د طالبانو د ریاستالوزراء د نوې پرېکړې لهمخې، په هېواد کې د پوهنتونونو دننه د عاید لرونکو پروژو پرانېسته منظوره شوه. د یادې طرحې لهمخې، دغه پروژې به استادانو ته وسپارل شي او ۲۰ سلنه عواید به د پوهنتون د اړتیاوو لپاره وکارول شي او پاتې ۴۰ سلنه به دولتي عوایدو ته انتقال شي.
د طالبانو تر واک لاندې ملي راډیو ټلوېزیون د چهارشنبې په ورځ د یوه راپور په خپرولو سره زیاته کړې، چې د کابل پوهنتون رییس ډاکټر اسامه عزیز دا اقدام یو مهم علمي ګام بللی دی. د ده په وینا، د عایداتي پروژو پیل به د پوهنتونونو لابراتوارونه نور هم تجهیز کړي او محصلینو ته به د عملي زدهکړو فرصتونه ډېر کړي.
هغه زیاته کړه، چې د دې ډول پروژو له لارې به ښوونیز بهیر پیاوړی شي او استادان او محصلین به وکولای شي له نوي تعلیمي او تخنیکي امکاناتو څخه ګټه واخلي.
د بلخ پخواني والي عطامحمد نور، د وحدت ګوند مشر محمد محقق، د متحدې جبهې مشر سمېع سادات، د اسلامي جمعیت ګوند، د مقاومت جبهې او یو شمېر نورو پخوانیو چارواکو په تهران کې د تخار د پخواني امنیه قومندان اکرامالدین سریع ترور غندلی او د هغه کورنۍ ته یې تسلیت وړاندې کړی دی.
عطامحمد نور جنرال سریع یو زړور او زیارکښ پخوانی افغان پوځي بللی او د عاملینو د محاکمې غوښتنه یې کړې ده.
محمد محقق پر خپله فېسبوکپاڼه لیکلي، چې جنرال اکرامالدین سریع د پخواني افغان پوځ د مشهورو جنرالانو څخه و، چې د افغانستان له پرځېدو سر سم ایران ته کډوال شوی و.
نوموړي لیکلي: «د دې ناوړه او غېر عادلانه ترهګریزې پېښې په کلکه غندنه کوم، زه د مرحوم کورنۍ او نورو خپلوانو او ملګرو ته خپله خواخوږي وړاندې کوم.»
سمېع سادات د تهران په زړه کې دا پېښه د طالبانو لومړنی «ترهګریز عملیات» ګڼلی او زیاته کړې یې ده، چې ایران طالبانو ته د دوستۍ لاسونه ورکړي.
نوموړي د ایران له حکومت څخه په ټینګار غوښتنه کړې، چې د «ترهګرو» د ملاتړ پر ځای ازادي غوښتونکو افغانانو سره کار وکړي.
د مقاومت جبهې په نوم د طالبانو د مخالفې وسلهوالې ډلې د بهرنیو اړیکو مشر علي میثم نظري ویلي: «دې پيښې یو ځل بیا ثابته کړه، چې د طالبانو ترهګره او ظالمه ډله هغه څوک په نښه کوي، چې د دوی پر وړاندې ولاړ وي، هغه که هر چېرې وي.»
نوموړي ویلي، د طالبانو موخه په افغانستان، سیمه او نړۍ کې د ویجاړۍ او بېثباتي خپرول دي.
اسلامي جمعیت ګوند هم په یوه اعلامیه کې پر یادې پېښې خواشیني ښودلې او لیکلي یې دي: «دا ډول وژنې په ځانګړې توګه په هغو ښارونو کې چې د افغانستان سیاسي او کونسلګرۍ ماموریتونه د طالبانو تر کنټرول لاندې دي، د جدي اندېښنې وړ دي.»
یاد ګوند د ایراني چارواکو څخه د عاملینو د پېژندلو او عدالت ته د وړاندې کولو تمه ښودلې.
دا په داسې حال کې ده، چې نن ماښام سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د تخار پخوانی امنیه قوماندان او د طالبانو مخالف جنرال اکرامالدین سریع نن ماښام نامعلومو کسانو د تهران په ولیعصر ښارګوټي کې په ډزو وژلی او یو بل ملګری یې ټپي شوی دی.
