امریکا له افغانستانه ازبکستان ته وړل شوې د افغانستان ۴۶ الوتکې ازبکستان ته موقتي سپاري
امریکا او ازبکستان موافقه کړې، چې د افغان پېلوټانو له خوا ازبکستان ته وړل شوې پوځي ۴۶ چورلکې او الوتکې په موقتي توګه ازبکستان ته وسپاري.
امریکا او ازبکستان موافقه کړې، چې د افغان پېلوټانو له خوا ازبکستان ته وړل شوې پوځي ۴۶ چورلکې او الوتکې په موقتي توګه ازبکستان ته وسپاري.
په ازبکستان کې د امریکا سفیر وايي، د افغان پوځ ۴۶ الوتکې به د ازبکستان تر څارنې لاندې پاتې شي.
په ازبکستان کې د امریکا سفیر جوناتن هینیک ازبک کوون نیوز ورځپاڼې ته ویلي، چې امریکا او ازبکستان د افغان پوځ اړوند د هغو جنګي الوتکو او پوځي چورلکو د وضعیت په اړه موافقې ته رسېدلي، چې د افغان پېلوټانو له خوا په ۲۰۲۱ کال کې ازبکستان ته وړل شوې وې.
د دې پوښتنې په ځواب کې چې ایا دغه الوتکې او چورلکې به په ازبکستان کې پاتې شي، هینک وویل: "دغه پوځي وسایط به په ازبکستان کې پاتې شي، په دې اړه موافقه شوې ده."
هینیک یادونه وکړه، چې ازبکستان او امریکا په دې مساله کې ګډ کار ته دوام ورکوي او زیاته یې کړه: "دا الوتکې او چورلکې هیڅکله د افغانانو ملکیت نه وو، دا د امریکا ملکیت دی. افغان پوځ دغه الوتکې او چورلکې کارولې؛ خو موږ یې تل مالکان وو. "
وروسته له هغه چې د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې طالبانو د افغانستان واک تر لاسه کړ، د افغان پوځ ګڼې جنګي الوتکې او پوځي چورلکې د افغان پوځیانو له خوا ازبکستان او تاجکستان ته یوړل شوې.
د ازبکستان د څارنوالۍ دفتر د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۱۵مه ویلي وو، چې د افغان وسله والو ځواکونو ۲۲ پوځي الوتکې او ۲۴ چورلکې د ازبکستان له هوايي حریم څخه سرغړونه کړې او دغه هېواد ته ننوتلي دي.
په داسې حال کې چې طالبانو له ازبکستانه د دغو الوتکو د بېرته اخیستو غوښتنه کړې، ازبکستاني چارواکو ویلي، چې له امریکايي لوري سره د یادو پوځي وسایطو د وضعیت په اړه لا هم خبرې روانې دي.
په وژل شویو کې لس د پوځ سرتېري او څلور پولیس دي.
دا لا معلومه نه ده، چې په دې شمېر کې هغه ۱۲ وسله وال هم شامل دي او که نه، چې د پاکستان د کورنیو چارو وزارت یې د وژل کېدو پخلی کړی.
دا په وروستیو کلونو کې د بلوچ بېلتون غوښتونکو تر ټولو پراخ برید بلل کېږي، چې له څو لسیزو راهیسې د پاکستان د امنیتي ځواکونو پر وړاندي جنګیږي.
بلوڅ وسله وال غواړي، چې منابع لرونکې صوبه بلوچستان له پاکستانه جلا کړي.
چارواکو د دوشنبې په ورځ وویل، وسله والو په وروستیو بریدونو کې پر لویه لار بسونه او بار وړونکي لارې په نښه کړي، چې لږ تر لږه يې ۲۳ مسافر وژلي او ۳۵ ګاډي يې سوځولي دي.
پولیسو وویل، چې دوی د بريد سېمې ته نږدې د اورګاډي په پل باندې شپږ نامعلوم مړي موندلي دي.
د پاکستان د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي په یوه بیان کې ویلي: «دا بریدونه په پاکستان کې د ګډوډۍ د رامنځته کولو لپاره یو مفصل پلان دی.»
د اورګاډي یوه چارواکي محمد کاشف وویل، چې د پاکستان او ایران تر منځ د اورګاډي پټلۍ او د اورګاډي یو پل چې د بلوچستان مرکز کوېټه د هېواد له نورو برخو سره نښلوي هم د وسله والو په بریدونو کې چاودیدونکو توکو سره مخ شوی.
هغه زياته کړه، چې د کوېټې د اورګاډي فعاليت ځنډول شوى دى.
په پوځي اهدافو بریدونه
د دغه چارواکي په وینا؛ له دغو بریدونو سره نږدې په بلوچستان کې وسله والو په پراخه کچه د پولیسو مرکزونه او امنیتي ځواکونه په نښه کړل، چې په ترڅ کې یې لږ تر لږه ۱۰ کسان ووژل شول.
د بلوچستان بيلتون غوښتونکو ډلې (BLA) خبريالانو ته په ايميل کې په لېږلې اعلاميه کې د پوځ پر يوه لويه اډه د بريد تر څنګ د ډېرو بریدونو مسوولیت منلی.
پاکستاني چارواکو تر اوسه دا نه ده تایید کړې، چې دا بریدونه د بلوڅ بیلتون غوښتونکو کار دی.
د پولیسو لوړپوړي مشر ایوب اڅکزي رویټرز ته وویل، چې د یکشنبې په شپه وسله والو د پاکستان په تر ټولو لوی صوبې بلوچستان کې یوه لویه لاره بنده کړه، مسافر یې له موټرو څخه ښکته او د شناختي کارډونو له کتلو وروسته یې په ډزو وویشتل.
