د امریکا منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ د ملي امنیت سلاکار مایک والټز د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې د افغانستان د حکومت له نسکورېدو او واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته، د زلمي خلیلزاد د استعفا غوښتنه کړې وه.
هغه مهال والټز په ایکس کې لیکلي وو چې "د افغانستان لپاره د امریکا د متحده ایالاتو ځانګړی استازی، خلیلزاد باید استعفا وکړي."
د ۲۰۲۱ کال داګست په میاشت کې، مایک والټز د زلمي خلیلزاد او د دوحې د تړون په لاسلیک کې د هغه د رول په اړه د لانګوار ژورنال د خبریال یادښتونه خپاره کړي وو.
دغه خبریال لیکلي و چې زلمي خلیلزاد "د پاکستان او طالبانو او القاعدې د اتحاد په اړه کانګرس ته دروغ ویلي."
نوموړي د زلمي خليلزاد ځينې يادښتونه ياد کړي و، چې د طالبانو په اړه د خليلزاد متضاد دريځونه ښيي.
دغه خبریال د خلیلزاد له قوله لیکلي، لومړی دا چې پاکستان اوس یو دولت دی چې د ترهګرۍ ملاتړ کوي. "په دې کې شک نشته چې د پاکستان پوځ او د پاکستان استخباراتي اداره ای ایس ای د حقاني شبکې ملاتړ کوي."
دغه خبریال لیکلي چې خلیلزاد په ۲۰۱۶ کال کې ویلي و: «دا څرګنده ده چې د پاکستان پوځ او ای ایس ای طالبانو ته پټنځایونه برابروي، چې یو افراطي سازمان دی چې القاعده ته پناه ورکوي. نو ځکه د طالبانو او القاعدې اړیکې دوام لري.»
خو د لانګوار ژورنال ورځپاڼې لیکلي، چې خلیلزاد له طالبانو سره د خبرو د پیلولو پر مهال ویلي، چې طالبان به د "ترهګرۍ پر وړاندې" تضمین ورکړي او پاکستان به د دې تضمینونو ملاتړ وکړي.
د ټرمپ د ملي امنیت د سلاکار په توګه د مایک والټز په ټاکلو سره، زلمی خلیلزاد هغه یو "ځواکمن او هوښیار" شخص بللی او ویلي یې دي چې ښاغلي والټز په "زړورتیا" د افغانستان په جګړه کې برخه اخیستې وه.
والټز او خلیلزاد دواړه د جمهوري غوښتونکي ګوند غړي دي.
خلیلزاد په افغانستان کې د امریکا پخوانی استازی و چې له طالبانو سره یې د دوحې تړون لاسلیک کړ.
مایک والټز د طالبانو مخالف او د جوبایډن د حکومت منتقد دی.
مایک والټز په افغانستان کې له ۲۰۰۰ تر ۲۰۰۴ کلونو تر منځ د امریکا له پوځ او ځانګړو ځواکونو د افسر په توګه د ترهګرۍ ضد مبارزه او د افغان ځواکونو د مشاور په توګه دندې ترسره کړې.
والټز د امریکا د مرستیال ولسمشر ډیک چیني سره د ترهګرۍ ضد مشاور په توګه هم دنده ترسره کړې، چې هغه د افغانستان لپاره د متحده ایالاتو په پالیسۍ او ستراتیژۍ جوړولو کې ښکېل و.
د امریکا د ملي امنیت سلاکار د امریکا په حکومت کې یو پیاوړی چارواکی وي، چې په امریکا کې د ډېرو لوړ پوړو دولتي چارواکو برعکس د هغه ټاکل د مشرانو جرګې تایید ته اړتیا نه لري.
د تېر کال په سلواغې میاشت کې، د افغانستان د سولې لپاره د امریکا پخوانی ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد د کانګرس یوې استماعیه غونډې ته ورغوښتل شوی و، هغه ویلي و چې طالبان د القاعدې او داعش په ځپلو کې بریالي شوي، چې ښاغلي والټز پرې نیوکه وکړه او ویې وویل: «د یوې ترهګرې ډلې د له منځه وړلو لپاره په بلې ترهګرې ډلې تکیه کول خطرناک او لویه تېروتنه ده.»
مایک والتز دا مهال د امریکا د استازو په جرګه کې د فلوریډا ایالت استازی دی او د ډونالډ ټرمپ کلک ملاتړی دی.
۵۰ کلن مایک والټز خپلې پوځي او سیاسي تجربې په خپل یوه کتاب «جنګي ډیپلوماټ: له واشنګټن څخه تر افغانستان پورې د شین خولي سرتیري جګړې» کې خپرې کړې دي.
والټز له افغانستانه د امریکا د وتلو په اړه د جوبایډن پر ادارې سختې نیوکې کوي او دغه بهیر یې «شرموونکی» بللی دی.
هغه د تیر کال په مئ میاشت کې د کانګرس یوې استماعیه غونډې ته دا هم وویل چې طالبان د پخوانیو افغان سرتیرو وژلو او ځورولو ته دوام ورکوي.
