د ایران د دوغارون سرحدي ګمرک عمومي مشر دوه افغانان د لاسي اوبدلو غالیو د قاچاق په تور نیولي دي. حسن رحیميزاده وویل چې له ایران څخه افغانستان ته د ننوتو پر مهال يې اووه لاسي اوبدلې غالۍ د دوغارون په ګمرک کې نیولې دي.
هغه زیاته کړه: «د مالونو او بهرنيو اسعارو د قاچاق د مخنيوي په موخه، د دوغارون پولې د ګمرک منسوبانو دوغارون ته د ننوتونکو باروړونکو موټرو د فزيکي پلټنې او کنټرول په ترڅ کې دغه شمېر قيمتي غالۍ نیولې دي.»
د موندل شويو غاليو ارزښت څه باندې څلوېښت زره ډالره ښودل شوی.
د ایراني رسنیو د راپورونو له مخې د حسن رحیميزاده په حواله دواړه نیول شوي افغانان د دوسیو له ثبتولو وروسته د ایران قضايي څانګې ته لیږدول شوي.
د ایراني چارواکو د څرګندونو له مخې، د افغانستان – ایران له پولې د نشه يي توکو او بېلابېلو توکو قاچاق ډېر شوی دی.
د پاکستان لنډمهالي حکومت د بلوچستان ایالت د اطلاعاتو وزیر جان اڅکزي د یک شنبې په ورځ د (لیندۍ ۲۶مه) پر خپله اېکس پاڼه لیکلي چې، د کونړ پر سیند د طالبانو له لوري د بند جوړولو یو اړخیزه پرېکړه د پاکستان پر ضد دښمنانه کړنه ده. تر اوسه پورې لا طالبانو په دې اړه څه نه دي ويلي.
نوموړی زیاتوي، که طالبان د پاکستان له ګډونه پرته د دغه بند پر جوړیدو کار پیل کړي سختې پایلې به ولري او د «دواړو هیوادونو تر منځ د کړکېچ او احتمالي جګړې د زیاتیدو لامل به ورګرځي.»
د بلوچستان ایالت د اطلاعاتو وزیر وايي، په ۲۰۱۳ کال کې پاکستان او افغانستان د کونړ پر سیند د ۱۵۰۰ میګاواټه د اوبو بریښنا د پروژې په اړه کار پیل او دواړو هیوادونو د کابل سیند د حوزې د مدیریت کمیسیون جوړ کړ.
خو د نوموړي د ادعا له مخې چې اوس طالبان پر کونړ سیند د بند جوړلو په اړه له یوه «هندي شرکت سره په خبرو بوخت دي او پر دغه سیند بند جوړول به د پاکستان لوري ته د اوبو پر جریان پام وړ اغیزې ولري.»
جان اڅکزي لیکلي، چې طالبان لا له وړاندې د افغانستان په شمال کې د امو سیند د اوبو مدریت لپاره کار کوي چې «ترکمنستان او ازبکستان یې د قوشتیپې کانال د پرمختګ په اړه په غوسه کړي.»
د پاکستان لنډمهاله حکومت د بلوچستان ایالت د اطلاعاتو وزیر څو ورځې وړاندې په دېره اسماعیل کې د پاکستاني پولیسو پر یو مرکز د برید په غبرګون کې هم پر خپله اېکس پاڼه لیکلي وو، «موږ باید په افغانستان کې د غچ اخیستونکو بریدونو په اړه فکر وکړو.»
نوموړي په افغانستان کې د «القاعده او نورو ترهګرو ډلو د پټنځاینونو په نښه کولو لپاره د امریکا د بې پیلوټه الوتکو اډې وړاندیز کړی و،» او ویلي و په افغانستان کې باید ځانکړي هدفي عملیات تر سره شي.
خو نوموړي خپلې دغه څرګندونې له څو ساعتو وروسته بېرته ړنګې کړې وې.
په هلمند کې د طالبانو ځايي چارواکي وايي، په کجکي بند کې د اوبو کموالي له امله يې په کندهار او لښکرګاه ښارونو برېښنا پرې کړې ده. خو د دغو ښارونو اوسېدونکي وايي، د ژمي په دغه سړه هوا کې د برېښنا د نشتوالي له امله له ګڼو ستونزو سره مخ شوي.
په هلمند کې د طالبانو اطلاعات او کتلور ریاست د شنبې په ورځ د (لیندۍ ۲۵مه) یوه خبرپاڼه خپره کړې او په کې لیکلي یې دي چې، د کجکي د اوبو په بند کې د اوبو د کموالي له امله د برېښنا او اوبو لګولو ریاست په همغږئ یې د کجکي د برېښنا د تولید فابریکه تر نامعلومې مودې پارچاو کړې ده.
