د افغانستان پخواني ولسمشر محمد اشرف غني خبرداری ورکړی، چې له یوه منظم او سنجول شوي پلان پرته د افغانستان سیندونه او ترځمکې لاندې اوبه د وچېدو او ضایع کېدو له کلکو ګواښونو سره مخامخ دي.
ښاغلي غني د «ژوند لارې» په نامه خپل بل پودکاست کې چې پر خواله رسنۍ د هغه پر پاڼو خپور شوی، د افغانستان پر اوبه ییزو سرچینو، امکاناتو او هغوی ته په ورپېښو طبیعي او انساني ګواښونو غږېدلی دی.
د هغه په وینا؛ د وروستیو کلونو ناسنجېدلې ښاري پراختیا چې د ځمکې لاندې اوبو استعمال یې په بېساري ډول لوړ کړی، د دغو اوبو سطحه غورځولې او د پلازمېنې کابل په ګډون یې نږدې ټول ښارونه سملاسي د څښاک اوبو له کمښت او ان نشتوالي سره مخامخ کړي دي.
ښاغلی غني وایي؛ په افغانستان کې تر ځمکې لاندې اوبو ځینې برخې په اورښتونو او سیندونو له سره پوره کېږي، خو نورې یې په را ایستلو خلاصېږي او بېرته نه راځي او له همدې امله یې باید دغو ډولونو ته په پام سره د کارولو بڼه وټاکل شي.
هغه وویل، چې د افغانستان شپږو لویو ښارونو ته یې د دغو تخنیکي معلوماتو له مخې پلانونه چمتو کړي وو، چې د راتلونکو طرحو اساس جوړولی شي.
ولسمشر غني دغه راز د افغانستان سیندونو ته د خطرونو یادونه هم وکړه، چې د اقلیم په اوښتون سره یې د اوبو اندازه په کمېدو ده او ځکه یې باید هرې قطرې ته «لکه د خپل پت او عزت» په سترګه وکتل شي او خوندي شي.
هغه د سیندونو پر سر له ګاونډیو سره د ستونزو د جوړېدواحتمال هم یاد کړ؛ خو ویې ویل، چې افغانستان د اوبو د تولیدونکي په توګه د هغو د کارولو مشروع او نړۍوال حق لري او که یې ګټه ترې وانه خیسته «نور یې څټي».
ښاغلي غني وویل: «پوهیږئ ولې منطقه ماسره حساسه وه؟» په همدې باندې چې ما ویل «اب ابروی ماست».
ښاغلي غنې د هلمند معاهدې ته په اشارې سره وویل: «د هلمند معاهده ډېره اړېنه ده، واضح ده، پرته له هغه حدودو نه چې ټاکل شوي دي، افغانستان مطلق حق لري چې خپلې اوبه هر څنګه چې لازمې ګڼي مصرف کړي.»
د هغه په وینا؛ افغانستان په لسیزو کې ګاونډیانو ته د میلیاردو ډالرو په ارزښت وړیا اوبه ورکړي او نور یې وخت رارسېدلی چې خپلې اوبه د یوه ملي ارزښت په توګه خوندي او مهار کړي.
ښاغلي غني په دې برخه کې مخصوصاً د سېلابونو د راګرځولو یادونه وکړه، چې په هره سیمه کې د ارزانو خاورینو بندونو په جوړولو ایسارېدلای او نورو هېوادونو ته له وړیا تللو راګرځېدلای شي.
هغه وویل: «د سېلابي اوبو د راګرځولو یوه غوره بېلګه د کمال خان بند دی چې ایران ته وړیا اوښتونکې اوبه یې د نیمروز زرې ګود او نورو ګودونوته چې د اوبو له نشتوالي وچ شوي وو، ورماتې کړې او که کارونه هماغسې چې پلان شوي وو، ادامه وکړي د افغانانو دغه ستره طبیعي پانګه به بېرته راژوندۍ او سیمه به زرغونه شي.»
خو ښاغلي غني ټینګار وکړ، چې افغانستان به د اوبو د مهار په برخه کې له نړۍوالو قوانینو سره سم چلند کوي او د هلمند اوبو په مهارولو کې یې د دغه سیند په اړه له ایران سره شوی تړون په کلکه په پام کې نیولی و.
ښاغلي غني د خپلې ولسمشرۍ په کلونو کې یوې مهمې مسلکي ستونزې ته هم اشاره وکړه، چې د اوبو مدیریت یې ګران کړی و او ویې ویل: « موږ مسلکې تداوم نه دی درلودلی، ډېر ځوانان راغلل ډېر ژر بې له دې چې عملي تجربه ولري او لویو څوکیو ته ورسېدل او یا خلک چې سختو شرایطو لاندې يې انجینري لوستې وه یا پولې تخنیک يې لوستی و، [ددې برخې له پاره] لازمه پوهه پېدا نه شوه او دغو پخوانیو کادرونو له نویو نړۍوالو علمي او مسلکي موندنو سره په اسانۍ ځان نه شو سمولای.»
هغه د کورنیو او بهرنیو شرکتونو پر ونډه هم دې برخه کې نیوکې وکړې، چې د چارو د سرته رسولو پرځای تر ډېره د شخصي ګټو له پاره د کارونو په ځنډولو پسې وو. له همدې امله، د هغه په وینا د دې اړتیا پېدا شوه چې په دې برخه کې دولتي ظرفیت لوړ شي او پخپله حکومت دا چارې په مخ بوځي.
ښاغلي غني له خواشینۍ سره وویل، چې دا حالت ښایي تر پخوا اوس لا ویجاړ شوی وي، ځکه د اوبو د مدیریت او مهارلولو چارې ددغې برخې د مسلکي کسانو په لاس کې نه دي.
ملګري ملتونو هم ویلي، چې افغانستان د اوبو له سخت کمي سره ډغرې وهي او د دغه هېواد ۸۰ سلنه خلک د څښاک لپاره اوبو ته لاسرسی نه لري.
طالبانو هم ویلي وو، چې په افغانستان کې ۲۱ مېلیونه خلک د اقلیمي بدلون له امله د څښاک اوبه نه لري.
په همدې حال کې په کابل کې د پاکستان سفارت په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې نورالدین عزیزی او خورم اغا په مشرۍ دواړو پلاوو په خبرو اترو کې د دوه اړخیزې سوداګرۍ د تړون، د سوداګریزو لاریو چلوونکو ته د یو بل خاورې ته د موقتي داخلېدو سند، هوایي ټرانزیټ، د سوداګریزو موخو لپاره د سرحدي څانګو ۲۴ ساعته فعالیت، د افغانستان او پاکستان له لارې د ټرانزیټ په برخه کې د ستونزو د حل کولو په برخه کې پرمختګ شوی دی.
د ذبیح الله مجاهد په وینا؛ پاکستان امادګي ښودلې چې د افغانستان د ډبرو سکاره به له طالبانو په نړۍواله بیه وپیري.
مجاهد ویلي، چې دواړو لورو هوکړه کړې چې تر لاتلونکو دوو میاشتو پورې به د اپټا هوکړه لیک نهايي کړي.
دغه هوکړه لیک په ۲۰۱۰ کال د افغانستان د سوداګرۍ پخواني وزیر انور الحق احدي او د هغه پاکستاني سیال مخدوم محمد فهیم له خوا امضا شوی و او هوکړه شوې وه چې دواړه هېوادونه به یو بل ته خورا ډېرې اسانتیاوې برابروي.
د دغې هوکړه لیک له امضا وروسته افغانستان په وار - وار په پاکستان انتقاد کړی و، چې دغه هوکړه لیک نه پلي کوي.
د طالبانو ویاند ویلي، چې پاکستان په نوې هوکړه کې ژمنه کړې، چې تر راتلونکو شپږو میاشتو به د کراچۍ په بندرونو کې له نړۍوالو کانټینرونو محلي کانټینرونو ته د افغان سوداګرانو د توکو د انتقال په برخه کې اسانتیاوې برابروي.
د هغه په وینا؛ دواړو لورو هوکړه کړې، چې په اته قلمه زراعتي او دوه قلمو صنعتي توکو ګمرکي تعرفې په دواړو هېوادونو کې ونه لګول شي.
مجاهد وايي، چې پاکستان سره یې دا هوکړه هم کړې، چې د یو کال لپاره په ازمایښتي توګه د دواړو هېوادونو لارۍ د یو بل په خاوره کې په خپلواکه توګه کرځېدلای شي او دغه چاره به د روان میلادي کال د می له میاشتې پیل شي.
نوموړي ویلي، چې د پاکستان له خوا پر افغان توکو لګیدلي بانکي ګرنټي پر لرې کولو هم هوکړه شوې او پاکستان به تر راتلونکې یوې اونۍ پورې دغه ګرنټي لرې او یوازې په بیمې اکتفا وکړي.
