د طالبانو له لوري د سالنګونو د ساتنې او مراقبت مشر تیره ورځ رسنیو ته په خپلو خبرو کې وویل چې د شنبې ورځ له شمال څخه د سالنګ له لارې د موټرو د تیرېدو وروستۍ ورځ ده. هغه دا و نه ويل چې دغه لاره به تر کله تړلې وي
د طالبانو له لوري د سالنګونو ساتنې ادارې مشر عبدالحلیم اغا وايي: د یکشنبې ورځې څخه به دغه لویه لاره تر ناڅرګند وخته پورې د ټولو بار وړونکو او مسافر وړونکو موټرو پر مخ تړلې وي.
تردې وړاندې به دغه لاره د شپې له لوري د موترو د تګ راتګ پر مخ تړل کېده، خو اوس د طالب چارواکو په وینا دغه لویه لاره د کار د چټکتیا له امله په بشپړه توګه وتړل شوه.
د سالنګ لویه لاره په افغانستان کې یوازینۍ لویه لاره ده چې د هیواد شمالي ولایتونه له مرکز سره نښلوي.
د یادولو وړ ده چې تېر ژمی د سالنګ په تونل کې د تیلو د ټانکرونو د اور اخیستې له امله لسګونه کسانو ته مرګژوبله اوښتې وه.
د طالبانو کورنیو چارو وزیر وردګو ولایت ته په خپل سفر کې ویلي چې د دوی حکومت د اسلامي اصولو او ارزښتونو په نظر کې نیولو سره له نړۍ سره خبرو ته چمتو دی. حقاني پرون وردګو ولايت ته تللی و او د دغه ولايت له بیلابېلو قشرونه سره یې لېده کاته کړي.
د راپور ونو له مخې، د طالبانو کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د وردګو ولایت ته د خپل سفر پر مهال څرګنده کړه: «د نړیوالو قوانینو پر بنسټ او اسلامي- ملی ارزښتونو او اصولو په نظر کې نیولو سره، زموږ دروازې د نړۍ سره د جوړجاړي لپاره خلاصې دي.»
حقاني د دغه ولايت له چارواکو او ولس له بیلابیلو پرګنو سره په کتنه کې ټينګار وکړ: «د هېواد ابادي خو زموږ خپل مسووليت دى او بايد له انتظار پرته يې په ګډه ترسره کړو.»
د طالبانو حکومت د کورنیو چارو وزارت له خوا په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې په دې غونډه کې یو شمېر قومي مشرانو د دغه ولایت د خلکو ستونزې مطرح کړې او دغه ولایت ته یې د طالب چارواکو د پاملرنې غوښتنه وکړه، خو د دغو غوښتنو په اړه یې جزئیات نه دي ورکړل شوي.
تر دې وړاندې هم سراج الدين حقاني د افغانستان نورو ولايتونو ته سفرونه کړي و چې ظاهرآ له قومونو سره د اړیکو او یووالي په جوړو شويو غونډو کې ګډون وي، خو شنوونکي وايي چې دغه طالب چارواکی پر کابل تر واکمنۍ مخکې د طالبانو د مشر ملا هبت الله مرستیال و، او اوس د مشرۍ په لټه کې دی.
عبدالرب الرسول سیاف وايي، طالبانو افغانستان په زور نه دی نیولی او افغان پوځ ته یې ماتې نه ده ورکړې، بلکې افغانستان دغې ډلې ته سپارل شوی. دغه جهادي مشر له طالب مشرانو وغوښتل، چې «غرور» پرېږدي او د افغان مسلې د حل او له خپلو مخالفانو سره د خبرو لپاره پلاوی وټاکي.
ښاغلی سیاف چې د افغانستان ژغورنې لپاره د ملي مقاومت شورا جګپوړی غړی هم دی د شنبې په ورځ (د وږي ۱۸مه) د احمد شاه مسعود د وژل کېدو د ۲۲م تلین په مناسبت یوې مجازي غوڼډې ته وویل، طالبان پر افغانستان تر واکمنۍ وروسته «مغرور» شوي دي.
ښاغلي سیاف زیاته کړه، ټول ولس، طالبان او نړۍ پوهېږي چې طالبان د پوځي ځواک له لارې نه دي بریالي شوي، بلکې دغې ډلې ته افغانستان سپارل شوی دی.
هغه وویل، طالبان اوس د یوه کمیسیون په جوړولو خپلو مخالفانو ته افغانستان ته د ستنیدو بلنه ورکوي.
د ښاغلي سیاف په وینا،د افغانستان ستونزه د کمیسیون په جوړولو نه شي حل کېدای.
د شنبې په ورځ د احمد شاه مسعود د وژل کېدو د تلین په مناسبت یو شمېر سیاسي مشرانو په مجازي غونډه کې ویناوې وکړې. ښاغلي سیاف په دې ناسته کې وویل، چې د افغانستان خلک له تسلیمېدو ښه خاطره نه لري او تسلیمېدو ته چمتو نه دي.
