په تورخم کې د طالبانو او پاکستاني پوله ساتو ترمنځ خبرې شوې دي

د طالبانو د کډوالو چارو وزارت دشنبې په ورځ وویل چې د دغې ډلې استازو په تورخم کې له پاکستاني سرحدي ساتونکو سره د دواړو هېوادونو ترمنځ د مساپرو او ټرافیک پر ستونزو خبرې کړې دي.

د طالبانو د کډوالو چارو وزارت دشنبې په ورځ وویل چې د دغې ډلې استازو په تورخم کې له پاکستاني سرحدي ساتونکو سره د دواړو هېوادونو ترمنځ د مساپرو او ټرافیک پر ستونزو خبرې کړې دي.
په تورخم کې د طالبانو کمیسار له پاکستانه وغوښتل چې د مساپرو او په ځانګړې توګه د ناروغانو ستونزو ته پام وکړي.
د طالبانو د کډوالو وزارت په یوه خبرپاڼه کې لیکلي چې د دغې ډلې او پاکستان د سرحدي استازو ترمنځ د لړم په ۳۰مه په تورخم کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د تګ راتګ د ستونزو په اړه ګډه غونډه وشوه.
په ننګرهار کې د طالبانو د کډوالو چارو ریاست د سرحدي لوا قوماندان بخت جمال ګوهر د دواړو لورو ترمنځ پر «متقابل احترام، ښه ګاونډیتوب او د مثبتو اړیکو پر رامنځته کولو ټینګار وکړ» او ویې ویل چې دا ډول همکارۍ د دواړو هېوادونو د پرمختګ لامل کېږي.
دغه خبرې په داسې حال کې کېږي، چې په تېرو درېیو کلونو کې د تورخم، ډنډ پټان او سپین بولدک په ګډون په پر ډیورنډ کرښه د طالبانو او پاکستاني پوله ساتو ترمنځ څو ځلې نښتې شوې دي.
د همدغو کړکېچونو له امله د تورخم لاره څو ځلې تړل شوې او سوداګرو او ناروغانو ته يې ستونزې پيدا کړې دي.