د افغانستان او پاکستان ترمنځ سوداګریزي اړیکي له ګڼو ستونزو سره مل دي.
هر کال د افغانستان د میوو او ترکارۍ د حاصلاتو وخت کې د افغان سوداګرو میوې او ترکارۍ د پاکستان د پولې د بندیدو او یا دننه پاکستان کې د جوړېدونکو ستونزو له امله خرابیږي او دغو سوداګرو ته لوی زیان اړوي.
په همدې حال کې د پاکستان له لارې د افغان سوداګرو نړۍوال کاروبار هم د کراچۍ په بندرونو کې د محدودیتونو او جوړو شویو ستونزو له امله تر ډېره له خنډ او ځنډ سره مخامخ وي او ډیری سوداګر یې مجبور کړي، چې تر ممکنه بریده د ایران لارې ته مخه کړي.
که څه هم په افغانستان کې د بریدونو او وژنو تاریخ پخوانی دی؛ خو د ځانمرګو په ابتدايي دود لومړی برید پر احمد شاه مسعود په ۲۰۰۱ کال کې وشو، چې نوموړی پکې ووژل شو.
په دغه څېړنیز راپور کې د ۴۱ ماخذونو، نړۍوالو بنسټونو، کورنیو ادارو، نړۍوالو رسنیو، د سولې او جګړې د څېړنیزو ادارو او د طالبانو تر کنټرول لاندې د ځینو ادارو څخه معلومات راټول شوي دي.
همدا راز د ځانمرګو بریدګرو له ۱۳ کورنیو سره هم خبرې شوي او هڅه شوې، چې د کورنیو معلومات پټ وساتل شي او نومونه په مستعاره بڼه بیان شي.
سټیف کول په اېس ډایرېکټوریټ کې د امریکا د استخباراتي ادارې سي ای اې د یوه چارواکي په حواله لیکلي، چې احمد شاه مسعود ته له دې امله په کمرو کې چاودېدونکي توکي ځای پر ځای شوي وو، چې ځانمرګو بریدګرو په خپل بدن پورې د تالاشۍ له وېرې انتقالولی نه شول او دغه برید د خپل ډول لومړنی ځانمرګی برید و، چې دواړه بریدګر پکې وژل شوي وو.
د طالبانو د حکومت له سقوط وروسته د ۲۰۰۳ کال د جون په میاشت کې له چاودېدونکو توکو یو ډک ټیکسي موټر له یوه بس موټر سره ټکر او چاودنه وکړه، چې له امله یې د ایساف څلور جرمني غړي او یو افغان ژباړن ووژل شو.
د لومړي ځل لپاره چې پر افغانانو او افغان ځواکونو د ځانمرګو بریدونو لړۍ پیل شوه، د ۲۰۰۳ کال د ډسمبر ۲۹مه نېټه وه.
د کابل د هوايي ډګر ساتونکو یو تن پر داسې مهال ونیوه، چې په خپل بدن پورې یې چاودېدونکي توکي تړلي وو؛ خو مخکې له دې چې چاودېدونکي توکي یې شنډ شي؛ ځانمرګي بریدګر ځانته چاودنه ورکړه او پنځه سرتېري یې ووژل.
له دې برید وروسته د طالبانو یوه ویاند الجزیرې ته ویلي وو، چې دا برید د ځانمرګو بریدونو د پیل په معنا دی او دا ډله به وروسته له دې ځانمرګي بریدونه لا پراخ کړي.
په ۲۰۰۴ او ۲۰۰۵ کې په کابل، کندهار، ننګرهار، کندوز، زابل، ارزوګان او هلمند ولایتونو کې ځانمرګي بریدونه وشول، چې یوه لویه برخه قربانیان یې ملکي وګړي او افغان امنیتي ځواکونه وو.
د لومړي ځل لپاره د پاکستان تر څار لاندې د القاعده ډلې په مرسته او د طالبانو په مستقیمې مداخلې سره د وزیرستان په میرعلي سیمه کې په ۲۰۰۴ کال کې د ځانمرګو بریدګرو د روزنې یو مرکز پرانیستل شو، چې مشري یې یوازې د څو میاشتو لپاره جلال الدین حقاني پر غاړه درلوده.
د پخواني جمهوري دولت د ولسمشرۍ ماڼۍ د محرمو اسنادو د ارشیف په استناد؛ د ۲۰۰۴ کال په می میاشت کې د افغانستان ملي امنیت د افغانستان ولسمشر حامد کرزي ته د مشترکې قوماندانۍ یو یادښت لېږلی و، چې پکې د دغه مرکز له پرانیستلو یادونه شوې ده.
د افغانستان د پخواني جمهوري دولت د امنیت شورا د ۲۰۲۰ کال د وروستي راپور له مخې؛ له ۲۰۰۱ کال څخه تر ۲۰۲۰ کال پورې په افغانستان کې د طالبانو له خوا ۱۱۹۶ ځانمرګي بریدونه ثبت شوي وو.
د دغو ځانمرګو بریدونو لویه برخه په کابل، کندهار، هلمند، پروان، کندوز، ننګرهار، زابل، پکتیا، میدان وردګ او غزني ولایتونو کې شوي دي.
بل خوا؛ د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د ۲۰۲۲ کال د فېبروري په ۲۲ نېټه په یوې غونډې کې ویلي، چې ۱۰۵۰ ځانمرګي بریدګر د نوموړي په لاس روزل شوي او په افغانستان کې یې برېدونه کړي دي.
همدا راز د طالبانو ریاست الوزراء په یوه ځانګړي حکم کې د ځانمرګو بریدګرو د ۲۳۹ کورنیو یو نوملړ د طالبانو تر کنټرول لاندې د چارو ادارې ته لېږلی، چې له مخې یې د اختر لپاره ورسره مرسته کیږي.
په دغه نوملړ کې د مالیې وزارت ته ویل شوي، چې له هرې کورنۍ سره سل زره افغانۍ مرسته وکړي او پېښو ته د رسېدو له وزارته غوښتل شوي، چې اړونده کورنیو سره د خوراکي او غیر خوراکي توکو مرسته وکړي.
په یاد نوملړ کې د هغو ځانمرګو بریدګرو نومونه او د کورنیو د اړیکو شمېرې شاملې دي، چې د ۱۳۹۰ کال څخه یې تر ۱۴۰۰ل کال پورې د افغانستان په بېلابېلو سیمو کې بریدونه کړي دي.
که څه هم په افغانستان کې د ځانمرګو بریدونو د تخریب او زیان اړخ تر ډېره روښان دی؛ خو د دغو بریدونو تر شا پرتې کیسې لا هم پټې دي.
موږ په دغه راپور کې هڅه کړې، چې د ځانمرګو بریدونو او بریدګرو تر شا کیسې را وسپړو او هغه تیارې برخې یې روښانه کړو، چې لا هم پټې دي.
د راپور په دې برخه کې د ځانمرګو بریدګرو کورنیو ته تم کیږو او د دوی د ژوند ترخې کیسې را اخلو.
د برید ځای: کندز – د ملي اردو د جلب او جذب مرکز
نېټه: ۱۳۸۹ کب، ۲۴مه
د بریدګر مستعار نوم: ابو نعیم جبار
د بریدګر د اوسېدو ځای: ننګرهار – اچین
عمر: ۱۹ کلن
زده کړې: یوولسم ټولګی
د ځانمرګي برید قربانیان: ۳۶ وژل شوي او ۳۹ ټپیان
د ننګرهار د اچین ولسوالۍ اوسېدونکی چې موږ یې مستعار نوم عبدالرحمان شینواری بولو ۶۱ کاله عمر لري او وايي، چې دویم زوی یې د لېسې زده کوونکی و، چې له طالبانو سره یې اړیکې پېدا کړې.
نوموړي زیاته کړه، چې له ښوونځي وروسته به وخت ناوخت له خپلو ملګرو سره بانډارونو او میلمستیاو ته تلو او ښوونځی یې په یوولسم ټولګي کې پرېښود.
د عبدالرحمان په خبره؛ زوی یې د ځان لپاره ابو نعیم جبار مستعار نوم ایښی و او تازه یې ورته کوژدن کړې وه، چې له نېږدې شپږو میاشتو وروسته پاکستان ته د مزدورۍ لپاره لاړ.
د ابو نعیم جبار پلار وايي: “موږ هم خوشحاله وو، چې پاکستان ته د مزدورۍ لپاره لاړ او د طالبانو له ناستې پاستې خلاص شو، خو دوه کاله مې زوی ورک و”.
د عبدالرحمان په خبره، چې له دوه کاله ورکېدا وروسته یې کور ته یوه ډله طالبان ورغلل او ده ته یې پنځه ویشت زره کلدارې او د زوی ګوتمه ور وړه او ورته ویې وویل چې زوی یې ځانمرګی کړی دی او د وصیت په توګه یې ویلي، چې د "خدای په لار کې جهاد" یې کړی.
