د طالبانو امربالمعروف وزارت خبر ورکړی، چې د دوی محتسبانو په کندهار او نيمروز کې ۲۳ کسان د «قمار وهنې» په تور نيولي دي. طالبانو دا نه دي ويلي، چې نیول شویو کسانو څه ډول قمار کاوه، خو وايي، چې دا ډول کړنې «ناوړه اقتصادي، ټولنیزې او اخلاقي» پايلې لري.
د طالبانو امربالمعروف وزارت د چارشنبې په ورځ (د لړم ۳۰ مه) په يوه خبرپاڼه کې ویلي، چې قیمار وهل «جرم» دی.
د طالبانو امربالمعروف وزارت مسوولانو د دغو کسانو د نیولو پر مهال ویلي، چې قمار د اسلامي شریعت خلاف عمل دی، چې دښمني رامنځته کوي او ناوړه اقتصادي، ټولنیزې او اخلاقي پايلې لري.
طالبانو د نیول شویو کسانو د هويت او برخلیک په اړه جزییات نه دي ورکړي.
طالبان نږدې هره ورځ په بېلابېلو ولایتونو کې په خپلسري ډول خلک په بېلابېلو تورونو نيسي، زنداني کوي يې او په عام محضر کې يې په دُرو وهي.
د بشري حقونو سازمانونه وايي، چې د طالبانو قضايي سیستم معیاري نه دی او تورن کسان د مدافع وکیل په ګډون قانوني اجرااتو ته لاسرسی نه لري.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د پرمختيايي ادارې استازي پر نړيوالې ټولنې غږ کړی، چې د افغان ښځو او نجونو هيلې له لاسه ور نه کړي او هغوی بېړني ملاتړ ته اړتيا لري. سټيفن روډریکوز د افغان نجونو او ښځو په وړاندي د طالبانو د محدودیتونو په اړه اندېښنه ښودلې.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د پرمختيايي ادارې استازي سټیفن روډريکوز د سې شنبې په ورځ په ټوکيو کې له اين ایچ کې ټلویزيون سره په مرکه کې ويلي، چې د افغان مېرمنو په وړاندې د طالبانو سخت دريځ حالت نور پېچلی کوي.
هغه زياته کړې: « خلک د طالبانو له لوري د ميرمنو په وړاندې سخت دريځ له ټولنې څخه د ښځو د مخ او غږ له منځه وړل بولي او دا وضعت نور هم سختوي.»
طالبانو د همدغه کال په اګسټ مياشت کې د خپل نوي قانون له مخې له ميرمنو غوښتي، چې په عامه ځایونو کې خپل بدن او مخ پټ کړي.
سټيفن په دې مرکه کې اندېښنه ښکاره کړې، چې د طالبانو دغه کړنه به د ښځو وضعیت نور هم ترینګلی کړي.
نوموړي ويلي، چې د نړېوالې ټولنې پاملرنه اوکراين او منځني ختيځ ته ډېره شوې، له ۲۰۲۱ کال راهيسي له افغانستان سره د نړيوالې ټولنې مرستې کمي شوې او سږ کال د افغان ښځو لپاره د کار او د هغوی د ژوند ملاتړ لپاره د تمويل کچه هم نيمايي ته را ټيټه شوې ده.
د هغه په خبره، دا مهال افغان مېرمنې زيات ملاتړ او مرستې ته اړتيا لري.
سټيفن ويلي: « موږ د غزې، اوکراین، لبنان او داسې نورو په اهميت پوهيږو، خو دا هم غواړو، چې په افغانستان کې څه روان دي که یې په همداسې نازک او ناسم حالت کې پرېږدو هر څه به له لاسه ورکوو او په پنځو کلونو کې به بيا هغه ځای ته ورسيږو ، له کومه خایه مو چې پیل کړی و.»
په افغانستان کې د ميرمنو پر ناسم وضعت افغان سیاسیونو، مدني فعالانو او نړيوالو اندېښنې ښودلې او په پرله پسې توګه يې له طالبانو غوښتي، چې د ميرمنو په برخه کې په خپلو پاليسیو کې تغیير راولي.
په افغانستان کې واکمن طالبان د ښځو د زده کړو او کار مسالې خپل داخلي موضوعات يادوي او وايي، چې هر څه د «شریعت» په چوکاټ کې تر سره کوي.
په افغانستان کې د ازبکستان نوي سفیر اویبک عثمانوف خپل باورلیک د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي ته وسپاره. د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د چهارشنبې په ورځ ويلي، چې ازبک دیپلومات ژمنه کړې، چې د کابل او تاشکند ترمنځ د اړیکو پراختیا لپاره به کار کوي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د ویاند مرستیال ضیا احمد تکل د چهارشنبې په ورځ (د لړم ۳۰ مه) نېټه وویل، چې امیرخان متقي د ازبکستان د نوي سفیر د باورلیک د منلو پر مهال ډاډ ورکړی، چې دغه ډله به ورسره په اړوندو مسایلو کې همکاري وکړي.
