د امریکا د هاوايي ایالت چارواکي وايي؛ د مائويي په ټاپو کې د ځنګلونو د اور لګېدو له امله لږ تر لږه ۳۶ کسان وژل شوي دي. له دغې اور لګېدنې وروسته په زرګونو کسانو خپل کورونه پرېښي او په یاد ټاپو کې بېړنی حالت اعلان شوی دی.
دا اور له غښتلو توپانونو څخه لګېدلی، چې سلګونه ودانۍ یې ویجاړې او ځینې سیمې یې په بشپړه توګه سوځولي دي.
د ژغورنې او لټون عملیات روان دي او تر اوسه د ځینو کسانو هویت نه دی پېژندل شوی.
د سیمې اوسیدونکې کاموولا کاواکوا، چې د سې شنبې په ورځ له خپل مېړه او شپږ کلن زوی سره له اوره تښتېدلي؛ اسوشیټډ پرس ته وویل: «موږ په ډېرې سختۍ له سیمې څخه ووتلو. دا ډېره ګرانه وه چې هلته کېنم او د خپل سوځېدلي ښار ننداره وکړم، چې په ایرو بدلیږي او زه هېڅ ونه شم کړای».
د هاوايي ټاپو یوه لوړپوړي چارواکي؛ سیلویا لوک خبریالانو ته وویل، چې اور وژونکي لاهم له اور سره په مبارزې بوخت دي او چورلکې په اورونو اوبه پاشي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت هغه راپورونه رد کړل، چې پکې ویل شوي وو، چې طالبان د افغانستان د خلکو لپاره د نړۍوالې ټولنې له بشري مرستو ګټه اخلي. پر امریکا سر بېره مختلفو ادارو بیا بیا ویلي چې طالبان په مرسته کې لاسوهنه کوي او د موسسو په ګومارنو کې د خپلو کسانو جذبول غواړی.
د دغه وزارت د ویاند مرستیال حافظ ضیا احمد؛ نن پنجشنبه (د زمري ۱۹مه) پر ایکس (ټویټر) لیکلي؛ د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي د ملګرو ملتونو د مرستندویه ماموریت له مشرې روزا اوتونبیاو سره په لیدنه کې ویلي، چې دوی نه یوازې دا چې د نړۍوالو مرستو د شفاف او خپلواک وېش لپاره یې مناسب چاپېریال رامنځته کړی؛ بلکې له دغو مرستو مالیات هم نه اخلي.
نوموړی زیاتوي، چې دوی له حکومتي بودیجې څخه هم له اړمنو افغانانو سره مرسته کوي.
د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر دا خبرې په داسې مهال کوي، چې تازه د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمېټې مشر د طالبانو له خوا د متحده ایالاتو له مالي مرستو ګټه اخیستنه «کرکه پاروونکي» وبلله.
مایکل مکال طالبان یوه "ترهګره" ډله وبلله او ویې ویل چې دا ډله افغان ښځې او نجونې ځوروي او هره ورځ بشري حقونه تر پښو لاندې کوي.
د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا څارونکې ادارې (سیګار) تر دې مخکې یو راپور خپور کړی و او لیکلي یې وو، چې د افغانستان له خلکو سره د امریکا او ملګرو ملتونو له مرستو طالبان ګټه پورته کوي.
پر افغانستان د طالبانو د واکمنۍ د دوه کلنې کلیزې په درشل کې د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا څارونکې ادارې؛ د سې شنبې په ورځ (د زمري۱۷ مه) کانګرس ته په یوه راپور کې یو ځل بیا په افغانستان کې د نړۍوالو مرستو په وېش کې د طالبانو په ناوړه ګټه اخیستنې او خنډ جوړولو ټینګار کړی.
د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمېټې مشر د طالبانو له خوا د متحده ایالاتو له مالي مرستو ګټه اخیستنه «کرکه پاروونکي» وبلله. مایکل مکال طالبان یوه "ترهګره" ډله وبلله او ویې ویل چې دا ډله افغان ښځې او نجونې ځوروي او هره ورځ بشري حقونه تر پښو لاندې کوي.
د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا څارونکې اداره (سیګار) تر دې مخکې یو راپور خپور کړی و او لیکلي یې وو، چې د افغانستان له خلکو سره د امریکا او ملګرو ملتونو له مرستو طالبان ګټه پورته کوي.
پر افغانستان د طالبانو د واکمنۍ د دویمې کلیزې په درشل کې د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا څارونکې ادارې د سې شنبې په ورځ (د زمري۱۷ مه) کانګرس ته په یوه راپور کې یو ځل بیا په افغانستان کې د نړۍوالو مرستو په وېش کې د طالبانو په ناوړه ګټه اخیستنې او خنډ جوړولو ټینګار کړی.