هغه زیاته کړه: “ ما ته طالبانو مبارکي راکړه چې زوی مې په کندوز کې شهید شوی دی او د ملي اردو په قوماندانۍ کې یې امریکایان وژلي دي”.
نوموړی وايي، چې له زوی یې پاتې ناواده کړې مېرمن هم پاتې شوه او پنځه کاله وروسته یې خپل درېیم زوی ته په نکاح کړه، چې اوس ترې لمسیان لري.
ابو نعیم جبار مستعار نومي ځانمرګي بریدګر نېږدې شپاړس میاشتې په وزیرستان کې تېرې کړې وې؛ خو پلار یې د زوی په کړي برید پښېمانه دی او زیاتوي، چې د زوی غیبي جنازه یې کړې؛ خو قبر یې معلوم نه دی.
د نوموړي پلار وویل: “که زه خبر وای چې زما زوی به ځان الوځوي نو ما به کله هم پاکستان ته نه وی پرېښی. د پاکستان له تګ وړاندې یې ما ته ویل، چې زه قاچاقي اروپا ته ځم خو موږ سره پېسې نه وې، که زه خبر وی خپل کور او له پلاره راپاتې پوله پټی مې ورته خرڅاوه او دی مې اروپا ته لېږه”.
ابو نعیم جبار په ۱۳۸۹ لمریز کال د کب په څلرویشتمه نېټه له خپل یوه بل ملګري سره په کندوز کې د ملي پوځ د جلب او جذب پر یوه مرکز ځانمرګی برید وکړ، چې په دغه برید کې د ملي پوځ د افسرانو په ګډون ۳۶ ملکي کسان ووژل شول او ۳۹ نور ټپیان شول.
هغه مهال د کندوز د ولایتي روغتون مشر ډاکتر همایون خاموش رسنیو ته ویلي وو، چې په ټپیانو کې اته ماشومان هم شامل دي.
عبدالرحمان شینواری وايي، چې د طالبانو له خوا ورسره دوه ځلې سل زره افغانۍ نغدي مرسته هم شوې ده؛ خو پېسې یې زوی بېرته نه شي را ژوندی کولی.
نوموړی وايي:”زما زوی د طالبانو لپاره خپل استشهادي وکړ، مګر هغه اهمیت چې ما او زما کورنۍ باید طالبانو ته لرلی نه شته، دوی ټولو څوکۍ واخیستې او موږ غریب خلک لا هم خپله دهقاني کوو”.
له دغه بریده دوه ساعته وروسته د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد رسنیو ته ویلي وو، چې د ملي پوځ د جلب او جذب پر مرکز د دوی ملګرو برید کړی دی.
د برید ځای: ننګرهار – جلال اباد لومړۍ حوزه، لاریون کوونکي
نېټه: ۱۳۹۶ لیندۍ، ۲مه
د بریدګر مستعار نوم: قاري خالد المحمدي
د بریدګر د اوسېدو ځای: کونړ – وټه پور
عمر: ۲۱ کلن
زده کړې: نه لري
د ځانمرګي برید قربانیان: ملکي وګړي - ۸ وژل شوي او ۱۵ ټپیان
د کونړ د وټه پور ولسوالۍ ۴۱ کلن اوسېدونکی چې موږ یې په مستعار نوم ریحان الله یادوو؛ وايي، چې کشر ورور یې له برید وړاندې د طالبانو له ډلې سره همکار و.
هغه وايي، چې ورور یې په بېلابېلو مخامخ جګړو کې برخه اخیستې او نوموړی د بمونو د جوړولو ځانګړی ماهر و، چې په باجوړ کې یې د بم جوړونې زده کړې کړې وې.
ریحان الله زیاتوي، چې په وروستي ځل یې د ۱۳۹۵ کال د پسرلي په موسم کې له ورور سره کتلي وو او له هغې وروسته نوموړی له کونړ تللی و.
د نوموړي په خبره؛ ورور یې واده کړی و او یوه لور یې لرله؛ خو له هماغې ورځې چې ورور یې له کوره وتلی درې کاله وروسته خبر شول، چې ورور یې په جلال اباد کې ځانمرګی کړی دی.
ریحان الله وايي، چې درې کاله وروسته یې کور ته طالبان راغلل، د دوی کور یې وپلټه او د ده په ګډون یې د دوی کورنۍ ته ګواښ وکړ، چې دوی د داعش ډلې غړي دي.
هغه زیاته کړه: “زما پلار یې له ځانه سره د طالبانو کمېسیون ته یوړو او هلته یې وګواښه، چې زوی دې د داعش ډلې ته تللی او وروسته یې په جلال اباد کې ځانمرګی برید کړی دی”.
ریحان الله وايي، چې نېږدې څو کاله د سیمې طالبانو دوی وځورول او په بېلا بېلو بهانو یې د دوی کور پلټه؛ خو کله چې د کونړ مرکز اسد اباد ته کډه شول؛ نو هلته د حاکم حکومت له لوري ونیول شو او له درې میاشتې بند وروسته بېرته خوشې شو.
هغه وویل: “له بده مرغه د ورور له ځانمرګي برید وروسته موږ هم طالبانو وځورولو او هم حکومت؛ خو پرته له زغم او حوصلې له موږ سره بله لار نه وه”.
د ریحان الله په خبره؛ کله چې د افغانستان پخوانی حکومت سقوط شو او طالبان واک ته ورسېدل، نوموړي په یوه ښوونځي کې د معلم په توګه دنده ترسره کوله، چې د طالبانو د والي له خوا وغوښتل شو.
هغه وویل: “زه ډېر وډار شوم، چې خدای مه کړه بیا کومه دسیسه راته نه وي جوړه؛ خو چې لاړم د طالبانو والي زما د ورور د شهادت قدر وکړ او زه یې ونازولم، دوه ځله یې راسره نغدي مرسته هم کړې ده”.
نوموړی وايي، چې که څه هم مرسته ورسره شوې ده؛ خو دی او د دوی کورنۍ پښېمانه دي، چې ورور یې ځانمرګی کړی دی.
ریحان وايي: “موږ بیا خبر شو چې قاري (!) د جلال اباد په کمپونو کې ځانمرګی کړی، له زړه خفه یم ځکه هلته به هم د چا ورور، پلار او زوی شهیدان شوي وي، د یتمیانو پالنه د ورور او د کورنۍ د غړي مرګ سخت درد لري”.
له نوموړي مو وپوښتل که چېرې زمینه برابره شي، د پېښې د قربانیانو له کورنیو بخښنه غواړي که نه؟ هغه وویل: “زه همدا اوس هم بخښنه غواړم، که مې د پېښې قربانیان پېژندلی د هر یوه کورنۍ ته به ورغلی وی، که څه هم زما د ورور اراده به پاکه او خدايي وه؛ خو هغه څه چې اوس روان دي، په دې نه ارزي چې زما ورور دې د دې لپاره ځانمرګی کاوه”.
ریحان الله د خپل ځانمرګي ورور مېرمن په نکاح کړې او اوسمهال له خپلو دواړو مېرمنو سره شریک ژوند کوي.
ځانمرګی بریدګر قاري خالد المحمدي په ۱۳۹۶ د ورځې په یوولسو بجو د جلال اباد ښار د لومړۍ حوزې اړوند د کمپونو په سیمه کې پر هغه لاریون ځانمرګی برید وکړ، چې د ناامنۍ له زیاتېدا څخه د شکایت په موخه جوړ شوی و.
په دغه برید کې اته ملګي وګړي وژل شوي او پنځلس نور ټپیان شوي وو، چې په ټپیانو کې یې د دوو روغتیايي حالت نازک ښودل شوی و.
که څه هم په مستقیم ډول د دغې پېښې پړه کومې وسله والې ډلې پر غاړه نه وه اخیستې؛ خو د ننګرهار ولایتي ادارې او امنیه قوماندانۍ ویلي وو، چې دغه برید د داعش- خراسان ډلې کړی دی.
مګر د طالبانو د چارو ادارې لېست دا په ډاګه کوي، چې یاد برید د طالبانو یوه غړي کړی و.
د برید ځای: زابل –مرکز ترېنکوټ، ولایتي روغتون
نېټه: ۱۳۹۸ وږی، ۲۷مه
د بریدګر مستعار نوم: قاري عثمان الثاني
د بریدګر د اوسېدو ځای: هلمند – سنګین
عمر: ۲۴ کلن
زده کړې: د قران حافظ
د ځانمرګي موټر بم برید قربانیان: ۱۵وژل شوي او ۶۶ټپیان
د هلمند د سنګین ولسوالۍ اوسېدونکی، چې موږ یې په مستعار نوم رقیب الله هلمندي یادوو وايي، چې زوی یې د خپل کلي په یوې مدرسه کې زده کړې کولې.