سرچینې وايي، چې پر جنرال اکرامالدین سریع د تهران په ولیعصر ښارګوټي کې له مېلمستون څخه د وتلو پرمهال ډزې شوې او یو بل تن هم ورسره وژل شوی دی.
د سرچینې په وینا، جنرال سریع روغتون ته پر لاره ساه ور کړې او مړی یې دمګړی په روغتون کې دی.
اکرامالدین سریع د تخار د پولیسو پخوانی قوماندان و او د طالبانو تر واکمنېدو وروسته ایران ته تللی و.
هغه د ۱۴۰۳ کال په لړم میاشت کې د لنډ وخت لپاره ایراني ځواکونو نیولی و او وروسته یې بېرته خوشې کړی و.
د طالبانو تر واک لاندې د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې عالي کمېسیون د چهارشنبې په ورځ خبر ورکړی، چې نن له ایران او پاکستان څخه ۷۴۵ کورنۍ افغانستان ته راستنې شوې دي. د کمېسیون په راپور کې راغلي، چې له دغو کډوالو سره مالي مرستې هم شوې دي.
د دغه کمېسیون د راپور لهمخې، دغه کډوال د کندهار د سپین بولدک، د ننګرهار د تورخم، د هلمند د بهرامچې، د هرات د اسلامکلا او د نیمروز د ورېښمو پله له لارې ستانه کړای شوي دي.
طالبانو ویلي، چې د کډوالو کورنیو د غړو شمېر ۳۵۱۲ تنو ته رسېږي، چې په زور افغانستان ته ستانه کړای شوي دي.
د طالبانو د یاد کمېسیون د معلوماتو لهمخې، د تورخم له لارې ۵۸۰ کورنۍ چې غړې یې ۲۷۱۲، د بولدک له لارې ۷۹ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۴۲۴ تنه، د ورېښمو له لارې ۳۳ کورنۍ چې شمېر یې ۱۲۶ تنه و، د بهرامچې له لارې ۲۹ کورنۍ چې ۱۵۹ تنه و او د اسلامکلا له لارې ۲۴ کورنۍ چې د غړو شمېر ۹۱ تنه وو، افغانستان ته ستانه کړای شوي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې په پاکستان او ایران کې د افغان کډوالو وضعیت د اندېښنې وړ دی. راپورونه ښيي، چې د پاکستان په بېلابېلو ښارونو کې د پولیسو د عملیاتو په لړ کې افغان کډوال د پلټنو، نیولو او جبري اېستلو له ګواښ سره مخ دي.
تازه د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزیر مولوي عبدالکبیر هم ویلي، چې واک ته د یادې ډلې له رسېدو راهیسې ۶،۸ مېلیونه کډوال له ګاونډیو او نورو هېوادونو افغانستان ته ستانه شوي او دغه شمېره د لوړېدو په حال کې ده.
د ترکیې د کډوالۍ ادارې ویلي، چې د روان میلادي کال له پیل راهیسې تر اوسه پورې له ۱۵۲ زرو څخه زیات پناهغوښتونکي نیول شوي، چې له ډلې یې ۴۲ زره او ۲۰۲ تنه افغانان دي.
د راپور لهمخې، په نیول شویو پناهغوښتونکو کې د افغان وګړو شمېر تر ټولو لوړ دی. ورپسې د سوریې، ازبکستان، ترکمنستان او ایران اتباع دي.
دغه شمېرې د هغو پناهغوښتونکو په اړه دي، چې په ترکیه کې یې د قانوني استوګنې اسناد نه درلودل او دا احصاییه د ۲۰۲۵ کال له پیل څخه د ډسمبر تر ۱۸مې پورې خپره شوې ده.
د کډوالۍ ادارې معلومات ښيي، چې په روان کال کې د نیول شویو پناهغوښتونکو شمېر د تېر کال په پرتله کم دی؛ په ۲۰۲۴ کال کې له ۲۲۵ زرو څخه زیات پناهغوښتونکي نیول شوي وو. د تېر کال له نیول شویو کسانو څخه تر ۶۵ زرو زیات یې افغانان وو.
راپور زیاتوي، چې ترکیې په ټول هېواد کې د هغو کسانو د پېژندنې او نیولو عملیاتو چټک کړي دي، چې قانوني اسناد نه لري او د دې عملیاتو په ترڅ کې ډېر کله افغان پناهغوښتونکي نیول کېږي.
