د افغان خبریالانو ملاتړي سازمان د ۲۰۲۳ کال په کلني راپور کې ویلي، طالبانو په واکمنېدو سره په رسنیو ۱۴ بندیزونه لګولي. دغه راپور چې سیمه په تېره ایران او پاکستان کې د افغان خبریالانو ستونزو او غوښتنو ته ځانګړی، وايي د طالبانو واکمنېدو سره تر ټولو لوی زیان د بیان ازادۍ ته ورسید.
په ملي ټلویزیون کې د ښځو د کار مخنیوی، په تلویویوني خپرونو کې د ښځو لپاره د ماسک جبري کیدل، په افغانستان کې د نړیوالو ټلویزیونونو د خپرونو بندیدل، د موسیقي د خپرولو مخنیوی، د ښځینه او نارینه پرګډو خپرونو بندیز او له ممنوعه رسنیو سره د کار کولو ممانعت د هغو بندیزونو برخه ده چې طالبانو په تیرو څه باندې دوو کلونو کې پر رسنیو لګولي دي.
د راپور له مخې، په دغه موده کې څه باندې ۳۰۰ رسنیو خپل فعالیتونه بند کړي او پاتې نورو یې د سختو اقتصادي شرایطو او بندیزونو له امله خپل کارکوونکي کم کړي دي.
د خبریالانو د ملاتړ بنسټ همداراز په خپل راپور کې لیکلي، چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنۍ وروسته د رسنیو او خبریالانو له ازادۍ د سرغړونې ۳۶۶ پيښې ثبت شوې، چې د دریو خبریالانو د وژل کیدو، د ۲۳ خبریالانو د ټپي کیدو او د ۱۷۶ رسنوالو د نیولو، د ۱۳۹ګواښونو او د ۲۵ تنو د ربړولو، وهلو او ټکولو پيښې دي.
د ۲۰۲۱ کال د اګسټ له پنځلسمې راهیسې سره له دې چې سلګونه خبریالان اروپایي او امریکایي هیوادونو ته ورسیدل، خو د خبریالانو یوه لویه برخه بیا په پاکستان او ایران کې بې برخلیکه پاتې ده.
د شمیرو له مخې، اوسمهال په پاکستان کې کابو ۲۰۰ خبریالان له خپلو کورنیو سره اوسیږي او په دغه شمیر کې هغه کسان شامل دي چې اروپایي او امریکایي هیوادونو ته یې د کډوالۍ غوښتنلیکونه تر کار لاندې دي.
وزګارۍ، ناوړه روحي وضعیت، له خبریالانو سره دوه ګونی چلند او مالي ستونزو په پاکستان کې د افغان خبریالانو ژوند دوزخ ګرځولی دی .
له دې سره، یو شمیر خبریالان چې اوسمهال په ایران کې د ژوند سختې شپې او ورځې تیروي وایي، چې دوی له دوو لویو ګواښونو (( لوږې او مرګ)) سره مخامخ دي.
ددغو خبریالانو په خبره، که افغانستان ته وګرځي طالبان یې وژني او که په ایران کې بې برخلیکه پاتې شي، نو لوږه، بیوزلي او وزګارتیا به یې ووژني.
د خبریالانو د ملاتړ سازمان په یو شمیر نړیوالو سازمانونو په نیوکې سره وایي، چې دغو سازمانونو په ایران او پاکستان کې د افغان خبریالانو لپاره تر تولو کمزوری حضور او فعالیتونه درلودل او په سمه توګه یې خبریالانو ته رسیدګي نه ده کړې.
دا سازمان له ټولو اړوندو نړیوالو بنسټونو د افغان خبریالانو ستونزو ته د رسیدګي غوښتنه کوي.
پرلت وهونکي وايي، د دوی په ملاتړ به د ۲۰۲۴ کال د لومړۍ میاشتې په لومړۍ نیټه په ټول بلوچستان ایالت کې هم کار بندیز پیل شي.
د چمن د پرلت کوونکو ویاند وايي، کار بندیز یې د پاکستان د حکومت له لوري د دوی د غوښتنو نه منلو په غبرګون کې اعلان کړی.
نوموړی وايي، «د میلادي وروستۍ ورځ مو کاربندیز دی، یوازې به درملتون او د ډوډی پخولو کار ځایونو ته اجازه وي. موږ غواړو د دې اعتراض له لارې نړۍ ته وښیو چې پښتانه د خپل حق ترلاسه کولو لپاره په دومره سخت حالت کې د خپلو حقونو ترلاسه کولو لپاره مبارزه کوي.»
په چمن ښار کې د کاربندیز پر مهال په پرلت کې د دغه ښار زرګونه کسان راټول شوي او د پاسپورټ د جبري کېدو په غبرګون کې د پاکستان د یادې پرېکړې پر ضد شعارونه ورکوي.
د چمن د لغړي اتحاد مشر غوث الله وايي: «که زموږ غوښتنې و نه منل شي، که د پاسپورټ پرېکړه وانه خیستل شي بیا موږ په دغه ښار کې هیڅ دولتي کارکوونکي ته د کار کولو اجازه نه ورکوو، او که موږ مجبوره شوو موږ به دلته مېشت پاکستاني نظامیان د دوی له دولتي ادارو څخه بیرون وباسو او د دې ټولو پيښو مسولیت به بیا د پاکستان د حکومت په غاړه وي.»
د پرلت د مرکزي کمیټې غړي وايي، سبا به د چمن تر څنګ د بلوچستان په مرکز کوټې ښار او د دغه ایالت په نورو ښارونو کې هم کار بندیز وشي.
دغه پرلت د سوېلي پښتونخوا په چمن ښار کې د ځايي اوسیدونکو او لغړي اتحاد له لوري۷۳ ورځې مخکې د پاکستان حکومت د هغې پرېکړې په غبرګون کې پیل شو چې، د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه په پاسپورټ تګ راتګ جبري شو.