نوموړی وايي، چې قاري عثمان د قرانکریم د حفظ تر څنګ د دیني علومو لومړۍ دوره هم کړې وه او د لویې دورې په موخه کوېټې ته لاړ.
د دغه ځانمرګي بریدګر پلار وايي، چې زوی یې نېږدې درې کاله په کوېټه کې پاتې شو او له هغه ځایه وزیرستان ته لاړ، چې له بریده شپږ میاشتې وړاندې یې ورسره اړیکه پرې شوې وه.
هغه زیاته کړه: “په وروستي ځل یې چې له موږ سره خبرې وکړې، ویل یې چې وزیرستان ته د لویې دورې لپاره ځم او یو کال وروسته به بېرته راګرځم؛ خو موږ څه خبر وو، چې بیا به کله هم نه راګرځي، ما هغه وخت هم ورته وویل، چې همدا علم دې بس دی؛ خو ویل یې چې لویه دوره کوم او هغه مهمه ده”.
د یاد ځانمرګي پلار وايي، چې زوی ته یې په اولس کلنۍ کې واده کړی و او درې لوڼې لري، چې دا مهال یې کونډه مېرمن او لوڼې له نوموړي سره اوسیږي.
رقیب الله زیاتوي، چې له شپږو میاشتو ورکېدا وروسته ورته احوال راغی، چې زوی یې په کابل کې پر امریکايانو ځانمرګی برید کړی؛ خو دوی نه منله، ځکه چې ځايي طالبانو دوی ته کوم ښکاره ثبوت نه و ورکړی.
هغه وویل: “درې میاشتې وروسته بیا احوال راغی چې قاري(!) په زابل ولایت کې په کافرانو استشهادي کړی او په شهادت رسېدلی دی”.
رقیب الله وايي، چې د زوی غیبي جنازه یې کړې ده؛ خو د زوی جسد یې نه دی لیدلی.
نوموړی دا مهال په خپل کلي کې د خوراکي توکو یو دوکان لري؛ خو د ژوند له سختو کړاوونو ګیله کوي او وايي، چې طالبانو ورسره هېڅ کومه مرسته نه ده کړې.
رقیب الله لا هم نه دی خبر چې د ده د زوی په ځانمرګي برید کې څوک وژل شوي دي؛ خو نوموړی د خپل یوازیني زوی پر مړینه خواشینی دی.
هغه وویل: “زه خو علم نه لرم چې زما زوی به څنګه کار کړی وي؛ خو طالبان زما خبرو ته اهمیت راکوي”.
نوموړی د خپل زوی په دغه عمل خواشینی دی او وايي، چې که زوی یې ژوندی وای؛ نو اوس به یې نور لمسيان هم لرلی.
هغه وايي، چې له زوی څخه ورته پاتې یتیمان او د هغه کونډه مېرمن لا هم له نوموړي سره ګډ د غربت ژوند تېروي.
له نوموړي مو وپوښتل که چېرې د کورنۍ بل غړی یې وغواړي، چې ځانمرګی برید وکړي، دی به اجازه ورکړي او که نه؟ هغه وویل: “نور خو مې په کور کې څوک راپاتې نه دي، یو زوی مې پخوا په کوېټه کې موټر وهلی و او همدا یو زوی مې راپاتې و؛ مګر که د کورنۍ سپی مې هم که داسې کار کوي زه به یې مخه نیسم”.
د ۱۳۹۸ کال د وږي په ۲۷مه نېټه سهار مهال یو موټر بم برید د ملي امنیت ادارې او ولایتي روغتون ته څېرمه وشو، چې له امله یې ولایتي روغتون ونړېد ۱۵ کسان پکې ووژل شول او ۶۶ ټپیان شول.
د دغه برید مسوولیت طالبانو منلی او ذبیح الله مجاهد ویلي وو، چې په برید کې یې د ملي امنیت اداره په نښه کړې وه.
خو په دغه برید کې دوه پولیس او دیارلس ملګي وګړي وژل شوي وو او په ټپیانو کې د روغتون ناروغ ماشومان او مېرمنې شاملې وې.
د برید ځای: کابل –د پغمان باغ داود
نېټه: ۱۳۹۵ غبرګولی،۵مه
د بریدګر مستعار نوم: الحافظ میرزا محمد (خادم المجاهدین)
د بریدګر د اوسېدو ځای: غزني – مقر
عمر: ۲۲ کلن
زده کړې: د مدرسې طالب
د ځانمرګي موټربم برید قربانیان: ۹ ولسي وګړي وژل شوي او ۱۹ټپیان
د غزني د مُقر ولسوالۍ ۵۹ کلن دهقان چې موږ یې په مستعار نوم حاجي بادام نوموو؛ وايي، چې له نن څخه اووه کاله وړاندې یې زوی ځانمرګی برید کړی؛ خو دی د خپل زوی له برید څخه اته میاشتې وروسته خبر شوی دی.
حاجي بادام زیاته کړه، چې زوی یې د خپل کلي په مدرسه کې له نیمه ورځ زده کړو وروسته د موټرسایکلونو له یوه مستري سره شاګرد او د دوکان شریکوال و.
هغه وویل: “همدا زما مشر زوی و، یوه لور او یو زوی لري، لور به یې اوس ۱۲ کلنه وي”.
حاجي بادام وايي، چې تر اخره هم په دې نه دی پوی شوی، چې زوی یې له طالبانو سره اړیکې لري او کله یې هم دا فکر نه کاوه چې زوی به یې ځانمرګی برید کوي.
هغه وویل، چې زوی یې له ځانمرګي برید وړاندې د یوه کال لپاره په ایران کې و او له دوی سره یې په یو کال کې دوه ځله اړیکه نیولې وه.
حاجي بادام زیاته کړه: “په لومړي ځل یې چې له موږ سره اړیکه وکړه، ویل یې چې په تهران کې یم او هلته د سمټي خښتو په یوې کارخانه کې کار کوم، یو ځل یې ۲۱ زره افغانۍ هم راولېږلې او بیا پسې ورک شو”.
د نوموړي په خبره؛ د زوی له تګ دوه میاشتې وروسته یې لمسی وزېږېد: “ زما د زوی کمبختۍ ته ګوره، دوه میاشتې وروسته یې زوی پېدا شو او هغه چې لاړو نه یې بیا خپل زوی وکوت او نه مې لمسي خپل پلار وکوت”.
حاجي بادام وايي، چې زوی یې په پغمان کې ځانمرګی برید کړی دی او د هغه له ځانمرګي برید اته میاشتې وروسته دوی ته له کوېټه څخه احوال راغی چې زوی یې ځانمرګی کړی دی.
هغه وايي: “ اول راته وویل شول چې زوی مې په بګرام کې استشهادي کړی، بیا چا ویل چې هرات کې په استشهادي کې شهید شوی، بیا چا ویل چې په پاکستان کې دی لا هم ژوندی دی؛ خو اخر موږ چې پسې خلک ولېږل بیا سم معلومات وشول، چې په پغمان کې یې استشهادي کړی”.
د حاجي بادام دویم زوی دا مهال د طالبانو په لیکو کې دنده لري؛ خو کله مو چې نوموړی وپوښت چې د زوی په ځانمرګي برید خوشحاله دی او که خفه زیاته یې کړه: “ له زړه مې وینې څاڅي، ولې به نه یم خفه، هره ورځ یې چې کونډې ښځې او ماشومانو ته ګورم ورسره ځوریږم”.
د نوموړي په خبره، چې د زوی په ځانمرګي خواشینی دی؛ ځکه د ده د زوی په څېر د سلګونو ځوانانو د ځانمرګو بریدونو په بدل کې داسې څوک واک ته رسېدلي، چې د دوی غم نه خوري.
حاجي بادام وویل: “خپل دویم زوی مې د شهید زوی د کونډې او یتیمانو غم نه خوري؛ نو له نورو طالبانو بیا لا څه ګیله ده، دا خلک یوازې څوکیو ته خوشحاله دي نور د چا په کیسه کې نه دي”.
حاجي بادام ته مو وویل، چې د ده د زوی په کړي ځانمرګي برید کې نهه عام وګړي وژل شوي او ۱۹ نور ټپیان دي، د یوه پلار په توګه دغو خلکو ته څه ځواب لري؟
هغه وویل: “څه ووایم؟”.
د ۱۳۹۵ ل کال د غبرګولي ۵مه، د چهارشنبې په ورځ د کابل په لوېدیځ کې یوه ځانمرګي بریدګر د میدان وردکو ولایت د محکمې د کارکوونکو د لېږد موټر په نښه کړ.
دغه برید چې د کابل د پغمان ولسوالۍ د باغ داوود په سیمه کې شوې و، پکې د ماشومانو په ګډون عامو خلکو ته مرګ ژوبله اوښتې وه.