د افغانستان د بشري حقونو فعالانو او معترضو ښځو د امریکا منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ ته په یو پرانیستي لیک کې د دوحې د تړون د لغوه کولو او د «جنګي جرمونو» په تور د طالب مشرانو د محاکمې غوښتنه کړې ده.
په دغه لیک کې ویل شوي، چې د دوحې تړون د سولې په تامین کې مرسته نه ده کړې او کړکېچ یې لا پسې زیات کړی دی.
د دوحې تړون په ۲۰۲۰ کال کې د ټرمپ د ولسمشرۍ په لومړۍ دوره کې د امریکا او طالبانو ترمنځ لاسلیک شو. د دې هوکړې له مخې امریکا له افغانستانه خپل ځواکونه ویستل، ورپسې د افغانستان حکومت نسکور او طالبان بیا واک ته ورسیدل.
د ښځو او بشري حقونو ۲۵ ملاتړو بنسټونو ډونالډ ټرمپ ته په دغه لیک کې لیکلي، چې د دوحې تړون د تاوتریخوالي د زیاتېدو، د افراطیت د خپرېدو او د سیمې او نړۍ هېوادونو ته د ترهګرۍ د صادرولو لامل شوی دی.
په دې لیک کې د امریکا له راتلونکې ادارې غوښتل شوي، چې د ډیپلوماتیکو فشارونو د زیاتولو تر څنګ د طالبانو مشران په نړۍوالو محکمو کې د "جنګي جرمونو" او د بشري حقونو د پراخو سرغړونو په تور محاکمه کړي.
د بشري حقونو فعالانو ویلي، چې "د طالبانو ظالمانه تګلارو ښځې او نجونې د زده کړې، کار او شخصي ازادیو په ګډون له خپلو اساسي حقونو بې برخې کړي دي." د دوی په وینا، د طالبانو له خوا د اعتراض کوونکو ښځو شکنجه، وهل ټکول، جبري ودونه او زنداني کول د پام وړ زیات شوي دي.
دغو فعالانو د طالبانو مشران په ناقانونه وژنو، د قومي او مذهبي لږکیو په ځورولو او په اجباري ورکولو هم تورن کړي دي.
په دې لیک کې دا هم ویل شوي، چې د دوحې تړون او د طالبانو درې کلنه واکمني د دې لامل شوې چې د کډوالۍ څپې زیاتې او جبري کډه کېدو ته خلک مجبوره کړل شي.
هغوی د طالبانو له خوا د نشه یي توکو د تولید او قاچاق د زیاتوالي په اړه خبرداری ورکړی او ویلي یې دي: «طالبان د نشه یي توکو له تولید او قاچاق څخه د خپل رژیم د تمویل لپاره کار اخلي، چې د نړۍ عمومي روغتیا او د سیمې د اقتصاد لپاره جدي ګواښ دی.»
د بشري حقونو فعالانو او معترضو ښځو ټینګار کړی، چې د طالبانو په واکمنۍ کې بشري ناورین او جبري کډه کول، ګاونډیو هېوادونو او اروپا ته د کډوالۍ څپې را منځته کولای شي، چې نوې سیاسي او بشري ننګونې به رامنځته کوي.
ډونالډ ټرمپ له کمالا هرېس سره د ټاکنیزو مناظرو په یوې غونډه کې ویلي و، چې د طالبانو د نه ژمنتیا له امله تړون لغوه شو. هغه وویل، «د دوحې تړون زموږ له خوا لغوه شو ځکه چې هغوی (طالبانو) هغه څه چې باید ترسره کړي وای، ترسره یې نه کړل.»
د دغه تړون اساسي مادې، په ځانګړې توګه د بین الافغاني خبرو اترو او په افغانستان کې د یو ټول شموله ملي حکومت د جوړولو په اړه، نه دي پلي شوي.
د افغانستان او امریکا حکومت یو شمېر پخواني چارواکي په دې باور دي، چې دغه تړون افغان حکومت کمزوری کړ او د سقوط زمینه یې برابره کړه.
د افغانستان په چارو کې د امریکا پخواني استازي زلمي خلیلزاد د طالبانو د لومړي وزیر له اقتصادي مرستیال ملا برادر سره دغه هوکړه لاسلیک کړې او سپینې ماڼۍ ته د ټرمپ له راتګ سره د دوحې د هوکړې د بشپړ تطبیق زمینه برابره شوې ده.

