي او اسرايیلي ټولنې د مورال ماتول دي؛ خو دا موخه به پوره نهشي.
د جرمني حکومت د سېشنبې په ورځ ۱۶۰ افغان کډوال په یوه چارټر الوتکه کې له اسلاماباد څخه برلین ته ولېږدول. د جرمني چارواکو په وینا، تمه کېږي چې په راتلونکو اوونیو کې د افغان کډوالو د لېږد لپاره نورې الوتنې هم ترسره شي.
د جرمني د کورنیو چارو وزارت ویلي، چې دغو کسانو د کابل له سقوط وروسته د جرمني حکومت لهخوا د منلو رسمي ژمنه ترلاسه کړې وه.
د پاکستان لهخوا د دغه کډوالو د اېستلو له خبرداري وروسته د جرمني حکومت د هغوی د لېږد بهیر ګړندی کړی دی. اسلاماباد اعلان کړی، چې که د روان میلادي کال تر پای پورې د منلو بهیر بشپړ نهشي، نو کېدای شي دا کسان بېرته افغانستان ته ولېږدول شي.
دا په داسې حال کې ده، چې ټولو هغو افغان کډوالو چې د پخواني سوسیال ډېموکراتیک حکومت د ژمنو لهمخې په پاکستان کې پناه اخیستې وه، جرمني ته نه لېږدول کېږي.
د جرمني د کورنیو چارو وزیر الکسانډر دوبریندټ وویل، چې شاوخوا ۶۰۰ یې له قانوني پلوه د منلو ژمنې نهلري.
دوبریندټ له «اشترن» مجلې او ارټياېل شبکې سره په خبرو کې ټینګار وکړ، چې په پاکستان کې د پاتې شویو افغانانو اکثریت چې د دوی د منلو رسمي ژمنه لري، جرمني ته به ولېږدول شي. د هغه په وینا، «د دې خلکو یوه لویه برخه قانوني ژمنې لري او د جرمني حکومت به دا مکلفیتونه پوره کړي.»
وروسته له هغې چې د «افغانانو د فدرالي منلو پروګرام» یو شمېر غوښتونکو د قانوني شکایت له لارې د ویزې د صادرېدو حکم ترلاسه کړ، د جرمني حکومت یو ځل بیا د دغو کسانو د انتقال بهیر پیل کړ.
د رسمي شمېرو له مخې، دا مهال ۷۶ پخواني محلي کارکوونکي او ۴۶۵ نور افغانان د جرمني د ویزې ترلاسه کولو په تمه دي. د دغو کسانو امنیتي څېړنې لا هم روانې دي.
تر دې وړاندې د جرمني د بهرنیو چارو وزیر یوهان وادیفول اعلان کړی و، چې، تمه لري د روان میلادي کال تر پایه به له پاکستان څخه جرمني ته د افغان کډوالو د انتقال الوتنې پای ته ورسېږي.
هغه په پاکستان کې د انتظار کوونکو افغانانو سختو شرایطو ته په اشارې سره ټینګار کړی، چې د دوسیو ارزونه او د هغوی انتقال د جرمني د حکومت له لومړیتوبونو څخه دي.
د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زېلېنسکي او د شاوخوا ۳۵ هېوادونو مشران او استازي به د یوې ناستې پر مهال د «اوکراین لپاره د نړۍوالې دعوې کمېسیون» د جوړېدو پرېکړه په رسمي ډول تایید کړي، خو لا هم د دې بنسټ د مالي سرچینو په اړه پوښتنې شته.
رویټرز خبري اژانس د باخبره سرچینو په حواله راپور ورکړی، چې له ۳۵ څخه زیاتو هېوادونو د دې کمېسیون د جوړېدو ملاتړ اعلان کړی او تمه ده، چې د نن سېشنبې د لیندۍ ۲۵مه د هالنډ په لاهه کې په دې اړه یو کنوانسیون لاسلیک شي.
د اروپا شورا چې د اروپا د وچې د تر ټولو مهمو بشري حقونو بنسټ بلل کېږي، د «نړۍوالو دعوو د کمېسیون» د جوړېدو بهیر اسانه کړی دی. دا بنسټ اوکراینیانو ته دا زمینه برابروي، چې د روسیې فدراسیون د کړنو له امله چې د ۲۰۲۲ کال د فبرورۍ راهیسې د اوکراین جګړه پیل شوې، د رامنځته شویو «زیانونو، تاوانونو او یا صدمو» لپاره د غرامت غوښتنه وکړي.
یاد کمېسیون به هغه دعوې وڅېړي، چې د «زیانونو د ثبت دفتر» کې درج شوې دي؛ دا دفتر مخکې له دې خپل فعالیت پیل کړی او په ۲۰۲۳ کال کې د ایسلنډ په کوربتوب د اروپا د شورا د غونډې پر مهال جوړ شوی و.
ولادیمیر زېلېنسکي له کییف ښار څخه په یوه ویډیویي پیغام کې د غونډې ګډونوالو ته ویلي وو: «له عدالت پرته، دوامداره سوله نشته.»
تر اوسه شاوخوا ۸۰ زره د غرامت غوښتنې په دغه دفتر کې ثبت شوې دي؛ د دې بنسټ مرکزي دفتر د هالنډ په لاهه ښار کې دی.