د دغه برید پړه لومړی طالبانو پر غاړه واخیسته؛ خو له څو ساعتونو وروسته یې رد کړه.
د برید ځای: کابل –سرینا هوټل
نېټه: ۱۳۹۲ کب، ۲۹مه
د بریدګر مستعار نوم: ابو عمر حقاني
د بریدګر د اوسېدو ځای: خوست – سپېره ولسوالۍ
عمر: ۱۹ کلن
زده کړې: د وزیرستان د دارالجهاد مدرسې طالب
د ځانمرګي موټر بم او ډله ییز برید قربانیان: د مېرمنو او ماشومانو په ګډون ۹ وژل شوي او ۱۱ نور ټپیان
د خوست د سپېرې ولسوالۍ یو ۴۷ کلن اوسېدونکی، چې موږ یې په مستعار نوم خوشحال خوستی یادوو او دا مهال په کابل کې د یوه خصوصي شرکت سره د څوکیدار په توګه کار کوي وايي، چې په ۱۳۹۲ کال کې یې په وزیرستان کې ژوند کاوه.
نوموړي وویل، چې وراره او زوی یې د وزیرستان په یوې مدرسې کې د قران کریم زده کړې کولې او له هماغه ځایه یې له طالبانو سره اړیکې پېدا کړې وې.
خوشحال زیاتوي، چې وراره او ۱۷ کلن زوی یې وخت ناوخت خوست ته د جنګونو لپاره تلل؛ خو دوی یې په اړه معلومات نه لرل او له نېږدې یو کال وروسته یې معلومات تر لاسه کړل، چې زوی او وراره یې د طالبانو په لیکو کې جګړه کوي.
هغه وايي: “کله چې موږ خبر شوو، خپل مشر ورور مې هم کېناوه او دوی دواړه مې هم راوغوښتل، عذر او زارۍ مو ورته وکړې، چې له دې کاره تېر شي؛ دوی له موږ سره په کور کې خبره ومنله؛ خو له طالبانو یې لاس وانه خیست”.
د خوشحال په خبره؛ چې په ۱۳۹۱ کال کې یې زوی خېرالله (مستعار نوم) په خوست کې د کی پي ایف له خوا ونیول شو او تر اوسه یې مړی ژوندی ورک دی؛ خو واره یې بیا هم په هماغه مدرسه کې و.
نوموړی وايي، چې د زوی له ورکېدا درې میاشتې وروسته ورته احوال راغی، چې زوی یې په خوست کې د کی پي ایف ځواکونو له خوا وژل شوی دی.
هغه وویل: “موږ تر اوسه نه پوهېږو، چې زما زوی وژل شوی او که ورک دی؛ خو غیبي جنازه یې د وزیرستان په دارالجهاد مدرسه کې شوې وه او زما وراره ویل چې غچ به یې اخلي”.
د خوشحال خوستي په خبره، چې د ۱۳۹۳ کال په پسرلي موسم کې د دارالجهاد مدرسې له خوا ورته احوال راغی، چې دوی یو ځل مدرسې ته ورشي.
نوموړی وايي: “موږ چې کله مدرسې ته لاړو د مدرسې مشر ملا قاري غلام ګل چې اوس په خوست کې د طالبانو غټ سړی دی، موږ ته مبارکي راکړه او ویې ویل، چې وراره مې استشهادي کړی او د کابل په یوه هوټل کې یې لس کافران چې ښځې هم ورسره وې د شرابو په نشه کې وژلي دي”.
د خوشحال په خبره؛ چې وراره یې واده نه و کړی او د خپل پلار درېیم زوی و.
نوموړی وايي، چې که څه هم ټوله کورنۍ یې خفه وه؛ خو د مدرسې د طالبانو او ملایانو مبارکیانې او خوشحالۍ یې چې ولیدلې یو څه ډاډمن شول.
خوشحال وايي: “موږ ته یې یو لک کلدارې او یو کاغذ هم راکړ، چې پکې د هغه د شهادت مبارکي ویل شوې وه”.
له هغه مو وپوښتل چې د زوی او وراره پر مرګ خواشینی دی که نه؟ او که چېرې اړتیا شي د کورنۍ بل غړي ته به د ځانمرګي برید کولو اجازه ورکړي؟
خوشحال: “بد به وکړم چې اجازه ورکړم، که زه هغه وخت خبر وای دوی به ما کله هم دغې مدرسې ته نه لېږل؛ خو موږ هم بېسواده خلک یو په دې خبرو نه پوهېدو، درد خو یې اوس زموږ دی، اوس به موږ د خلیفه صیب(سراج الدین حقاني) په تشې کور ودانۍ او ننواتو څه وکړو؟”.
نوموړی لا هم په دې اړه معلومات نه لري، چې د کابل په سرینا هوټل کې د خبریال سردار محمد په ګډون د هغه مېرمن او دوه کوچني اولادونه هم وژل شوي دي.
د ۱۳۹۲ کال د کب د میاشتې په ۲۹ نېټه د کابل پر سرینا هوټل څلورو ځانمرګو بریدګرو برید وکړ، چې له امله یې د کوچنیانو او مېرمنو په ګډون نهه تنه ووژل شول او یوولس نور ټپیان شول.
د هغه وخت د کورنیو چارو وزیر عمر داودزي رسنیو ته ویلي وو، چې یاد برید په وزیرستان کې د حقاني ډلې له خوا ترتیب شوی او موخه یې د کابل سرینا هوټل و.
د دغې پېښې په جریان کې د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد رسنیو ته وویل، چې برید د دوی ملګرو د شپې نهه بجې کړی، چې په دغه هوټل کې یې کورني او بهرني لوړپوړي چارواکي په نښه کړي دي.
د برید ځای: هلمند–نوی کابل بانک
نېټه: ۱۳۹۶ چنګاښ، لومړۍ
د بریدګر مستعار نوم: اسماعیل عمري
د بریدګر د اوسېدو ځای: زابل – شاه جوی ولسوالي
عمر: ۱۸ کلن
زده کړې: د کلي د مدرسې زده کوونکی
د ځانمرګي موټر بم برید قربانیان: د مېرمنو او ماشومانو په ګډون ۲۹ وژل شوي او ۶۰ټپیان
د زابل د شاه جوی ولسوالۍ ۲۹ کلن اوسېدونکی چې موږ یې په مستعار نوم احسان الله یادوو، وايي چې کشر ورور یې د کلي په مسجد کې له ملا سره د قران کریم زده کړې کولې.
د نوموړي په خبره، چې پلار یې د ابتدایه ښوونځي معلم و، چې اوس په خپل مرګ مړ شوی دی او ورور یې په شپاړلس کلنۍ کې د دیني علومو کوچنۍ دوره پیل کړه او په اولس کلنۍ کې د لا نورو زده کړو لپاره د کلي د ملا له خوا د کوېټې السبحان مدرسې ته واستول شو.
دی وايي، چې په لومړي ځل په خپله ورسره کوېټې ته لاړ او هلته یې په مدرسه کې شامل کړ او وروسته له شپږو میاشتو یې ورور بېرته خپل کور ته راغی.
احسان الله زیاتوي، چې ورور یې درې میاشتې په زابل کې تېرې کړې؛ خو دا ځل یې په خبرو او اعمالو کې جوت توپیر راغلی و.
هغه وویل: “دی چې کله بېرته راغی په کور کې به یې زما پلار ته ویل، چې معلمي پرېږدي؛ ځکه دا د کفارو پېسې دي او موږ ته حرامې دي”.
دی وايي، چې له درېیو میاشتو وروسته یې ورور د ملا فاضل د ډلې له یوه غړي سره چې دوی ملا بسم الله جان باله اړیکې پېدا کړې او له کوره بیا د مدرسې په نوم لاړ.
د احسان الله په خبره، چې له مرګه درې میاشتې وړاندې یې یوه دوست احوال ورکړ، چې ورور یې په هلمند ولایت کې لیدل شوی؛ خو دوی ورسره اړیکې نه لرلې.
د نوموړي په خبره، چې د ۱۳۹۶ کال په پسرلي کې یې پلار د زړه د حملې له امله مړ شو؛ خو ورور یې د پلار مړي ته هم را نغی او د پلار له مرګه یوولس میاشتې وروسته دوی ته احوال راغی چې ورور یې په هلمند ولایت کې ځانمرګی برید کړی دی.
احسان الله وايي، چې دوی د خپل ورور د مړي، جنازې او راشه درشه په اړه هېڅ معلومات نه لري؛ خو د سیمې خلکو او ځايي طالبانو ورته ویلي، چې ورور یې د کابل بانک مخې ته ځانمرګی کړی دی.
هغه زیاته کړه: “ما همدا یو ورور لاره او چې خبر شوم هغه هم استشهادي کړی، ملا مې ماته شوه، موږ نه په دولت کې وو او نه طالبانو کې خو نه پوهېږم چې زما ورور چا ورکش کړ”.