په دغه خبرپاڼه کې د کجکې د تولیدي برېښنا د فابریکې د پارچاو کېدو لامل په بند کې د اوبو کموالی یاد کړی.
د کجکې برېښنا د پارچاو کېدو سره په هلمند او کندهار ولایتونو کې زرګونه کورنۍ د برېښنا له نشت سره مخ شوي ځکه چې په دغو ولایتونو کې د وارداتي برېښنا نه شتون له امله د کجکي بند برېښنا یواځنۍ برېښنا ده چې په دغو دوو ولایتونو کې ورڅخه ګټه اخیستل کیږي.
د لښکرګاه ښار یو شمېر اوسیدونکي وايي د ځايي مسولانو د بېغورۍ له امله برېښنا نه لري.
شعیب احمد وايي: «اوس خو ژمی دی لمریز سولرونه هم کار نه کوي هوا سړه ده د برېښنا پارچاو کېدل ستونزمن شوي طالبانو باید په سم ډول د کجکي بند اوبه مدیریت کړی وای اوس به موږ له دې ستونزې سره نه مخ کېدلی.»
په هلمند کې د برېښنا شرکت مسولانو ویلي چې په څلرویشت ساعتونو کې د ښار ټولو برخو ته د جنراتور یوه ساعته برېښنا ورکول کیږي.
د کندهار یو شمېر اوسیدونکي بیا غوښتنه کوي چې ژر تر ژره دې د وارداتي برېښنا هغه پروژه بشپړه شي، چې له څو کلونو یې له کابل څخه تر کندهاره پورې د مزو د وصلیدو چارې روانې دي.
د کندهار اوسېدونکی رفیع الله وايي: «د کجکي په برېښنا هیڅ باور نه شته کله چې اوبه هم وي بیا هم ډیری وختونه د تخنیکي ستونزو په رامنځته کیدو سره بریښنا نه وي، طالبان دې کندهار ته د وارداتي بریښنا د وصلیدو پروژه چټکه کړي.»
په هلمند کې د طالبانو ځايي چارواکي وايي د کجکي په بند کې د اوبو د کموالي له امله د برېښنا د پارچاوئ تر څنګ د کرنې لپاره د اوبو لګول یې بند کړي او تر هغه وخته به په هلمند او کندهار کې برېښنا نه وي، چې بارانونه نه وي شوي او په دغه بند کې اوبه نه وي ذخیره شوې.
د سوېلي پښتونخوا په چمن ښار کې د يوې پوځې اډې مخې ته ۵۹ ورځې وړاندې د پاکستان حکومت د هغې پرېکړې په غبرګون کې د چمن ځایي خلکو له لوري پرلت پیل شو چې د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه یې تګ راتګ په پاسپورټ او ویزه جبري کړ.
د سوېلي پښتونخوا زرګونه وکړي چې پرلت يې وهلی په یوه خوله غوښتنه کوي او وايي په دغه دروازه د تګ راتګ پرمهال پاسپورټ او ویزه نه مني.
د چمن پرلت وهونکي وايي تر څو چې د پاکستان حکومت د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه د پاسپورټ د جبري کېدو پرېکړه بدله نه کړي په دغه ښار کې د ټاکنو تر سره کېدو ته اجازه نه ورکوي.
د چمن پرلت سرلاری او د چمن د لغړي اتحاد مشر غوث الله افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وايي د پرلت والو د غوښتنو نه منل کېدو په غبرګون کې یې په دغه ښار کې د پاکستان په را روانو ټاکنو کې له ګډون څخه پرېکون اعلان کړ.
غوث الله وايي: «د ډېسمبر میاشتې پر ۱۹مه د ټاکنو لپاره نوم لیکنه کیږي موږ حکومت، سیاسي ګوندونو او مشرانو ته دا وایو دلته په چمن کې موږ د ټاکنو سره بایکاټ کړی دی.تر څو چې زموږ د سپین بولدک دروازه خلاصه نه سي زموږ د کار او روزګار دروازه ایله نسي موږ په چمن کې ټاکنو ته اجازه نه ورکوو.»
تر دې وړاندې هم د چمن پرلت وهونکو په چمن ښار کې د ګوزڼ ضد واکسین پر کمپاین هم په اعتراضي ډول بندیز لګولی و.