طالبانو ویلي، چې له چین څخه د اورګاډي له لارې د سوداګریزو توکو لومړۍ جوپه د مزارشریف ښار حيرتان بندر ته رسېدلې ده.
د دغې ډلې په وینا، دغه ریل ګاډی له قزاقستان او ازبکستان له لارو په ۲۲ ورځو کې د افغانستان شمال ته رسیدلی دی. په ۱۳۹۵ کال کې د چین لومړنۍ اورګادی له دغو لارو په ۱۲ ورځو کې حیرتان ته رسیدلی و.
د طالبانو د صنایعو او سوداګرۍ وزارت د شنبې په ورځ (د لېندۍ ۳مه) وویل، چې په دې بار وړونکي اورګاډي کې ۵۵ کانټینرونو کې سوداګریز توکي بار وو. د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي په دې مناسبت په مزارشریف کې په جوړو شویو مراسمو کې ټینګار وکړ چې د دغې سوداګریزې لارې د پراختیا لپاره پلانونه عملي کیږي.
نوموړي له افغان سوداګرو وغوښتل، چې له چین سره د هېواد د اورګاډي پټلۍ د نښلولو پروژې ته اجازه ور نه کړي، چې بنده شي.
دا لومړی ځل نه دی چې د افغانستان او چین ترمنځ د اورګاډي پټلۍ فعاله کیږي. د افغانستان د پخواني حکومت پر مهال د چین او افغانستان ترمنځ د اورګاډي پټلۍ د لومړي ځل لپاره په ۱۳۹۵ کال کې پرانیستل شوه. خو د لارې اوږدوالي، سیاسي او امنیتي کړکېچونو او سوداګرو ته د ویزو په ورکولو کې د کافي اسانتیاوو نشتوالي له امله دغه له دغې لارې سوداګرۍ دوام ونکړ.
عزيزي دغو تجربو ته په اشارې سره وويل: «په تېرو وختونو کې له چين څخه سوداګریز توکي د اورګاډي په واسطه افغانستان ته راوړل شوي وو، خو دغه بهير دوام ونکړ. اوس افغان سوداګرو باید د دغې سوداګریزې پټلۍ د بندولو مخه ونیسي.»
هغه زیاته کړه: «له چين سره د افغانستان سوداګريز اورګاډي ليکه نه بايد غير فعاله شي. موږ له روسیې سره د اورګاډي پټلۍ د فعالولو په هڅه کې یو او موږ له ازبکستان څخه په دې برخه کې د خپلو اوږدمهالو موخو د ترلاسه کولو لپاره د لا زیاتو اسانتیاوو غوښتنه کوو.»
د اورګاډي دغه لار د چین له نانتونګ ښار څخه پیل او د بلخ ولایت په د حیرتان بندر کې پای مومي.
د اورګاډي پټلۍ له لارې د سوداګریزو توکو د لېږد رالېږد د بیا پیل رسمي پرانیسته د پنجشنبې په ورځ (د لړم په ۱۰مه) په بیجینګ کې د طالبانو د سفیر او د افغانستان لپاره د چین د ځانګړي استازي په حضور کې ترسره شوه.

د افغانستان د اسلامي وحدت ګوند مشر محمد محقق د خیبر پښتونخوا په کورمې ولسوالۍ کې د شیعه مذهبو په موټریز کاروان د برید په غبرګون ویلي، چې په سیمه کې ترهګري او افراطیت ځکه پراخه شوې چې په افغانستان کې ترهګرو ته پناه ورکړل شوې ده.
نوموړي پر اېکس یو پیغام کې طالبانو ته په اشارې سره لیکلي، چې یادې ډلې د ترهګرو په ملاتړ سره د ترهګرۍ او افراطیت لمن پراخه کړې ده.
د ښاغلي محقق په خبره، د ترهګرو ملاتړ د سیمې او نړۍ د امنیت لپاره لوی ګواښ دی.
د افغانستان د اسلامي وحدت ګوند مشر دغه څرګندونې تر هغه وروسته وکړې، چې د خیبر پښتونخوا په کورمې ولسوالۍ کې د پنجشنبې په ورځ د شیعه مذهبو په موټریز کاروان چې له پاړه چناره پېښور ته په لاره و، وسلهوال برید وشو.
په دغه برید کې د ښځو او ماشومانو په ګډون ۴۵ کسان ووژل شول او شاوخوا همدومره نور ټپیان شوي دي.
دا برید له پراخو غبرګونونو سره مخ شوی دی.
د دغې پېښې مسووليت تر اوسه کومې ډلې پر غاړه نه دی اخيستی؛ خو په کورمې ولسوالۍ کې له ډېر وخت راهیسې د شيعه او سوني مذهبو تر منځ جګړه روانه ده، چې دواړو لوريو ته په کې تر اوسه د سر او مال درانه زیانونه اوښتي دي.
د راپورونو له مخې، پرون هم په دغه سیمه کې یو ځل بیا نښتو زور واخیست او تر دې دمه پکې ۴۳ کسان وژل شوي او له ۱۰۰ زیات ټپیان دي.
د پښتونخوا کورمې ولسوالۍ د پاړه چنار سیمو ځینو اوسېدونکو نن شنبې (د لیندۍ ۳مه) افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د کورمې بګن بازار، شلوزان او علیزی سیمو کې د ځايي اوسېدونکو کورونه او مارکېټونه په مکمل ډول سوځول شوي دي.
د یو شمېر سیاستوالو په باور، د پاکستانی ریاست د شیعه او سني په نوم پښتانه سره جنګوي.
د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر بیا د دې پېښې په غبرګون ویلي، چې درې ورځې وړاندې د پښتون جرګې پلان درلود، چې کورمې ته ولاړ شي ترڅو د دایمي سولې لپاره هڅې پیل کړي، خو په همدې ورځ په کوهاټ کې دولتي ادارو جرګه له تګ څخه منع کړه.
د نوموړي په وینا، دوی هڅه کوي چې د ټول پښتون کمربند سلګونه مشران راټول کړي او په کورمې کې د دایمي سولې او ورورولۍ لپاره هر اړخیزې هڅې وکړي.