دی وايي، چې د ورور په ځانمرګي برید خفه دی او که چېرې د هغه په برید کې افغانان وژل شوي وي، دا هم ورته د نه زغم او پښېمانۍ خبره ده.
د دغه ځانمرګي بریدګر ورور وايي، چې د طالبانو له خوا یې له مور سره د ۳۵ زره افغانیو مرسته هم شوې ده او له ده هم غوښتل شوي، چې که د طالبانو په لیکو کې دنده غواړي ورکوي یې؛ خو ده یاده دنده رد کړې ده.
هغه وايي: “ ما ویل چې زما ورور ترې څه خیر وکړ، چې زه به یې وکړم، د کلي له هر دوکانداره قرضداره و، ما ایله هغه تېر کال د هغه قرضونه خلاص کړل.”
د ۱۳۹۶ کال د چنګاښ په میاشت کې یوه بریدګر د چاودېدونکو توکو ډک موټر ته په هلمند کې د نوي کابل بانک په دروازه کې چاودنه ورکړه، چې له امله یې ۲۹ کسان ووژل شول او ۶۰ نور ټپیان شول.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد له بریده دوه ساعته وروسته رسنیو ته ویلي وو، چې دغه پېښه د دوی یوه ملګري کړې ده.
د برید ځای: لوګر–ولایتي محکمه
نېټه: ۱۳۹۵ غبرګولی، ۱۶مه
د بریدګر مستعار نوم: قاري بشیر منصور
د بریدګر د اوسېدو ځای: بادغیس/ وزیرستان
عمر: ۲۰ کلن
زده کړې: د کلي د مدرسې زده کوونکی
د ځانمرګي برید قربانیان: ۷ وژل شوي او ۲۳ټپیان
قاري بشیر منصور چې د بادغیس ولایت اوسېدونکی دی؛ کورنۍ یې د کورنیو جګړو پر مهال د پښتونخوا دېره اسماعیل خان او بیا له هغه ځایه د وزیرستان شیراتله سیمې ته کډوال شوي دي.
د قاري بشیر منصور پلار خټګر و؛ مګر اوس ۶۸ کاله عمر لري او د ننګرهار په کابل کمپ سیمه کې اوسيږي.
موږ د نوموړي د پلار لپاره سمیع الله مستعار نوم غوره کړی.
هغه دا مهال د سرطان په ناروغۍ اخته دی او وايي، چې زوی یې په وزیرستان کې د ګاونډي ځوانانو سره د ملګرتیا په اساس له طالبانو سره راشه درشه پېدا کړې وه.
سمیع الله وايي، چې بشير یې درېیم زوی و؛ مګر په خبرو او کار کې له ټولو فعال او چټک و.
هغه وویل: “زما دا څلور واړه زامن یوې خوا ته او هغه بلې خوا ته، خو نه پوهېږم چې موږ ته به چا ازار کړی و، چې زوی مې په دې لاره لاړ”.
دی وايي؛ کله خبر شو چې زوی یې له طالبانو سره اړیکې لري؛ نو بار – بار یې منع کړ او له منع کېدو وروسته په وزیرستان کې د مولوي احمدجان په نوم د طالبانو یو قوماندان یې کور ته ورغی او دی یې تهدید کړ، چې پر زوی باید فشار را نه وړي.
سمیع الله وايي: “خلک مې کور ته راغلل او راته یې وویل چې زه باید بشیر (مستعار نوم) د خدای له لارې را ونه ګرځوم او هغه د خدای په لار کې جهاد کوي او ما دغه کم بخت ته کوژدن هم کړې وه”.
د سمیع الله په خبره، چې په ډېر غربت کې یې زوی ته واده وکړ او فکر یې کاوه، چې له واده سره به له طالبانو سره اړیکې پرېږدي؛ خو هغه بیا هم خپله پخوانۍ لاره تعقیب کړه او له څه مودې وروسته په وزیرستان کې د طالبانو د یوه زندان مشر وټاکل شو.
د سمیع الله په خبره، چې په کور کې له ورونو سره له جنجالونو وروسته یې زوی خپله مېرمن د دوی له کوره یوړه او پوره درې میاشتې وروسته خبر شو، چې زوی یې د لوګر په مرکز کې ځانمرګی برید کړی دی.
هغه وویل: “موږ هغه وخت خبر شو، چې نږور مې راغله او ویې ویل چې طالبانو ورته ویلي، چې بشیر (مستعار نوم) استشهادي کړی او که غواړې نو بل طالب ته به دې په نکاح کړو”.
سمیع الله د خپل زوی پر ځانمرګي برید خواشینی دی او وايي، چې د نږور او یوې لمسۍ ژوند یې هم خراب شوی دی.
د ۱۳۹۵ کال د غبرګولي په شپاړلسمه دوو ځانمرګو بریدګرو د لوګر ولایت پر محکمې او څارنوالۍ برید وکړ، چې یو بریدګر یې د سمیع الله زوی قاري بشیر منصور و.
دغو دواړو بریدګرو نېږدې یو ساعت جګړه وکړه او په پای کې د پولیسو له خوا په داسې حال کې ووژل شول، چې یو تن یې ځانته چاودنه ورکړه.
د دغه برید پړه طالبانو پر غاړه واخیسته او ویلي یې وو، چې دوی د خپلو ملګرو غچ اخیستی دی.
په دغه برید کې د ملکي وګړو تر څنګ د لوګر ولایت د استناف څارنوالۍ تازه ګومارل شوی رییس محمد اکرام نجات هم وژل شوی و.
د برید ځای: کندهار – دامان ولسوالۍ، د بهرنیو ځواکونو قطار
نېټه: ۱۳۹۶ زمری، ۱۱مه
د بریدګر مستعار نوم: مصباح الدین اسلامیار
د بریدګر د اوسېدو ځای:پکتیکا/ کوېټه
عمر: ۲۳ کلن
زده کړې: د مدرسې طالب
د موټربم ځانمرګي برید قربانیان: ۹ وژل شوي او ۱۲ټپیان، د بهرنیو ځواکونو مرګ ژوبله نامعلومه ده
د پکیتکا د وازيخواه اوسېدونکی چې دا مهال په میدان وردګو ولایت کې د طالبانو په لیکو کې د ساتونکي په توګه دنده ترسره کوي، موږ یې په پاینده محمد مستعار نوم یادوو.
پاینده محمد چې ۳۱ کاله عمر لري، ورور یې په ۱۳۹۱ کال کې چې هغه وخت یې ورور تنکی ځوان و، له کوره وتلی او په پنځو کلونو کې یو ځل هم کور ته نه و تللی.
د پاینده محمد په خبره، چې له ورور سره یې تر هغه وخته اړیکې پرې وې، چې کله خبر شول چې ورور یې په کندهار کې ځانمرګی برید کړی دی.
که څه هم پاینده محمد د طالبانو په لیکو کې دنده لري؛ خو نوموړی د خپل ورور پر ځانمرګي برید خواشینی دی.
هغه وویل: “که څه هم استشهادي لویه درجه ده او بیا زما ورور په کافرو یرغلګرو استشهادي کړی؛ خو ما خپل مټ او بازو له لاسه ورکړی”.
پاینده محمد زیاتوي، چې د ورور له ځانمرګي برید مخکې یو ځل ورته احوال راغلی و، چې ورور یې په غزني ولایت کې د طالبانو د یوې ولسوالۍ ولسوال ټاکل شوی؛ خو له ډېرو هڅو سره – سره هم ونه توانېدل چې له خپل ورور سره اړیکه ونیسي.
دی وايي، چې ورور یې واده نه و کړی او یوازې د یوې لنډې مودې لپاره یې د کلي له ملا سره زده کړې کړې وې، چې یاد ملا هم وروسته په پکتیکا کې په یو ډرون برید کې ووژل شو.
د ۱۳۹۶ کال د زمري په یوولسمه نېټه د کندهار ولایت د دامان ولسوالۍ او کندهار ښار ترمنځ شوراندام سیمه کې د بهرنیو ځواکونو پر یوه کاروان ځانمرګی برید وشو.
یاد بهرني ځواکونه د ملي امنیت یوه مرکز ته ورغلي وو، چې د بېرته راتګ پر وخت پرې موټربم برید وشو او بهرنیو ځواکونو ته نېږدې یو کاسټر او سراچه موټر هم د برید ښکار شوي وو.
د پرېکنده ملاتړ ځواکونو په یوې خبرپاڼه کې برید منلی و او د مرګ ژوبلې خبره یې هم کړې وه؛ خو د مرګ ژوبلې د شمېر په اړه یې څه نه وو ویلي.
په دغه برید کې نهه ملکي وګړي وژل شوي وو او ۱۲ ټپیان وو.