د چمن پرلت یو بل ګډونوال او په چمن کې قومي مشر شیر خان کاکوزی د پښتونخوا له اوسیدونکو څخه غوښتنه کوي چې پرلت وهونکي یوازي پرېنږدي او وايي د دغه اعتراضي پرلت پرته د خپلو حقونو ترلاسه کولو لپاره به لاره نه لري.
نوموړی وايي، «موږ ته بله لاره نه ده پاته همدا زموږ د بچو لپاره د یوې ګولې ډوډۍ پیدا کولو وسیله ده. موږ به تر هغه وخته دلته ناست یو تر څو چې ریاست زموږ غږ واوري، دلته موږ نه فابریکي لرو نه کښت و کرونده لرو همدا دروازې سره د زرګونو کورنیو اقتصاد تړلی دی موږ په هیڅ صورت له خپلو غوښتنو نه په شا کیږو.»
د سپین بولدک ـ چمن پر دزواره د پاسپورټ د جبري کیدو په غبرګون د پرلت دوه میاشتې پوره کیدونکې دي.
د دغه پرلت استازي په اسلام اباد کې له مرکزي حکومت سره د دوی د غوښتنو د منلو په اړه په خبرو بوخت دي او وايي که یې مرکزي حکومت غوښتنې و نه مني په لویو لاریونو به لاس پورې کړي.
د طالبانو لوړو زدهکړو وزیر په کونړ کې د داعش د شتون پخلی وکړ. ندا محمد ندیم په کونړ کې یوې خبرې غونډې ته وویل چې داعش په دغه ولایت کې فعال حضور لرل او زیات شمېر «مسلمانان» یې وژلي دي. نوموړي د کونړ پر ولسونو غږ وکړ چې داعش وځپي او «هیچا ته اجازه ورنه کړي چې تفرقه» رامنځته کړي.
د طالبانو لوړو زدهکړو وزیر د کنړ له «ځوانانو او علماوو» څخه وغوښتل چې په دغه ولایت کې د داعش ډلې فعالیتونو ته پام وکړي او که یې ولیدل، ويې ځپي.
دغه طالب چارواکي د کونړ په سیدجمال الدین افغان پوهنتون کې په خپله وینا کې وویل چې «داعش په افغانستان کې ځای نه لري.»
طالب چارواکو تل ادعا کړې چې دغه ډله توانېدلې چې د داعش په څېر ډلې وځپي او امنیت ټینګ کړي.
ښاغلي ندیم د خپلو خبرو په یوه برخه کې «ګوندونه او ډلې» د افغانستان د «بدبختۍ» لامل وبلل او ویې ویل چې په افغانستان کې یوازې «یو مذهب» دی. د طالبانو د لوړو زدهکړو وزیر ویلي چې ټول افغانان د حنفي مذهب پیروي کوي.
دغه طالب چارواکی ادعا کوي چې افغانستان یو مذهب دی، په داسې حال کې چې د هیواد د وګړو یوه برخه د شیعه مذهب پیروي کوي.
په افغانستان کې دیني عالمانو او یو شمېر شیعه پیروانو په تېرو دوو کلونو کې په وار وار طالبان تورن کړي چې د دوی حقونه یې تر پښو لاندې کړي دي.
د طالبانو حکومت د حنفي مذهب په رڼا کې خپلې تګلارې او کړنې تنظیموي او په ځینو شیعه مذهبو یې بندیزونه لګولي دي.
د خبریالانو نړیوال فدراسیون له طالبانو وغوښتل چې په دایکندي کې د نسیم رادیو مسوول سلطان علي جوادي ژر تر ژره خوشی کړي. د افغانستان د خبريالانو مرکز تېره سې شنبه وویل، چې د دايکنډي ولايت د طالبانو ابتدايه محکمې د نسيم راډيو مسوول سلطان علي جوادي ته د يوه کال بند سزا ور کړې ده.
د خبریالانو نړیوال فدراسیون پرون د یوې اعلامیې خپرولو سره د ښاغلي جوادي پر خوشي کولو سربېرهد عبدالرحیم محمدي د ازادېدو غوښتنه هم کړې ده.
د دې فدراسیون په خبره، طالبانو د ډیسمبر پر څلورمه ښاغلی محمدي نیولی دی.
خو د تمدن تلوېزون د خبریال عبدالرحیم محمدي کورنۍ وړمه ورځ افغانستان انټرنشنل پښتو ته وویل، چې نوموړی تر ۱۱ ورځې بند وروسته خوشی شوی دی.
