خان الله شینواری زیاتوي، « دا یوازې مالیات نه دي. موږ ته ویل شوي چې د کراچۍ د نباتاتو ساتنې ادارې څخه د صادراتو لپاره سندونه واخلو او کمپنۍ ثبت کړو. ډېری صادروونکي دې ته چمتو نه دي او دا به د هغوی پر مالي حالت لا زیات بار واچوي».
د پاکستان د ټرانزیټ او مالیاتي بورډ د نويو مقرراتو له مخې، صادروونکي اړ دي چې منځنۍ اسیا ته صادرات یوازې په ډالرو وکړي، په داسې حال کې چې افغانستان ته زیاتره سوداګري په پاکستانۍ روپۍ کېږي.
د منځنۍ اسیا ځینو هېوادونو پاکستاني صادارت له یخچالي کانټینرونو او قرنطین او افت ضد سندونو سره مشرط کړي دي. دغو شرایطو د پاکستان د مېوو او سبزیو پر بازارونو سخت اغېز کړی.
د تورخم د ګمرکونو د تصفیې استازو د اتحادیې مشر نجیب الله شینواري ډان ته وویل، « که دا شرایط عملي شي، زموږ صادرات به په سخت ډول زیانمن شي او په بازارونو کې به د مېوو او سبزیجاتو بیه هم لوړه شي».
د طالبانو حکومت مالیات
خان الله شینواری وویل، چې د ۲۰۲۴ کال په ترڅ کې د طالبانو حکومت هم مالیات ډېر کړي او دپاکستان د کېنو صادراتو ته یې زیان رسولی دی.
ډان ورځپاڼه وايي، د پاکستان د مالیې مرکزي بورډد نویو پالیسیو هدف دا و چې له منځنۍ اسیا څخه ډالر جلب کړي، خو تر دې دمه دا تګلاره د صادروونکو لپاره زیانناکه ثابته شوې ده.
شینواری وايي، « دغه پالیسي په ناسم وخت کې نافذه شوه. صادروونکي د دغو بدلونونو لپاره چمتو نه وو. که دا حالات بدل نه شي، موږ به په خپلو کلیدي بازارونو کې خپل موقعیت له لاسه ورکړو».
د پاکستان په پلازمېنه اسلام اباد کې د (مرغومې په ۲۲مه او ۲۳مه) د اسلامي هېوادونو استازو «په مسلمانو ټولنو کې د نجونو د زدهکړو» په تړاو دوه ورځنۍ غونډه وکړه چې د پخواني حکومت لومړی مرستیال امرالله صالح یې د طالبانو د مفکورې پر ضد لوی ګوزار بولي.
هغه ویلي چې په دغه ناسته کې د نړۍ له ټولو اسلامي هېوادونو څخه منل شویو دیني عالمانو، پوهانو، مشهورو شخصیتونو او د نوبل سولې جایزې ګټونکې پښتنې ملالې یوسفزۍ هم ګډن کړی و او د طالبانو هغه مفکوره یې وننګوله چې ګنې په اسلامي شریعت نجونو ته د زدهکړو حق نه دی ورکړی.
امرالله صالح وايي، په دغه غونډه کې د ملالې یوسفزۍ ګډون او د هغې له لوري د افغان نجونو په ملاتړ وینا، د طالبانو د هغه مفکورې پر ضد خورا غوره دریځ و چې ګنې پښتنې نجونې له زدهکړو سره لېوالتیا نه لري.
هغه زیاته کړې: «د ملالې یوسفزۍ وینا د هغې د نوم او قومیت له مخې ډېر ارزښت لري. د طالبانو هغه روایت چې ښځې په پښتني ټولنه او کولتور کې له زدهکړو سره لېوالتیا نه لري د زمانې تر ټولو لوی بدعت دی».
د پخواني جمهوري نظام د لومړي مرستیال په خبره، په دې غونډه کې که د یوې قرباني په توګه یوې افغانې مېرمنې ته د ګډون او خبرو حق ورکړل شوی وای؛ نو د یوې زیانمنې په توګه به یې د طالبانو د «کچلاغ افراطي مفکوره» لا ډېره او په ښه توګه ننګولی وی. د صالح په وینا، ګډون کوونکې افغانې مېرمنې به د پاکستان سیاستونه د اوسنیو روانو ناورینونو د اصلي سرچینې به توګه یاد کړی وی.
د امرالله صالح په باور طالبانو په دغه کنفرانس کې د نه ګډون پر پرېکړه ډېره هوښیاري کړې، ګنې په ډیپلوماټیکه ژبه به یې پرته له سپکاوي او توهین بل څه نه وای اوریدلي.
د بشري حقونو فعالې او د نوبل سولې جایزې ګټونکې ملالې یوسفزۍ د اسلامي هېوادونو په کنفرانس کې د مسلمانو هېوادونو له ټولنې وغوښتل چې طالبان دې په رسمیت نه پېژني او د دغه ډلې له لوري پر ښځو او نجونو د روانو بندیزونو پر ضد دې کلک ودرېږي.
ملالې یوسفزۍ د مسلمانو ټولنو پر مشرانو غږ وکړ چې د طالبانو حکومت له مشروعیت څخه دې انکار وکړي، څو په دې توګه خپل رېښتونی مشرتوب ښکاره کړي.
په یاد کنفرانس کې د پاکستان لومړي وزیر نواز شریف، د اسلامي هېوادونو د سازمان مشر، او د مسلمانو ټولنو مشرانو د نجونو د زده کړو پر وړاندې پر پرتو خنډونو او شته فرصتونو بحثونه وکړل.
هغې د پاکستان پوځ ته په اشارې سره ټینګار وکړ: «مهمه نه که تاسو که څومره محدودیتونه زیات کړئ، بې وزله وګړي او سوداګر وځوروئ یا خپله اراده ورباندې وتپئ ؛نو د دې سیمو د خلکو څو سوه کلنې اړیکې په هېڅ ډول نه شي ختمولای».
تر دې هاخوا بیا د پښتون ژغورنې غورځنګ هم په دې باور دی چې د پاکستان حکومت له لوري په دغه هېواد کې د پښتنو حقونه تر پښو لاندې شوي او د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې یې د مېشتو قبیلو تر څنګ د پښتنو ترمنځ نفاق ته لمن وهلې او د پښتنو په سیمو کې یې د جګړو اور ګرم ساتلی دی.
ډېری کارپوهان باور لري چې ډیورنډ کرښې او ایران ته نږدې د پرتو سیمو د وضعیت ښه کولو لپاره، د پاکستان حکومت ته په کار ده چې خپله تګلاره کې بدلون راولي او د خلکو انساني حقونو ته درناوی وکړي.
ماهرنګ بلوڅ چې د طب ډاکټره ده په ۲۰۲۳ کال کې یې د زرګونه بلوڅانو په ملاتړ اباد کې د پاکستان د پوځ خلاف ستر لاریونونه وکړل او دغه پوځ یې د بلوڅو تر څنګ د پښتنو پر نسل وژنې تورن کړ.
ماهرنګ بلوڅ په پاکستان کې د بلوڅانو د حقونو د غوښتنې په برخه کې یو له مهمو شخصیتونو بللې کېږي او د بي بي سي له لوري په ۲۰۲۴ زیږدیز کال کې د نړۍ په ۱۰۰ ارزښتناکو او اغېزمنو شخصیتونو کې هم وشمېرل شوه.