د بلوچ بيلتون غوښتونکي پوځ ویلي، چې د دوی وسله والو په ملکي جامو کې د سفر پر مهال پوځي کارکونکي په نښه کړي.
د پاکستان د کورنیو چارو وزارت ویلي، چې وژل شوي کسان ملکیان دي.
پاکستاني چارواکي وايي، چې وسله وال په دغو بریدونو کې د ختیځ پنجاب ایالت کارګران په نښه کړي، چې د دوی په باور د دوی له منابعو ګټه اخلي.
دوی په تېرو وختونو کې هم هغه چينایي کارکوونکي خپل هدف ګرځولي، چې په دې ایالت کې یې کار کاوه.
چین د بلوچستان په سوېل کې د ګوادر ستراتیژیک بندر او همدارنګه د دغه ایالت په لویدیځ کې د سرو زرو او مسو کان مدیريت کوي.
د پولیسو یوه چارواکي ویلي، چې د کلات په سیمه کې په پوځي اډه کې د بریدګرو او امنیتي ځواکونو ترمنځ په نښته کې لږ تر لږه شپږ سرتېري، درې ملکي وګړي او یو قومي مشر وژل شوي دي.
د چارواکو په وینا؛ د پاکستان په سوېل کې په دوو ساحلي ښارګوټو کې د پولیسو مرکزونه هم په نښه شوي؛ خو د مرګ ژوبلې په اړه یې څه نه دي ویلي.
بلوچستان له ایران او افغانستان سره ګډه پوله لري، چې د مساحت له پلوه د پاکستان تر ټولو لوی ایالت دی.
د بلوچ بيلتون غوښتونکی پوځ د څو بېلتون غوښتونکو ډلو تر ټولو لویه ډله ده، چې له لسیزو راهیسې د مرکزي حکومت پر وړاندي جګړه کوي.
دغې ډلې پر مرکزي حکومت تور پورې کړی، چې د بلوچستان د ګازو او نورو کانونو په ناسمه توګه ګټه پورته کوي او د دغه ایالت د خپلواکۍ غوښتونکي دي.
د برېتانیا او امریکا په ګډون یو شمېر لویدیځ هېوادونه بلوچ بيلتون غوښتونکې ډله یوه «ترهګره» ډله ګڼي.
نوموړي ویلي، هر هغه غیر مسلمان چې د یادو قوانینو په اړه اندېښنه ښيي او یا یې ردوي باید ځان په اسلامي قوانین پوه او درناوی یې وکړي.
د مجاهد له قوله په یوې خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي: «موږ ټولو جهتونو ته وایو دغه شرعي قوانین له اسلامي مصادرو څخه اخذ شوي او د اسلامي شريعت د حنفي فقهې په رڼا کې ترتيب شوي دي. د هر قانون، هرې مادې او فقرې تخريج يې د فقهې له معتبرو او منل شويو مصادرو څخه شوی، ټول مصادر او منابع يې هملته ور لاندې ليکل شوي.»
د یادې ډلې په خبرپاڼه کې د امربالمعروف او نهې عن المنکر قانون پر وړاندې د یوناما په ګډون د ځینو جهتونو اعتراض ګستاخي بلل شوې ده.
ذبیح الله مجاهد زیاته کړې ده، چې که دا قانون د مسلمانانو له خوا ردیږي او نیوکه پرې کیږي؛ نو له دین څخه د دوی د بې خبرۍ په معنا ده او ایمان یې له زوال سره مخ دی.
نوموړي په ټولو مسلمانانو غږ کړئ: «په دغو اسلامي قوانینو چې د شریعت احکام دي، ځانونه پوه کړئ او له خپلو علماو څخه په دې اړه پوښتنې وکړئ.»
د طالبانو ویاند ویلي، چې افغانستان یو اسلامي هېواد دی او په اسلامي ټولنه کې اسلامي قوانین د اجرا وړ دي.
ښاغلی مجاهد وایي، چې د دغو اسلامي قوانینو د پلي کولو په برخه کې دې هېڅوک اندېښنه نه لري؛ ځکه قوانین د هېچا لپاره هم محدودیت نه دي، نه د چا په حق کې تېری او نه هم په چا ظلم او زیاتی دی.
د خبرپاڼې په یوې بله برخه کې راغلي، چې د امربالمعروف او نهې عن المنکر نوي قوانین به په مناسبو لارو پلي شي او د ټولو پر وړاندې به له نرمۍ څخه کار واخیستل شي.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد وایي: «د بېلابېلو جهتونو دغه ډول بې ځایه اندېښنې د اسلامي امارت په دریځ کوم اغېز نشي لرلی، ځکه د شريعت د تطبيق او نفاذ لپاره مو بې سارې قربانۍ ورکړي او په دې برخه کې موږ د خپل مجاهد ملت او شهیدانو سپېڅلو ارمانونو ته متعهد یو.»
دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو مشر تېره اونۍ د امربالمعروف او نهې عن المنکر نوی قانون توشیح کړ.
په دې قانون کې له محرم او حجاب پرته د ښځو په ګرځېدو بندیز لګول شوی او همداراز د نارینه و پر جامو او ږیرې پر څارنې ټینګار شوی دی.
دغه قانون د یوناما په ګډون د بشري او د ښځو د حقونو د فعالانو له پراخ غبرګون سره مخ شوی دی.
یوناما په دې اړه د اندېښنې په څرګندولو سره ویلي، چې د طالبانو د نوي قانون له مخې د خلکو د حقونو اخیستل او په دوامداره وېره کې ساتل به د طالبانو او نړۍوالې ټولنې تر منځ جوړجاړی نور هم ستونزمن کړي.
