د سپینيی ماڼۍ د ملي امنیت اړیکو سلاکار جان کربي له رسنیو سره د خبرو پر مهال ویلي، د هغو امریکايي بندي وګړو په اړه یې له طالبانو سره هغه ډول خبرې کړې دي، لکه څنګه چې یې د امریکا خلک تمه لري. کربي وویل، پاکستان هېڅکله د متحده ایالاتو تخنیکي متحد نه و.
د سپیني ماڼۍ د ملي امنیت اړیکو سلاکار جان کربي د چار شنبې په ورځ له رسنیو سره د خبرو پرمهال له طالبانو سره د بندي امریکايي وګړو په اړه وویل، د هغو امریکايانو په اړه چې غیر عادلانه چلند ورسره کیږي، له طالبانو سره یې د امریکا د خلکو له تمو سره سمې وړ خبرې کړې دي.
نوموړي وویل:« زه نشم کولی [تفصیلات ورکړم]. خو زه یوازې دا وایم چې موږ له طالبانو سره لکه څنګه چې تاسې تمه لرئ او لکه څنګه چې د امریکایي خلکو تمه ده، مناسبه اړیکه نیولې ده، په ځانګړي ډول د هغو امریکایانو په اړه چې په ناحقه هلته بندیان دي. کور ته د هغوی د راوستلو لپاره زموږ هڅې هېڅکله نه دریږي، خو زه په دې اړه نورو جزئیاتو ته نه ځم»
جان کربي پر همدغه مهال له افغانستان څخه پاکستان ته ګواښ په اړه د یوه پاکستاني خبریال د پوښتنې په ځواب کې وویل، چې پاکستان هیڅکله د امریکا تخنیکي ملګری نه و، خو له پاکستان سره یې د ترهګرۍ په له منځه وړو کې همکاري کړې ده.
کربي وایی، د پاکستان خلک لا هم د هغه ترهګریز تاوتریخوالي قرباني دي چې له کرښې ور پېښ دي.
نوموړي زیاته کړه:« لومړی لکه څنګه چې تاسې پوهیږئ پاکستان هېڅکله د متحده ایالاتو تخنیکي متحد نه و. زموږ او پاکستان ترمنځ د اتحاد کوم تړون نه و. خو په وروستیو څو لسیزو کې موږ له پاکستان سره مناسبه همکاري کړې، څو له هغه ترهګریز ګواښ سره مبارزه وشي چې لا هم د افغانستان او پاکستان ترمنځ په سرحدي سیمه کې دی». نوموړي زیاته کړه، « موږ په دې پوهیږو چې د پاکستان خلک لا هم له دې کرښې د ترهګریزو بریدونو قرباني کېږي. زموږ ژمنه ده چې له پاکستان سره ګډ کار وکړو څو له دې ګډو ګواښونو او ستونزو سره مبارزه وکړو. دا ژمنه نه ده بدله شوې او بدلېدونکې هم نه ده».
له طالبانو سره راین کوربییټ، جورج ګلیزمن او محمود حبیبی درې امریکايي وګړي بندیان دي.
د راپورونو له مخې، طالبانو له ګونتانامو زندان څخه د امریکايي وګړو د خلاصون په بدل کې د اسامه بن لادن د پخواني مرستیال محمد رحیم افغاني د خلاصون غوښتنه کړې ده.
د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف د سه شنبې په ورځ (د مرغومي ۲۶) په مسکو کې یوې خبري غونډې ته وویل چې« زه غواړم دا یادونه وکړم په داسې حال کې چې دا سازماني تدابیر مهم دي، د شانګهای همکارۍ سازمان دننه د باور پیاوړي کول، په ځانګړې توګه په هغه فرمټ کې چې اوس د افغانستان په اړه کار کوي (روسیه، چین، پاکستان، ایران)، نور هم ډېر مهم دی. موږ په دې باور یو چې د هند ګډون به سم ګام وي».
د روسیې د بهرنیو چارو وزارت له کنفرانس وروسته د لاوروف د خبري غونډې بشپړ متن پر خپله پاڼه خپور کړ.
لاوروف وویل، « د شانګهای همکاري سازمان او د افغانستان اړوند فرمټونه، لکه د افغانستان په اړه د مسکو فرمټ، نور اضافي پلیټفارمونه دي چې پاکستان، هند او چین ته ډېر امکانات ورکوي چې له یو بل سره اړیکه ونیسي، هڅه وکړي یو بل ښه درک کړي، هغه پوښتنې وکړي چې هغوی اندېښمنوي او ځوابونه ترلاسه او تحلیل کړي».