د دې ادارې د راپور له مخې د ناوړه ګټې اخیستنې له احتمال سربېره امریکا له افغانستان سره ۲.۳۵ میلیارده ډالره مرسته کړې ده.
امریکايي چارواکو ویلي دي، چې دغه مرستې د مرستندویه موسسو له لارې افغانستان ته استول شوې دي. خو یو شمېر دغه بنسټونه وايي، چې طالبان د دوی په کارونو کې لاسوهنه کوي.
د امریکا نړۍوالې مرستندویه ادارې سیګار ته ویلي، چې د بشري مرستو په برخه کې د طالبانو لاسوهنه، استول شویو مرستو ته د اړمنو کسانو د لاسرسي پر وړاندې یو لوی خنډ دی.
ښاغلي مکال په یوه بیان کې د طالبانو له خوا د مرستو پر کارولو نیوکه کړې او لیکلي یې دي: «کرکه پاروونکې ده، چې د متحده ایالاتو د مالیه ورکوونکو پېسې د طالبانو په څېر د یوې تروریستي ډلې جیبونو ته ځي او بیا دا ډله افغان ښځې او نجونې ځوروي، القاعده او نورې ترهګرې ډلې تمویلوي، د مذهبي لږکیو پر ضد جرمونه کوي او هره ورځ له بېلابېلو بشري حقونو څخه سرغړونه کوي».
د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو د کمېټې مشر وايي؛ د روان میلادي کال په می میاشت کې یې د امریکا د نړۍوالې پراختیا ادارې ته یو لیک استولی او له افغانستان سره یې د امریکا د مرستو د لا زیاتې څارنې او معلوماتو غوښتنه کړې ده.
ښاغلي مکال وویل، خو دې ادارې تر اوسه په دې اړه ځواب نه دی ورکړی.
دغه امریکايي سناتور د طالبانو په وړاندې د بایډن د حکومت پر سیاستونو سختې نیوکې وکړې او ویې ویل، چې د امریکایي ځواکونو له وتلو سره په افغانستان کې بشري ناورین خورا زیات شوی دی.
مایکل مکال په خپله وینا کې وویل، میاشتې کیږي چې د بایډن له حکومت څخه یې د افغانستان له خلکو سره د مرستې د څرنګوالي په اړه په دې شرط چې طالبان له دې مالي منابعو لرې وساتل شي وضاحت غوښتی دی.
د ولسي جرګې د بهرنیو چارو د کمېټې مشر د سیګار وروستي راپور ته په اشارې سره په افغانستان کې د مالي مرستو په برخه کې د بایډن په ادارې کې د روڼتیا پر بېړنۍ اړتیا ټینګار کړی دی.
د طالبانو له خوا د افغانستان له نیولو دوه کاله وروسته، د افغانستان لپاره د امریکا پخواني استازي زلمي خلیلزاد؛ د طالبانو له مخالفو مشرانو وغوښتل چې کابل ته لاړ شي او له طالبانو سره خبرې وکړي.
زلمي خلیلزاد له افغانستان انټرنشنل سره په ځانګړې مرکه کې ویلي، چې طالبان او په افغانستان کې نور لوبغاړي باید پر یوه ټولشموله حکومت او اساسي قانون توافق وکړي.
خلیلزاد د طالبانو پر مخالفو مشرانو غږ وکړ، چې کابل ته لاړ شي او له طالبانو سره د اساسي قانون او د یوه ټول شموله حکومت د جوړولو په اړه خبرې وکړي.
له طالبانو سره تر څو میاشتو خبرو اترو وروسته؛ زلمي خلیلزاد د امریکا او طالبانو ترمنځ د دوحې تړون لاسلیک کړ. له دې هوکړې وروسته د امریکا په مشرۍ نړۍوال ځواکونه له افغانستانه ووتل او د افغانستان پخوانی جمهوري حکومت ړنګ شو.
خلیلزاد د افغانستان انټرنشنل له خبریال عارف یعقوبي سره په مرکه کې د امنیتي اندېښنو او په افغانستان کې د طالبانو د سیاسي فعالیتونو د بندېدو په اړه وویل، چې طالبانو د تېرو حکومتونو د لوړپوړو مشرانو لپاره عمومي بښنه اعلان کړې ده. هغه زیاته کړه، چې د حامد کرزي او عبدالله عبدالله په ګډون یو شمېر سیاستوال په کابل کې دي.
زلمي خلیلزاد وویل؛ عبدالله عبدالله او حامد کرزی نه دي وژل شوي، خو دا یې ومنله چې د هغوی لپاره به ګڼې ستونزې موجودې وي.
د طالبانو له واکمنۍ وروسته؛ جهادي مشران، لوړ پوړي دولتي چارواکي او د ګوندونو مشران له افغانستانه ووتل.