دغه امریکايي چارواکي د تېر کال په وږي میاشت کې فاکس نیوز ته ویلي و چې په افغانستان کې القاعده د طالبانو د حکومت او د امریکا د تجهیزاتو په مرسته یو ځل بیا را ژوندۍ شوې او د «بن لادن خوب» یې پوره کړ.
مايک والټز زياته کړه، چې امريکايي ځواکونه به په راتلونکي کې له ترهګرۍ سره د مبارزې لپاره افغانستان ته راستانه شي.
د سرچینې په خبره طالبانو له تېرو دوو ورځو راهیسې د یادو فابریکو د برېښنا د پرې کولو چارې پیل کړي دي.
سرچینه زیاتوي، که څه هم طالبانو تر دې وړاندې فابریکه لرونکو ته ویلي و، چې له اوسنیو بېلونو سره خپل پخواني پورونه هم په قسطونو خلاصولی شي، خو یادې ډلې اوس دغو کسانو ته ویلي، چې باید خپل ټول حسابونه او پورونه خلاص کړي.
له کندهار څخه سرچینې افغانستان انټرنشنل - پښتو ته دغه راز ویلي، طالبانو اوسمهال ان پر هغو فابریکو برېښنا بنده کړې، چې یوازې دوه ورځې وړاندې یې بېلونه راغلي و.
دا په داسې حال کې ده، چې په کندهار ولایت کې د طالبانو د برېښنا حوزوي رياست مطبوعاتي مسوول بیا د دغې ډلې تر واک لاندې باختر خبري اژانس ته ویلي، چې د هغو ۲۲ فابریکو میټرونه قطع شوي، چې تعرفه یې رهایشي وه، خو د برېښنا استفاده په سوداګریزو ځایونو کې کېدله.
نوموړي ویلي، چې له دغو فابریکو څخه د اوو فابریکو د برېښنا مزې له دې امله پرې شوي، چې د میټرونو د ستونزو تر څنګ یې له دوو دورو څخه زیات د برېښنا بېلونه نه وو ورکړي.
په کندهار ولایت کې د طالبانو د برېښنا حوزوي رياست مطبوعاتي مسوول همداراز زیاته کړې ده، چې ځایي مسوولانو تېره اونۍ د فابریکو له مسوولینو سره په کتنه کې له دوی څخه په جدي توګه غوښتي و، چې خپل مخکیني حسابونه ژر تر ژره خلاص کړي.
د افغانستان انټرنشنل - پښتو د سرچینې په خبره، فابریکه لرونکو باید په څلورو قسطونو کې خپل پورونه خلاص کړي وای، خو په دې وروستیو کې فابریکه لرونکو و نه شو کړای خپل پورونه خلاص کړي.
د راپورونو له مخې، ډېری دغه فابریکې د یخ د تولید په برخه کې فعالیتونه لري.
په کندهار ولایت کې اوسمهال شاوخوا ۴۰ فابریکې فعالې دي، چې ډېری یې بیا د طالبانو د حکومت په رامنځته کېدو سره جوړې شوي دي.
طالبانو په داسې حال کې د برېښنا د بېلونو د ورکړې په برخه کې فشارونه زیات کړي، چې د دغې ډلې تر واک لاندې برېښنا شرکت ویلي، چې که د جمهوري نظام پخواني چارواکي او سیاستوال د برېښنا د لګښتونو له درکه خپل پورونه ور نه کړي، د دوی کورونه او شتمنۍ به ضبط کړي.
د یاد شرکت عمومي اجرایوي رییس عبدالباري عمر وویل، چې د تیر نظام پر دولتي ادارو، چارواکو او زورواکانو ۱۳ میلیارده افغانۍ د برېښنا پورونه پاتې چې تر اوسه یې نه دي ورکړي.
د ۲۰۲۲ کال په اکتوبر کې د برېښنا شرکت اعلان وکړ، چې ۶۸۱ میلیونه ډالره پورونه یې راغونډ کړي دي.
دغه پیسې ډیری له پخوانیو سیاستوالو، شرکتونو او سوداګریزو او صنعتي کمپنیو راټولې شوې وې.
د دغه وزارت په وینا، د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر له نیمايي څخه د ۲۰۲۴ کال د نوامبر تر ۱۱ مې پورې، پر لبنان باندې د اسراییلو د بریدونو په پایله کې لږ تر لږه ۳ زره ۲۴۳ تنه وژل شوي او ۱۴ زره ۱۳۴ تنه ټپیان شوي دي.
بل خوا، په منځني ختیځ کې د جکړو په دوام سره، د جرمني هوايي شرکت لوفتانزا ویلی، چې په غزه او لبنان کې د روانو جګړو له امله به تل ابیب ته د خپلو الوتنو ځنډول د ډسمبر تر ۱۵مې پورې وغځوي.
د لوفتانزا د الوتنو په ځنډولو کې د هغې ټول فرعي شرکتونه شامل دي، چې اسراییل او منځني ختیځ ته الوتنې کوي.
تهران ته د دغه شرکت الوتنې د راتلونکي کال د فبرورۍ تر ۱۲مې نېټې پورې ځنډول شوې دي.
د لبنان پلازمینې بیروت ته بیا د لوفتانزا الوتنې د ۲۰۲۵ کال د مارچ تر ۱۰ پورې ځنډول شوي.