د «افغانستان څلور اړخیزه ډلې» وروستۍ ناسته د ۲۰۲۴ کال په نومبر کې د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلې په څنډه کې د بهرنیو چارو وزیرانو په کچه شوې وه. په دې غونډه کې د ایران د بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي، د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف، د چین د بهرنیو چارو وزیر وانګ یي او د پاکستان د دفاع وزیر محمد اصف ګډون درلود.
د غونډې له پای وروسته په یوه ګډه اعلامیه کې د افغانستان د «ملي واکمنۍ، سیاسي خپلواکۍ، یووالي او ځمکنۍ بشپړتیا» د ملاتړ غوښتنه وشوه.
شانګهای یو وخت د افغانستان لپاره تماس ډله لرله چې د هند په ګډون ټول غړي پکې شامل وو، خو دغه ډله د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې غیرفعاله شوې ده.
د ترهګرۍ ضد ګډې هڅې
لاوروف په څلور اړخیزه ډله کې د هند غړیتوب داسې وخت وړاندیز کوي چې د روسیې او پاکستان اړیکې هم تودې شوې دي.
لاوروف وویل، « موږ د تیرو څو لسیزو په پرتله له پاکستان سره په تر ټولو ښه پړاو کې یو».
نوموړي پاکستان «د ترهګرۍ قرباني» وباله او ویې ویل چې د اسلاماباد لپاره ترهګرۍ ضد جګړه هغه وخت ممکنه ده چې د خپلو افغان ګاونډیانو، هند او د شانګهای همکارۍ سازمان له ټولو غړو سره ګډې هڅې وکړي.
لاوروف زیاته کړه، « ګڼ شمېر پروژې دي، هغه پروژې هم پکې شاملې دي چې د شوروي دورې په ترڅ کې د پاکستاني اقتصاد لپاره جوړې شوې وې او اوس بېرته بیا رغول کېږي».
لاوروف زیاته کړه، « ترهګرۍ ضد جګړه د هڅو د یوځای کولو غوښتنه کوي، له خپلو افغان ګاونډیو، له هند او د شانګهای همکاري سازمان له ټولو غړو سره، ځکه منځنۍ اسیا، افغانستان او پاکستان د "بدو خلکو" له خوا د خپلو جنایي پلانونو د پلان کولو او پليتابه لپاره کارول کېږي».
هند په افغانستان کې خپله ښکیلتیا ډېروي
د لاوروف څرګندونې داسې مهال دي، چې هند په کابل کې د طالبانو له حکومت سره خپله ښکېلتیا زیاته کړې ده.
د هند د بهرنیو چارو وزیر وکرم میسري تازه په دوبۍ کې د طالبانو د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر مولوي امیر خان متقي سره وکتل او پر بشري همکاریو، چابهار بندر او سیمه ییزو اړیکو یې خبرې وکړې.
هند لومړی ځل په ۲۰۱۸ کال کې د مسکو فورم په چوکاټ کې له طالبانو سره خبرې وکړې، چې د دغه هېواد دوو پخوانیو ډیپلوماټانو، امر سینها او ټي سي ای راګاوان یې استازیتوب کاوه.
هند تر دې دمه افغانستان ته پراخې مرستې استولې، چې ۵۰ زره متریک ټنه غنم، ۳۰۰ ټنه درمل، د زلزلې مرستو اړوند۲۷ ټنه توکي، ۱.۵ میلیونه کوویډ ۱۹واکسین ډوزونه پکې شامل دي.
د سیمې ډیپلوماسي او د سوداګرۍ فرصتونه
لاوروف وړاندیز وکړ چې هند او پاکستان خپلې ستونزې د خبرو اترو له لارې حل کړي.
هغه "مسکو فورم" د یوه مناسب پلاتفورم په توګه یاد کړ، چې د دوی ترمنځ د تفاهم ښه کولو لپاره کار وکړي. نوموړي وویل، « هغوی کولای شي خپلې اندېښمنوونکې پوښتنې مطرح کړي او ځوابونه وغواړي. موږ به د دې لپاره خپلې هڅې وکړو، ځکه دا د سیمې په ګټه ده».
هند د چابهار بندر په پرمختګ کې هم پراخې پانګونې کړې دي. دا بندر د افغانستان لپاره یو مهم سوداګریز مسیر دی، چې د پاکستان له لارې تېرېدو اړتیا له منځه وړي او سیمه ییز اتصال ته وده ورکوي.