هغه له طالبانو وغوښتل چې د افغانستان د ستونزې د هواري لپاره دې مذاکراتي کمېټه وټاکي او له مخالفینو سره دې د خبرو اترو اعلان وکړي.
عبدالرب رسول سیاف یو له مشهورو پخوانیو جهادي مشرانو څخه دی چې په وروستیو کلونو کې یې د طالبانو پر ضد قوي دریځ درلود. د طالبانو له واکمنۍ وروسته ښاغلی سیاف د نورو ګوندونو د مشرانو په څېر له افغانستانه ووت.
دغه جهادي مشر د خپلو خبرو په دوام وویل، چې اوس توپ د طالبانو په واک کې دی او دا ډله باید د افغانستان مسله له مخالفینو سره د خبرو او پخلاینې له لارې حل کړي. نوموړي طالبانو ته خبرداری ورکړ، که دا چانس له لاسه ورکړي، نو سبا به ډېر ناوخته وي.
په کابل کې د جاپان سفیر د نجونو هغه ښوونځي ته ولاړ، چې دیارلس کاله وړاندې د دغه هېواد حکومت د یونیسف په همکارۍ جوړ کړی دی. تاکاشي اوکادا چې تل یې د ښځو او نجونو د زدکړو ملاتړ کړی ویلي چې جاپان به په افغانستان کې د ۱۶۵ نورو ښوونځیو په جوړولو او ترمیمولو کې مرسته وکړي.
د جاپان حکومت د وږي په ۱۵مه په افغانستان کې د ۱۶۵ ښوونځیو د بیارغونې او جوړولو لپاره ۲۵ میلیونه ډالرو مرسته اعلان کړه.
دې ۲۵ میلیونه ډالري پروژه کې د ټولګیو، روغتیایي سیستم او د ښوونځي د دیوالونو جوړول او بیارغول شامل دي.
په کابل کې د جاپان سفارت وايي، هېواد به یې له پوهنې سره خپلو مرستو ته دوام ورکړي، ترڅو ټول ماشومان، هلکان او نجونې له زدکړو برخمنې شي.
د جاپان سفارت ویلي، هر ماشوم حق لري چې ښوونځي ته ولاړ شي او په خوندي چاپیریال کې زدکړې وکړي.
اوکادا وايي، جاپان د ښوونځیو د درسي خونو په جوړولو او ترمیمولو سره د هر افغان هلک او نجلۍ د زدکړو ملاتړ کوي.
څه موده وړاندې د جاپان سفارت له افغانستان سره د ۲۵ میلیونه ډالرو مرستې اعلان وکړ او ویې ویل، چې په افغانستان کې څه باندې نیمايي دولتي ښوونځي کافي درسي خونې نه لري او ۵۸ سلنه یې د څښاک پاکې اوبه او روغتیایي سیستم نه لري.
د دې ترڅنګ د دغه سفارت په یوه اعلامیه کې ویل شوي چې په سلو کې ۵۳ ښوونځي چاردېوالي نه لري.
جاپان په داسې حال د افغان نجونو د زدکړې ملاتړ کوي او د ښوونځیو د بیارغونې او جوړونې لپاره مرسته اعلانوي چې د طالبانو په واکمنېدو پسې په افغانستان کې نجونې په ښوونځیو او پوهنتونونو کې له زدکړو بې برخې شوې دي.
امریکایي خبریال فرانکلین فوور، خپل نوي کتاب کې ویلي، د امریکا د بهرنیو چارو پخوانۍ وزیرې دوه کاله مخکې د اوکراین له ولسمشر غوښتي و، چې د افغان میرمنو په اېستلو کې مرسته وکړي، خو سپینې مانۍ هېلري کلېنټن د دې اړیکې له امله ملامته کړه.
د هیل ورځپاڼي د نوي خپاره شوي کتاب «وروستی سیاستوال؛ د متحده ایالاتو د راتلونکي لپاره مبارزه او جوبایډن په سپینه مانۍ کې» لیکلي؛ هېلري کلېنټن له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو د وتلو پر مهال د «وژلو» یو لست له ځان سره لرلو چې په هغه کې د یو شمېر افغان میرمنو نومونه لیکل شوي وو، چې ممکنه وه د طالبانو لخوا پرې برید وشي.
د کتاب په متن کې راغلي چې دغه ښځې یې «سپين ټیکرۍ» بللې، ځکه د کلېنټن ټیم ورته ویلي و سپین ټیکري پر سر کړي ترڅو وپیژندل شی.
کتاب «وروستی سیاستوال؛ د متحده ایالاتو د راتلونکي لپاره مبارزه او جوبایډن په سپینه مانۍ کې»، د فرانکلین فوور لخوا د سې شنبې په ورځ له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو د وتلو د دویمې کلیزې په مناسبت خپور شو.