نوموړي پر خپل اېکس ولیکل، چې امیر خان متقي د طالبانو او ازبکستان ترمنځ ډیپلوماتیکې همکارۍ د دواړو هېوادونو د اړیکو د پرمختګ نښه وګڼله.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر هم ټینګار کړی، چې د دې ډلې او ازبکستان ترمنځ د سترو اقتصادي پروژو د پرمخ بیولو لپاره باید عملي ګامونه واخیستل شي.
د دې اعلامیې له مخې، په افغانستان کې د ازبکستان نوي سفیر هم ژمنه کړې، چې په افغانستان کې به د خپل ماموریت په موده کې د کابل او تاشکند ترمنځ د اړیکو د پراختیا لپاره کار کوي.
۶۲ کلن اویبک عثمانوف پخوا په مصر او پاکستان کې د ازبکستان سفیر و.
نوموړی د روان کال د لړم په شپږمه کابل ته راغی څو په افغانستان کې د خپل هېواد د نوي سفیر په توګه خپله دنده پیل کړي.
په افغانستان کې د ازبکستان پخوانی سفیر یادګار خواجه شادمانوف و.
نوموړي له ۱۲ کلونو وروسته سږ کال په افغانستان کې د خپل ماموریت پای اعلان کړ.
که څه هم ازبکستان د نورو هېوادونو په څېر د طالبانو حکومت په رسمیت نه پېژني، خو له دې ډلې سره یې نږدې اړیکې ټینګې کړې دي.
د طالبانو او ازبکستان چارواکو په تېرو دریو کلونو کې څو ځله د یو بل کوربه توب کړی دی.
په کابل کې د ایران سفارت وايي، حامد کرزي د افغانستان په چارو کې د ایران له ځانګړي استازي سره په کتنه کې د افغانانو د ستونزو د اواري لپاره د سیمه ییز نوښت غوښتنه وکړه. د دغه سفارت په وینا، کرزي د سیمې له هېوادونو وغوښتل، چې د افغانستان مسالې ته زیاته پاملرنه وکړي.
په کابل کې د ایران سفارت د چارشنبې په ورځ (د لړم ۳۰ مه) په یوه خبرپاڼه کې د حامد کرزي او کاظمي قمي د لیدنې خبر ورکړ.
حامد کرزي د دې ناستې او د افغانستان د ستونزې د حل لپاره د سیمه ییز نوښت په اړه څه نه دي ویلي.
د ايران د سفارت د معلوماتو له مخې، کاظمي قمي د طالبانو د رییس الوزرا له سياسي مرستيال عبدالکبير او د دې ډلې د بهرنيو چارو له وزير اميرخان متقي سره جلا جلا کتنه کړې ده.
سفارت د جزئياتو له ورکولو پرته ليکلي، چې له دغو طالب چارواکو سره د حسن کاظمي قمي په کتنه کې د افغانستان پر اوسنيو پرمختګونو خبرې شوې دي.
طالبانو د دې ناستو په اړه ویلي، چې ایران غواړي له دې ډلې سره سیاسي همکاري پراخه کړي.
دا لیدنې کابل ته د ایران د یوه پلاوي له سفر او له طالب چارواکو سره تر خبرو وروسته شوې دي.
په دې وروستیو ورځو کې کابل ته د ایران د یوه پلاوي د سفر پر مهال هوکړه وشوه، چې په ایران کې به زر تنه افغان بندیان ډېر ژر طالبانو ته وسپارل شي.
حامد کرزی د بین الافغاني خبرو له ملاتړو څخه دی او په تېرو دریو کلونو کې یې تل د افغانستان د ستونزې د حل لپاره د «ملي ډیالوګ» خبره کړې ده.
د افغانستان پخوانی ولسمشر د نجونو د ښوونځیو پر تړل کېدو نیوکه کوي او په ځلونو یې له طالبانو غوښتي، چې د نجونو ښوونځي بېرته پرانیزي.
ایران له طالبانو سره نږدې اړیکې لري او دغه هېواد په پرله پسې ډول په افغانستان کې د یوه ټول شموله حکومت د جوړېدو غوښتنه کړې ده.
خو طالبانو د ټول شموله حکومت د جوړولو غوښتنه، چې د نړیوالې ټولنې غوښتنه هم ده، رد کړې ده.
د ملګرو ملتونو اړوند ادارې په دې لټه کې دي چې افغانستان ته اقلیمي مرستې بېرته پیل شي، خو دغه مرستې به په مستقیم ډول د طالبانو حکومت ته نه ور کول کیږي.
طالبان واک ته له رسېدو وروسته د سیاسي مسایلو له امله په دې نه دي توانېدلي چې د ملګرو ملتونو اقلیمي مرستو ته لاسرسی ومومي.