د داعش خراسان څانګې د بغلان په نهرین ولسوالۍ کې په یوه زیارت کې د لسو کسانو د وژلو مسوولیت ومانه. طالبانو پرون ویلي و چې د دې برید په تړاو یې څو شکمن کسان نیولي دی. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو دفتر دغه وژنه غندلې او له طالبانو یې د بشپړو پلټنو غوښتنه کړې ده.
تر دې برید نږدې ۳۰ ساعته وروسته داعش ته نږدې اعماق د یوه پیغام خپرولو سره ویلي چې دې ډلې د دغو کسانو د وژلو مسوولیت منلی دی.
د داعش په اعلامیه کې د وژل شویو کسانو شمېر لس ښودل شوی دی.
ناپېژاندو وسلهوالو وړمه شپه ۱۱ کسان د بغلان ولایت د نهرین ولسوالۍ یوه زیارت کې په ډزو ووژ.
د سرچینو په وینا، دغه کسان د نهرین په شهر کهنه کې د سیدپادشاه په زیارت کې چې «په ذکر بوخت وو، وژل شوي دي.
په بغلان کې د طالبانو د پولیسو قوماندانۍ له دې پېښې څو ساعته وروسته د ۱۱ کسانو وژل تایید کړل او ویې ویل د دغه برید په تړاو څو مشکوک کسان نیول شوي او پلټنې ترې روانې دي.

طالبانو بیا په کندهار کې د تورو ښيښو د ګاډو پر چلولو او د ډاياګ مديريت له اجازې پرته د وسلو پر ګرځولو بنديز لګولی. طالبانو ويلي، چې د مخنيوي لپاره يې په ښار کې د تلاشۍ مرکزونه هم زيات کړي.
د طالبانو امنيه قومندانۍ د شنبې په ورځ د يوې خبرتيا په خپرولو له خلکو غوښتي، چې د وسلو ګرځولو لپاره د ډاياک يا بې وسلې کولو مديریت له کارت پرته نور ټول کارتونه اعتبار نه لري.
کندهار کې طالبانو ويلي: «د تورو موټرونو ښيښې سپينيږي، له موټرونو څخه غيري ضروري وسایل لکه انتنونه او اشارې ليري کيږی او د اسلحو د جواز کارډ لپاره باید د ډایاک مدیریت څخه رسمي کارډونه ترلاسه شي.»
کندهار کې د طالبانو امنيه قومندانۍ ويلي، چې نن يې په عينومېنه کې د تلاشۍ پر مهال د یو شمېر موټرونو ښیښې هم سپينې کړې او له خلکو يې د نه تکرار ژمنې اخيستې.
طالبانو ويلي، چې دغه اقدام د امنيت د ټينګښت او ټولنيز نظم د راوستلو په موخه کوي.
طالبانو د همدې کال په اکتوبر میاشت کې هم په کندهار کې د یو کمپاين پر مهال د هغو ګاډو ښيښې سپينولې، چې تورې وې.