په دې کتاب کې، فرانکلین فوور د جو بایډن کاري پلانونه او د سپینې ماڼۍ پیښې د اګست له ۱۵مې د ۲۰۲۱ میلادي کال د اګست تر ۳۱ مې پورې لیکلې دي.
په دې ورځو کې د امريکا په مشرۍ د نړیوال ايتلاف ځواکونه له شلو کلونو وروسته له افغانستانه ووتل، د افغانستان اسلامي جمهوريت پوځ ړنګ شو او طالبان د دويم ځل لپاره په افغانستان کې واک ته ورسیدل.
فوور په خپل کتاب کې لیکلي، چې مېرمن کلېنټن په هغه وخت کې د اوکراین له ولسمشر زیلنسکي څخه وغوښتل چې په پوځي الوتکو کې کییف ته د افغان کډوالو په لېږدولو کې مرسته وکړي.
په کتاب کې راغلي، چې دا غوښتنه د سپینې مانۍ په ځانګړې توګه د امریکا د ولسمشر د ملي امنیت سلاکار جیک سالیوان د خپګان لامل شوه.
د ملي امنیت سلاکار له هیلري کلېنټن څخه وپوښتل: «تاسو د اوکراین د دولت له نوم سره څه کوئ؟»
لیکوال ویلي، کلېنټن ژمنه وکړه، چې له دې وروسته به خپلې کړنې له سپینې ماڼۍ سره همغږې کوي.
د قزاقستان د ملي امنیت کمېټې مرستیال وايي، په افغانستان کې د داعش د روزل شویو غړو شمېر له «شپږ زرو پورته شوی دی.» روسلان سیسمبایف وايي، د داعش خراسان څانګه په زیاتېدونکې وړتیا سره د سیمې لپاره تر ټولو ستر ګواښ ده.
د قزاقستان رسمي خبري اژانس کاز اینفارم په خپل راپور کې وایي، د دغه هېواد د ملي امنیت کمېټې مرستیال د پنجشنبې په ورځ په استانه کې د شانګهای همکارۍ سازمان څلوېښتمه غونډه کې دا خبرې وکړې.
د ښاغلي سیسمبایف په خبره، ځینې داسې عوامل شته چې د شانګهای تړون غړو هېوادونو ته د ترهګریز ګواښ پېښدو سبب کېږي او یو هم په افغانستان کې «د ترهګریزې وړتیا خوندیتوب» دی.
دغه استخباراتي چارواکي طالبان تورن کړل چې واک ته تر رسېدو وروسته د اغېزناک حکومتي نظام په جوړولو او امنیت خوندي کولو کې پاتې راغلل.
هغه ټینګار وکړ چې افغانستان لا هم «د نړیوالو ترهګریزو ډلو» د جذب مرکز دی.
د داعش خراسان څانګې تېرو دوو کلونو کې په بریدونو سره د طالبانو دا ادعا ننګولې چې په ټول افغانستان کې یې امنیت راوستلی دی.
داعش په تېرو میاشتو کې د بلخ او بدخشان لپاره د طالبانو والیان هم وژلي دي.
داعش په کابل کې د پاکستان او روسیې سفارت او هم یې په یوه هوټل کې چینايي وګړي په نښه کړل.
دا ډله پر مختلفو ژبو تبلیغ کولو سره توندلاري منځنۍ اسیا، روسیې، اروپا او امریکا کې جګړې ته هڅوي.
روسلان سیسمبایف هم په خپله وینا کې له افغانستان د شانګهای تړون غړو هېوادونو ته د ترهګریز ګواښ پر شونې پراختیا اندېښنه وښوده.
د قزاقستان د ملي امنیت کمېټې مرستیال زیاته کړه، چې پر داعش سربېره په افغانستان کې د القاعده د غړو شمېر هم پنځو سوو ته رسېږي.
د هغه په خبره، القاعده او داعش له افغانستان پېچلي بریدونه پلانولی شي او اوسنی حالت د شانګهای تړون سترو پروژو ته ریښتونی ګواښ پېښوي.
خو دې وروستیو کې د امریکا دوو مهمو استخباراتي چارواکو وویل، ګرانه ده چې په افغانستان او پاکستان کې القاعده بیا را پورته شي.
دغو چارواکو سي اېن اېن ته ویلي، د طالبانو ترهګرۍ ضد عملیاتو په افغانستان کې د داعش حضور کم کړی دی.
طالبان هم بیا بیا وايي، په افغانستان کې یې د داعش زور اوبه کړی دی.
طالبانو ته نږدې المرصاد رسنۍ هم پرون په یوه راپور کې د دې ډلې د امنیتي چارواکو په حواله ویلي چې په بدخشان کې یې د داعش ۱۲ کسیزه عملیاتي ډله نیولې ده.
د دوی په خبره، دې ډلې د بدخشان په بریدونو کې لاس درلود او پر خپلو چارو یې اعتراف کړی دی.