له افغانستانه تر وتلو وروسته دغو مشرانو خپلو سیاسي فعالیتونو ته دوام ورکړی، چې تمرکز یې د طالبانو پر ضد دی.
د افغانستان لپاره د امریکا پخواني استازي د افغانستان د ملي مقاومت د جبهې له مشر احمد مسعود څخه هم وغوښتل، چې په افغانستان کې دننه خپلو فعالیتونو ته دوام ورکړي.
هغه وویل، چې له طالبانو سره د ملګرو ملتونو په منځګړیتوب او د نورو بانفوذه افغانانو سره د مستقیمو او نامستقیمو خبرو اترو ګڼې لارې موجودې دي.
ښاغلي خلیلزاد د خپلو خبرو په یوه برخه کې وویل؛ که د طالبانو د مخالفینو مشران فکر کوي، چې امریکا به بیا پر طالبانو برید وکړي او د هغوی د ساتنې لپاره به خپل ځواکونه واستوي، دا ناسمه ده او دا موده پای ته رسېدلې ده.
د زلمي خلیلزاد بشپړه مرکه به د سه شنبې په ورځ د اسد په ۲۴ مه له افغانستان انټرنشنل څخه خپره شي.
د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا برادر اخوند په ترکیه کې د دغه هېواد د بهرنیو چارو له وزیر هاکان فیدان سره په دوه اړخیزو تعاملاتو خبرې کړې دي.
د طالبانو د ریاست الوزرا د اقتصادي مرستیال دفتر، نن پنجشنبه (د زمري ۱۹مه) په خبرپاڼه کې ویلي، چې په یاده لیدنه کې پر سیمه ییز اتصال، دوه اړخیزو اقتصادي همکاریو او سوداګرۍ خبرې شوې دي.
اعلامیه زیاتوي چې، په یاده لیدنه کې د هوايي دهلیزونو پر پرانیستلو او د ګډې سوداګریزې خونې پر رامنځته کولو هم بحث شوی دی.
تر اوسه د ترکیې د بهرنیو چارو وزارت د دغې لیدنې په اړه رسمي څه نه دي ویلي.
د ملګرو ملتونو د امنیت شورا پر بندیزونو سربېره د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا برادر تېره سې شنبه (د زمري ۱۷مه) په لومړي ځل له یو شمېر افغان سوداګرو سره یو ځای ترکیې ته تللی.
دا د طالبانو د ریاست الوزرا د اقتصادي مرستیال لومړنی سفر دی، چې واک ته له رسېدو وروسته یې د ترکیې هېواد ته کوي.
نوموړي د واک ته له رسېدو وړاندې پاکستان، چین، روسیې، ایران او قطر هېوادونو ته پټ او ښکاره سفرونه کړي وو.
د ناورې د کډوالو شورا سرمنشي جان اګلینډ وايي، چې د افغانستان په ۲۵ ولایاتو کې خلک د خوارځواکۍ له بېړني حالت سره مخ دي.
نوموړي تېره ورځ پر ایکس( ټویټر) لیکلي، چې د افغانستان ۱۵.۳ میلیونه وګړي اوس مهال په لوړه کچه د خوړو له نه خوندیتوب سره مخ دي.
اګلینډ وايي: "دا مهال د بودیجې کمښت له ۳۴ ولایتونو څخه په ۲۵ ولایتونو کې د هغو خلکو په شمېر کې کموالی راغلی، چې د خوراکي توکو د مرستې لپاره په نښه شوي وو”.
نوموړی په نړۍوالې ټولنې غږ کوي؛ که چېرې د بودیجې کمښت له منځه لاړ نه شي په واقعي بڼه دا خطر شته، چې د خوړو د مرستو پروګرام د روان کال تر پایه پای ته ورسېږي.
جان اګلینډ وايي، چې د بودیجې د کمښت او اقلیمي بدلون له امله یو داسې ټولنییز بدلون راغلی، چې خلک عاجلو مرستو ته اړتیا لري.
د یادونې ده، چې د خوړو نړۍوال سازمان هم اعلان کړی و، چې په افغانستان کې ۳.۲ میلیون ښځې او ماشومان په خوارځواکۍ اخته دي او اړتیا ده چې د خوارځواکۍ د مخنیوي لپاره کافي بودیجه وټاکل شي.
له دې مخکې دخوړو د نړۍوال سازمان"WFP" د افغانستان د برخې مسوول هسیایو وي لي په افغانستان کې د خلکو روان ژوند- ژواک د اندېښنې وړ بللی و او ویلي یې وو چې دغه سازمان ۱۰ میلیونه اړمنو افغانانو ته د مرستې توان نه لري.
د هغه په وینا د طالبانو له واکمنېدو وروسته؛ نېږدې ۲۳ میلیونه افغانان له لوږې او قحطۍ سره مخ دي.