د نفوس او اقلیمي ستونزو له ډېرېدو سره هممهاله د ملګرو ملتونو دوه اړوندې ادارې هیله منې دي چې افغانستان ته نوې پروژې ورکړل شي او که دوی په دې چاره کې بریالي شي دا به لومړی ځل وي چې د طالبانو له واکمنۍ درې کاله وروسته کابل ته د اقلیمي بدلونونو نړیوالې مرستې ورکول کیږي
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې ادارې رییس ډیک ټرینچارډ رویټرز ته وویل چې « د افغانستان د اقلیم په اړه هیڅ شک نشته.تاسې چې هرچیرې لاړ شئ د اقلیمي بدلونونو او ژوندچاپیریال اغیزمنتیا وینئ».
رویټرز خبري اژانس وايي، چې دوې ادارې دامهال د وړاندیزونو پر چمتو کولو بوختې دي او هیله منې دي چې په نوي کال کې د ملګرو ملتونو د ژوندچاپیریال له نړیوالو اسانتیاوو نه د افغانستان لپاره ۱۹ میلیونه ډالر ترلاسه کړای شي.
په دې ادارو کې یوه د خوړو او کرنې اداره ده، چې غواړي د یوې ۱۰ میلیون ډالري پروژې ملاتړ ترلاسه کړي او د افغانستان په څلورو ولایتونو کې د ځنګلونو او د اوبو څپو د لوړېدو د مخنیوي په برخه کې یې وکاروي. دغه مرستې به طالبانو ته په مستقیم ډول نه ور کول کیږي.
دې ادارې رویټرز ته ویلي چې په همدې ترڅ کې د ملګرو ملتونو د پراختیا اداره هم هڅه کوي اته اعشاریه ۹ میلیونه ډالر ترلاسه کړي او په کلیو کې یې د اوبو پر کانالونو او ویالو ولګوي. که چیرې دا پروژه ومنل شي، یاده اداره به د ۲۰ میلونه ډالرو بلې پروژې وړاندیز هم وکړي.
د یادې ادارې رییس سټیفن رودریکوز رویټرز ته وویل چې دوی د اقلیمي تغییراتو له ټولو مرستندویو ادارو سره په اړیکه کې دي او غواړي افغانستان ته مرستې راوړي.
نوموړي وویل چې دغه مرستې باید د مېرمنو د حقونو د ښه والي په تړاو له خبرو اترو سره مل واوسي.
ناڅاپي سیلابونو سږکال په افغانستان کې په سلګونو کسان ووژل او ګڼ کورونه یې ویجاړ کړل.
طالبانو د لومړي ځل لپاره په باکو کې د کوپ ۲۹ اقلیمي غونډې په ناستو کې ګډون کړی چې هدف یې له نړیوالو سازمانونو سره د اړیکو ټینګول او د همکاریو لپاره لاره پرانېستل دي.
په غزني ولایت کې د طالبانو امنیتي سرچینې وايي، چې د دغه ولایت په قرباغ ولسوالۍ کې تېر ماښام د کابل ـ کندهار پر لویه لاره د ټرافیکي پېښې له امله دوه تنه مړه او یو ټپي شوی.
د غزني لپاره د طالبانو امنیه قوماندانۍ نن چهارشنبه د (لړم ۳۰مه) په ایکس پاڼه د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې تېر ماښام د غرني قره باغ ولسوالۍ په کروسای سیمه کې د کابل ـ کندهار پر لویه لاره د یوه باروړنکي موټر او دوو موټر سایکلونو د ټکر له امله دوه تنه مړه او یو ټپي شوی.
طالبانو ویلي، چې دغه پېښه د چلوونکو د بې احتیاطۍ له امله رامنځته شوې.
تر دې وړاندې هم له کابله د افغانستان لویو ښارونو ته په غځېدلو لویو لارو د سورلۍ د ګاډو او باروړونکو لاریو د ټکر په پېښو کې سلګونه افغانان مړه شوي او زرګونه نور ټپیان او ګوډ و مات شوي.
واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته په افغانستان کې ټرافیکي پېښې ورځ تر بلې د دغه هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې زیاتې شوې، چې ډیری مهال د طالبانو نظامي موټرو هم د بې احتیاطۍ له امله خلک په موټرو وهلي او یا یې د هغوی پر موټر خپل نظامي موټر ور ځیژولي دي.
ټرافیکي اصولو ته نه پاملرنه، له حکومتي موټرو سره بې پامي، د چپ لاس موټر، د موټر چلوونکو بې احتیاطي او کنډې کپر سړکونه په افغانستان کې د ټرافیکي پېښو د زیاتېدو او ولسي خلکو ته د مرګ ژوبلې لاملونه بلل شوي، چې له بیا، بیا هڅو سره یې د طالب چارواکو له لوري مخه نه ده نیول شوې.