له بلېخوا، یو شمېر مستند راپورونه ښيي چې د ترکیې امنیتي ځواکونه داېستلو مرکزونو کې له افغان او سوري پناهغوښتونکو سره د بد چلند او تاوتریخوالي تورونو سره مخ دي. ځینو پناهغوښتونکو ویلي، چې وهل شوي او څو ساعته په سړو خونو کې ساتل شوي دي.
سرچینو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته ویلي، چې د ایران پر پوله د مړو شویو کډوالو شپږ نورې جنازې پرون افغانستان ته انتقال شوې دي. تېره اوونۍ یو شمېر افغان کډوال د ایران پر لوري د تګ پر مهال د سختې یخنۍ له امله مړه شوي وو.
سرچینو د چهارشنبې په ورځ (د مرغومي ۳مه) افغانستان انټرنشنل - پښتو ته ویلي، چې د ایران پر پوله د یخنۍ له امله د مړه شویو کډوالو له جملې ۶ جسدونه هرات ولایت ته انتقال شوي دي.
د سرچینو د معلوماتو لهمخې، د مړه شويو کډوالو جنازې د هرات څلورو ولسوالیو غوریان، ادرسکن، ګذره او د شینډنډ شپږو سیمو ته انتقال شوي دي.
سرچینه زیاتوي، چې د ایران حکومت د مړه شویو کډوالو د انتقال په برخه کې په ورځني ډول له ۵ څخه تر ۶ جنازو د اېستلو اجازه ورکوي.
سرچینو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د مړه شویو کډوالو د همدې ۶ جنازو د انتقال اجازه پاڼې هم لېږلې دي.
سیمهییزې سرچینې تېره اوونۍ ویلي و، چې د سخت ژمي په منځ کې د ایران په لور د غېر قانوني تګ هڅو پر مهال د یخنۍ له امله تر ۴۰ زیات افغان کډوال مړه شوي دي. د دغه افغانانو یو شمېر جسدونه د هرات ولایت کوهسان او ادرسکن ولسوالیو ته انتقال شوي دي.
په داسې حال کې چې وړاندې د شاوخوا ۳۰ کسانو د مړینې راپور ورکړل شوی و، خو د سرحدي سیمو له څېړنو او د افغانستان او ایران ترمنځ د مړو د سړو خونو تر کتنې وروسته، د مړو شمېر له ۴۰ تنو اوښتی دی.
د هرات ولایت لپاره د طالبانو د والي ویاند د ایران په پوله کې د څو کډوالو د مړینې پېښه تایید کړې وه؛ خو د شمېر په اړه یې دغې ډلې تراوسه جزیات نهدي وړاندې کړي.
نن د چهارشنبې په ورځ (د مرغومي ۳مه) د ایران د خراسان رضوي ولایت د سرحدي ځواکونو قوماندان سردار مجید شجاع وویل، چې د تېرې اوونۍ د واورو او سختې یخنۍ پرمهال د تایباد په پوله تر ۱۶۰۰ ډېر ناقانونه افغان کډوال ژغورل شوي؛ خو له دې ډلې لس کسان بیا د سختې یخنۍ له امله مړه شوي دي.
د نوموړي په وینا، سره له دې چې د ناقانونه تګراتګ په اړه په وار-وار خبرداری ورکړل شوی، خو د نه پاملرنې له امله ۱۰ کسان د سړې هوا له کبله مړه شوي دي.
سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د تخار پخوانی امنیه قوماندان او د طالبانو مخالف جنرال اکرام الدین سریع نن ماښام نامعلومو کسانو د تهران په ولیعصر ښارګوټي کې په ډزو وژلی او یو بل ملګری یې ټپي شوی دی. د سریع کورنۍ تر اوسه د دې پېښې په اړه څه نه دي ویلي.
سرچینې وايي، چې پر نوموړي د تهران په ولیعصر ښارګوټي کې له مېلمستون نه د وتلو پرمهال ډزې شوې او یو بل تن هم ورسره وژل شوی دی.
د سرچینې په وینا، جنرال سریع روغتون ته پر لاره سا ور کړې او مړی یې دمګړۍ په روغتون کې دی.
اکرامالدین سریع د تخار د پولیسو پخوانی قوماندان و او د طالبانو تر واکمنېدو وروسته ایران ته تللی و.
هغه د ۱۴۰۳ کال په لړم میاشت کې د لنډ وخت لپاره ایراني ځواکونو نیولی و او وروسته یې بېرته خوشی کړی و.