د طالبانو ویاند قاري یوسف احمدي له پېښې وروسته د دغې پېښې مسوولیت پر غاړه واخیست.
د افغانستان د ملي امنیت ادارې په یوې خبرپاڼه کې ویلي وو، چې دغه ځانمرګی بریدګر قاري سجاد نومېده، چې په کوېټه کې یې د ځانمرګو بریدګرو په یوه روزنیز کمپ کې روزنه تر لاسه کړې وه.
د برید ځای: مزارشریف –د ملي پوځ پر کاسټر موټر برید
نېټه: ۱۳۹۴ سلواغه، ۱۹مه
د بریدګر مستعار نوم: قاري سلیمان یوسف
د بریدګر د اوسېدو ځای:خوست/ وزیرستان
عمر: ۱۹ کلن
زده کړې: د مدرسې طالب
د ځانمرګي برید قربانیان: د ملکي وګړو په ګډون ۳ وژل شوي او ۱۸ټپیان
د خوست ولایت د دوه منده ولسوالۍ ۶۳ کلن اوسېدونکی چې دا مهال په دوکاندارۍ بوخت دی، موږ یې په نصیر خان مستعار نوم یادوو.
نصیر خان تاییدوي، چې زوی یې د طالبانو په لیکو کې ځانمرګی برید کړی دی.
د نوموړي په خبره، چې زوی یې واده کړی و او له ځانمرګي برید وړاندې یې یو زوی هم زېږېدلی و.
د نصیر خان په خبره، چې د نوموړي زوی په سیمه کې د طالبانو سره نېږدې اړیکې لرلې او د نوموړي د ترور زوی د طالبانو قوماندان و.
هغه زیاته کړه: “زما زوی اول د خپلې ترور له زوی سره یو ځای مجاهد و او له هغه وروسته چې (کی پي ایف) پرې چاپه ووهله، له دې ځایه وزیرستان ته لاړل”.
نوموړی وايي، چې د کی پي ایف په عملیاتو کې یې زوی ټپي شو او د درملنې لپاره د وزیرستان یوه روغتون ته یوړل شو، چې له هماغه وروسته بیا کور ته رانغی.
د یاد ځانمرګي بریدګر پلار وايي، چې وخت ناوخت یې په موبایل له خپل زوی سره خبرې کېدلې؛ خو د بېرته راتګ هېڅ لاره یې نه وه.
نصیر خان وویل: “دلته حکومت نه پرېښوده او که راغلی وای خو یا یې واژه او یا یې نیوه، نو ما هم مشوره ورکړه، چې مه راځه او هملته کاروبار شروع کړه”.
د دغه ځانمرګي بریدګر پلار وايي، چې د خپلې مېرمنې او نږور سره زر یې هم وپلورل او څلور نیم لکه کلدارې یې خپل زوی ته د کاروبار لپاره ولېږلې؛ خو له شپږو میاشتو وروسته خبر شو، چې زوی یې ځانمرګی برید کړی دی.
دی وايي: “په اول کې خو یو خبر راغی چې زوی مې په امریکایانو استشهادي کړی او ۲۰ امریکایان یې مردار کړي دي؛خو وروسته بیا احوال راغی چې په ملي اردو یې استشهادي کړی دی”.
نصیر خان د خپل زوی پر ځانمرګي برید خواشینی دی او وايي، چې که په وزیرستان کې نه وای پاتې شوی؛ نو کله به یې هم زوی ځانمرګی شوی نه وو.
دی وايي، چې دا مهال ورته د طالبانو له خوا د ځانمرګو بریدګرو د کورنۍ یو ځانګړی کارت هم ورکړل شوی، چې له امله یې طالبان نوموړي ته په ځانګړي اهمیت قایل دي.
هغه وویل: “که ما د دنیا پادشاه هم کړي، زه به څه پرې وکړم؟ زما زوی خو مړ شو”.
د نصیر خان په خبره؛ کونډه نږور یې خپل کشر زوی ته چې له نږور څخه یې یوولس کاله کشر دی په نکاح کړه او اوس هم له دوی سره یو ځای ژوند کوي.
د ۱۳۹۴ کال د سلواغې په میاشت کې د دوشنبې په ورځ سهار مهال د مزار شریف په ښار کې یوه ځانمرګي برید کوونکي د ملي پوځ د سپرلۍ پر کاسټر موټر برید وکړ چې په پایله کې یې د ملي پوځ درې غړي ووژل شول.
په دغه برید کې د ۳ ښځو په ګډون ۱۸ تنه نور ټپیان شوي دي.
طالبانو د دغه برید مسوولیت منلی او ویلي یې دي، چې دغه ځانمرګي بریدګر له یوه موټرسایکل څخه په استفادې د ملي پوځ پر کاسټر موټر ځانمرګی برید کړی دی.
د برید ځای: لغمان – سلطان غازي بابا ښارګوټي کې پر والي برید
نېټه: ۱۳۹۹ تله، ۱۴مه
د بریدګر مستعار نوم: قاري اسحاق سنګري
د بریدګر د اوسېدو ځای:لغمان، الینګار ولسوالي
عمر: ۲۰ کلن
زده کړې:نه لري
د ځانمرګي برید قربانیان: د ملکي وګړو په ګډون ۸ وژل شوي او ۳۶ټپیان
د لغمان د النیګار ولسوالۍ د سنګره درې ۵۸ کلن بزګر چې موږ یې په اسماعیل مستعار نوم یادوو؛ وايي، چې زوی یې په مرکز مهترلام کې د جمهوري حکومت پر والي رحمت الله یارمل ځانمرګی برید کړی.
اسماعیل وايي، چې له زوی سره یې اړیکې خرابې وې؛ ځکه هغه له شپارلس کلنۍ څخه له طالبانو سره یو ځای شوی و او په سنګره درې کې یې وسله وال فعالیت درلود.
د نوموړي په خبره؛ زوی یې له ځانمرګي برید یو کال وړاندې په سنګره درې کې له خپلو ملګرو سره جګړه وکړه او په دغه نښته کې دوه تنه ووژل شول.
هغه زیاته کړه:” له دې جنګ وروسته موږ ته احوال راغی چې قاري نیول شوی او پاکستان ته یې وړی دی؛ خو دوه میاشتې وروسته بیا کور ته راغی او ویل یې چې په کمېسیون کې یې مشکل حل کړی دی”.
اسماعیل زیاتوي، چې زوی یې نېږدې یوه میاشت په کور تېره کړه او هېڅ ډول وسله وال فعالیت یې نه لاره؛ خو وروسته بیا پاکستان ته ولاړ او له ځانمرګي برید شل ورځې وروسته خبر شول، چې زوی یې پر والي ځانمرګی برید کړی دی.
د اسماعیل په خبره، چې له زوی څخه یې دوه اولادونه هم پاتې دي او مېرمن یې دا مهال د پلار په کور کې ژوند کوي.
هغه د خپل زوی پر ځانمرګي برید خواشینی دی او وايي، چې مور یې له ډېر خفګانه یو نیم کال وروسته مړه شوه.
له هغه مو وپوښتل چې ایا د زوی پر ځانمرګي برید خفه دی که نه؟
هغه وویل: “خدای پوهېږي، که د اسلام لپاره یې استشهادي کړی وي، نو زه څه نه شم ویلی، خو زما د زړه غوښې وې ولې به نه یم خفه”.
د اسماعیل په خبره، چې د یوه پلار په توګه په خپل زوی پسې ځکه ځوریږي، چې کلونه – کلونه یې پرې زحمت ویستی و.
هغه وویل: “د یوه پلار لپاره دا بیا سخته وي، چې نه د زوی مړی وګوري، نه جنازه او نه قبر”.
دی وايي، چې که څه هم د طالبانو یوه ځايي قوماندان ورته ویلي وو، چې د هغه جنازه په باجوړ کې په ژوندونې له بریده وړاندې شوې؛ خو بیا هم د کلي طالبانو یې په غیبي ډول جنازه او فاتحه وکړه.
د نوموړي په خبره، چې د طالبانو له خوا ورسره دوه ځله نغدي او د خوراکي توکو مرسته هم شوې ده او طالب چارواکو یې د زوی له ځانمرګي بریده مننه کړې ده.
د ۱۳۹۹ کال د تلې په ۱۴مه د دوشنبې په ورځ سهار لس بجې د پخواني جمهوري دولت د لغمان د والي پر موټریز کاروان د مرکز مهترلام په سلطان غازي بابا ښارګوټي کې موټربم ځانمرګی برید وشو، چې په یاد برید کې د ملکي وګړو په ګډون اته کسان ووژل شول او د لغمان د والي په ګډون پکې ۳۶ کسان ټپیان شول.
که څه هم طالبانو د دغې پېښې په اړه رسنیو ته څه نه وو ویلي؛ خو د وخت حکومت دغه چاره د طالبانو عمل بللی و.
خو د طالبانو له خوا له نوموړي سره مرسته په دې معنا ده، چې نوموړی د طالبانو په لیکو کې د دغې ډلې په خوښه ځانمرګی برید کړی دی.
د برید ځای: کابل – شپږمه حوزه، د تذکرو د وېش مرکز
نېټه: ۱۳۹۷ غوايي، لومړۍ
د بریدګر مستعار نوم: قاري نایب قریشي
د بریدګر د اوسېدو ځای:اروزګان، چوره ولسوالۍ
عمر: ۲۲ کلن
زده کړې:نه لري
د ځانمرګي برید قربانیان: د ملکي وګړو په ګډون ۷۰وژل شوي او ۱۲۱ ټپیان
د ارزګان د چورې ولسوالۍ اوسېدونکی چې دا مهال په کندوز کې د طالبانو د دفاع وزارت اړوند یوه پوځي کنډک کې دنده لري، ۴۱ کاله عمر لري او موږ یې په ملا امین مستعار نوم یادوو.
نوموړی وايي، چې کشر ورور یې په کابل کې ځانمرګی برید کړی و.
د ملا امین په خبره، چې د دوی پلار هم د طالبانو د ډلې غړی و او اته کاله کیږي، چې په یوه برید کې وژل شوی دی.
ملا امین زیاتوي، چې ورور یې د بمونو د جوړولو ماهر و، چې د پلار په ژوند یې په کوېټه کې یاده روزنه تر لاسه کړې وه.
د امین په خبره، چې ورور یې د خپل تره له لور سره واده کړی و او اولادونه نه لري.
هغه وویل: “دی دومره ذهین او تېز و، چې موږ به ورته بڅره ویل او زموږ د ټولو په خوښه د استشهادي ټولي غړی شو، په وزیرستان، ناصر باغ او کوېټه کې یې زموږ په مرکزونو کې وروزل شو”.
ملا امین وايي، چې د ورور پر ځانمرګي برید خواشینی نه دی او هغه د خدای ج په لار کې خپل ځان قرباني کړی او د هغه د قربانۍ نتیجه اوس د افغانستان خلک ګوري.
له هغه مو وپوښتل، چې ورور یې په کوم ځای کې ځانمرګی برید کړی؟ هغه وویل: “بلکل زه خبر یم، چې زما ورور د پخواني کافر او مرتدد نظام د انتخاباتو په یوه مرکز کې استشهادي کړی او مرتدین یې وژلي دي”.
د مرکې په جریان کې مو ملا امین ته وویل، چې د ده د ورور په ځانمرګي برید کې نېږدې دوه سوه ملکي کسانو ته چې ټول مسلمانان او افغانان وو وژل شوي دي، هغه وویل: “وروره! هغه ځانمرګی نه بلکې استشهادي و او د خدای ج په لار کې یې جهاد کړی او د کافرې ادارې مرتدین یې وژلي دي”.
هغه مو بیا هم وپوښت چې داعش ویلي وو، چې دغه برید د دوی یوه ملګري کړی؛ خو ملا امین زموږ د نورو پوښتنو ځوابونه را نه کړل او اړیکه یې پرې کړه.
د ۱۳۹۷ کال د غوايي په لومړۍ نېټه د یکشنبې په ورځ سهار مهال د کابل امنیه قوماندانۍ د ښار د شپږمې حوزې د تذکرو د وېش په مرکز کې کې یو ځانمرګی برید وشو، چې له امله یې د مېرمنو او ماشومانو په ګډون ۷۰ کسان ووژل شول او ۱۲۰ نور ټپیان شول.
د کورنیو چارو وزرات ویلي وو، چې ځانمرګی بریدګر د ټاکنو لپاره د تذکرو د ثبت په قطار کې ولاړ و او ځانته یې چاودنه ورکړې ده.
که څه هم د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد هغه وخت د دغې پېښې پړه نه ده منلې؛ خو ویلي یې وو، چې خلک باید په ټاکنو کې برخه وانه خلي.
داعش د دغه برید پړه پر غاړه اخیستې وه؛ خو د طالبانو د ریاست الوزرا د هغه نوملړ له مخې چې د چارو ادارې ته یې لېږلی، یاد ځانمرګی بریدګر د طالبانو د ځانمرګو بریدګرو په قطار کې راوستی، چې باید له کورنۍ سره یې مرسته وشي.
د برید ځای: ننګرهار –جلال اباد، پښتونستان واټ
نېټه: ۱۳۹۷ غبرګولي، ۲۷مه
د بریدګر مستعار نوم: سلیم فدايي
د بریدګر د اوسېدو ځای:لوګر، ازره ولسوالۍ
عمر: ۲۰ کلن
زده کړې:حقانیه مدرسې طالب
د ځانمرګي برید قربانیان: د ملکي وګړو په ګډون ۲۱وژل شوي او ۴۵ ټپیان
د لوګر د ازرې ولسوالۍ ۶۹ کلن اوسېدونکی چې دا مهال په تبلیغ بوخت دی او موږ یې د ملا محمد اغا په مستعار نوم یادوو؛ وايي، چې زوی یې ځانمرګی برید کړی او د زوی له ځانمرګي برید څلور میاشتې وروسته خبر شوی دی.
د نوموړي په خبره، چې زوی یې په پاکستان کې په حقانیه مدرسه کې د دیني علومو کوچنۍ دوره کوله او په کال کې دوه ځله کور ته راتلو.
محمد اغا زیاتوي، چې په وروستي ځل یې خپل زوی له ځانمرګي بریده یو نیم کال وړاندې لیدلی و؛ خو د زوی له ځانمرګي برید څخه هغه مهال خبر شو، چې په حقانیه مدرسه کې یې د هغه پاکستاني ملګري قاري رشید ته زنګ وواهه.
هغه وویل: “په ډېرې سختۍ مې د قاري رشید نمبر پېدا کړ او هغه ته چې مې زنګ وواهه راته یې وویل، چې زوی دې په کوچني اختر کې استشهادي کړی، مبارکي یې راکړه او ما ته یې فاتحه وکړه”.
محمد اغا وايي، چې له دوه کلونو وروسته یې کور ته یوه ډله طالبان ورغلل او ده ته یې د هغه پاتې سامان او یو لک کلدارې ورکړې.
دغه ځانمرګي بریدګر واده نه و کړی او د خپلې ترور لور یې ورته په نوم کړې وه، چې لا هم د پلار په کور ناسته ده .
د یاد ځانمرګي بریدګر پلار لا هم نه دی خبر چې زوی یې په جلال اباد کې پر چا ځانمرګی برید کړی؛ خو ورته ویل شوي وو، چې بهرني ځواکونه یې وژلي دي.
د طالبانو د چارو ادارې د نوملړ له مخې؛ نوموړي د جلال اباد په پښتونستان واټ کې د کوچني اختر په درېیمه ورځ ځانمرګی برید کړی و.
دا ځانمرګی برید پر داسې مهال شوی، چې د جمهوري دولت او طالبانو تر منځ درې ورځینی اوربند شوی و او یوه ډله طالبان د ننګرهار د والي دفتر ته تللی وو.
د پښتونستان په څلورلاري کې ځانمرګي برید ۲۱ تنه عام وګړي ووژل او ۴۵ نور یې ټپیان کړل.
د دغې برید پړه هېڅ کومې وسله والې ډلې پر غاړه وانه خیسته؛ خو د ولسمشرۍ ماڼۍ په اعلامیه کې ویل شوي وو، چې طالبانو د افغانستان په ځینو سیمو کې د اوربند له توافق څخه سرغړونه کړې ده.
محمد اغا وايي، چې د طالبانو د حکومت په راتګ سره دوه ځله کابل ته غوښتل شوی او ورسره نغدي مرسته شوې ده.
هغه زیاتوي، چې له ده غوښتل شوي هم وو، چې که چېرې د کورنۍ کوم غړی یې غواړي د طالبانو په ادارو کې ځای پر ځای شي؛ نو دی د یوه کس د مقررېدا حق لري.
خو محمد اغا وايي: “زما بل زوی هم شته او څوارلسم یې خلاص کړی؛ خو هماغه یو بې جنازې شهید مې بس دی، چې اوس مې هم د هغه په جسد پسې ارمان دی”.
نوموړی خواشینی دی او زیاتوي، که چېرې خبر وای؛ نو زوی به یې کله هم حقانیه مدرسې ته نه لېږه.
په پایله کې دا ویلی شو، چې پورته د دیارلس کورنیو اعترافاتو ته په کتو په ځانمرګو بریدونو کې له تنکیو ځوانانو کار اخیستل شوی، کورنۍ یې نه وې خبرې او د ځانمرګو بریدګرو د روزنې درې مرکزونه "وزیرستان، کوېټه او باجوړ"د ځانمرګو بریدګرو په روزولو کې فعاله وو.
