په کابل کې د سیاحتي شرکتونو ځینو مسوولانو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې په تېره یوه میاشت کې ایران د افغانانو د وېزو ۹۰ سلنه غوښتنلیکونه رد کړي دي. د شرکتونو په وینا، په کابل کې د ایران سفارت له افغانانو د الوتکې ټکټ غواړي خو بیا یې وېزې ردوي او د ټکټ پیسې نه ور کول کیږي.
په کابل کې د ایران د وېزو ځینو شرکتونو نن یکشنبه «د سلواغې ۲۸مه» وویل چې د پاکستان، دوبۍ، ترکیې او د عمرې له وېزو وروسته په تېره یوه میاشت کې ایران هم د افغانانو د وېزو ۹۰ سلنه غوښتنلیکونه رد کړي دي.
په کابل کې د ایران د وېزو د یوه شرکت مسوول وویل، چې ایران یوازې د مرکزي ولایتونو اوسېدونکو ته وېزې ورکوی خو د نورو ولایتونو د خلکو د ویزو غوښتنلیکونه ردوي.
دوي زیاتوي چې په کابل کې د ایران سفارت د ځمکې له لارې تلونکو افغانانو ته د وېزو ورکول مطلق بند کړي دي.
د سیاحتي مسوول په وینا، له دې وړاندې هر کس د وېزو غوښتنلیکونه په کابل کې د ایران سفارت ته وړل او بیا د سل یورو په بدل کې وېزه ورکول کېده خو د ځمکې له لارې یې د سفر کولو اجازه درلوده.
په کابل کې د سیاحتي شرکت دغه مسوول وايي، « د ایران د وېزو غوښتونکي باید د فورم ۵۰ یورو تحویل کړي او که خپل پرواز ځنډوي نو باید ۳۰۶ ډالره ایراني هوايي شرکت ته ورکړي.»
د شرکتونو مسوولان وايي چې یو شمېر افغانان د ایران له لارې عراق ته د کار لپاره ځي خو کله چې وېزې ردیږي د ټکټ شرکت ورته بېرته پیسې نه ورکوي.
د وېزو د شرکتونو مسوولان نیوکه کوي چې دا کار په کابل کې د ایران سفارت په خوښه کېږي او د ماهان په نامه د ایران هوايي شرکت له خلکو ټولې پیسې ګرځوي.
د یو بل ځايي شرکت د مسوول په وینا، ایران د افغانانو لپاره د انلاین وېزو سایټ په مکمل ټول بند کړی دی.
په کابل کې د وېزو شرکتونو مسوولانو هغه لېستونه هم له افغانستان انټرنشنل سره شریک کړل چې د ایران د سفارت له خوا یې د وېزو غوښتنلیکونه رد شوي دي.
د پاکستان وېزه
په کابل کې د پاکستان د وېزو د شرکتونو ځینو مسوولانو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې پاکستان له ایران څخه هم ناوړه چلند پیل کړی او زیاتره وېزې له غوښتنلیک ور کولو درې میاشتې وروسته ردوي.
دغه شرکتونه وايي، هر ورځ لسکونه افغانان د پاکستان وېزو لپاره غوښتنلیکونه لېږي، چې د هر غوښتنلیک پر سر ۹ ډالره اخلي.
د یوه سیاحتي شرکت مسوول افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې « د پاکستان وېزې بیا څو ډوله دي خو له ۵ سوه نیولې تر یونیم زر ډالرو پورې وېزې په تور بازار کې پیدا کېږي.»
د شرکتونو په وینا، په کابل کې د پاکستان سفارت د ناروغانو لپاره د «اي ټي اې» په نامه وېزې ورکوي خو بیا په تورخم کې پاکستاني ځواکونه دا وېزې نه مني او د ناروغ ترڅنګ یې پایواز ته د تګ اجازه نه کوري او بډې ورنه اخلي.
په کابل کې د پاکستان او ایران د وېزو شرکتونه د پاکستان او ایران له سفارتونو غواړی چې په دې برخه کې د افغانانو لپاره اسانتیاوې رامنځته کړي.
په افغانستان کې د ایران او پاکستان سفارتونو تر اوسه په دې اړه خپل دریځ نه دی روښانه کړی.
د وېلټ ام زونتاګ ورځپاڼې د رپوټ له مخې، دغو افغانانو د جرمني ویزې ترلاسه کړې وې.
د مونشن له بریدو وروسته، چې یوه ۲۴ کلن افغان پکې ۳۴ تنه ټپیان او د یوه ماشوم او یوې مور په ګډون دوه تنه ووژل، په جرمني کې د افغانانو پر وړاندې حساسیتونه ډېر شوي دي.
د بایرن لومړي وزیر او د مسیحي سوسیال اتحادیې ایالتي مشر مارکوس زودر، چې ایالت یې دا اونۍ د خورا بدې پېښې شاهد و، غواړي د افغانانو د شړلو په تړاو له طالبانو سره زر خبرې اترې پیل شي.
هره اونۍ د شړلو یوه الوتنه
مارکوس زودر د مونشن له برید وروسته بیلډ ام زونټاګ ته وویل، « د دوشنبې له ورځې باید د بهرنیو چارو وزیره انالینا بیربوک او د کورنیو چارو وزیره نانسي فیزر له طالبانو سره د دې موضوع په اړه خبرې پیل کړي. هره اونۍ باید افغانستان ته یوه الوتنه وشي».
زودر وایي چې یوازې په بایرن کې دوه زره افغانان د اجباري شړلو په نوملړ کې دي، چې له دې ډلې ۲۰۰ یې خطرناک مجرمین دي. هغه ټینګار کړی چې « مخکې اشافنبورګ او اوس مونشن! نور بس دی. فدرالي حکومت باید سملاسي اقدام وکړي، نه چې کله وخت پیدا شي، بلکې همدا اوس. هغه افغانان چې د اخراج حکم لري، باید ژر تر ژره و ایستل شي».
زودر یو پنځه ماده يي پلان چمتو کړی، چې له مخې یې باید سر له راتلونکې اونۍ د افغان پناه غوښتونکو شړل پیل شي.
نوموړي زیاته کړه، « افغان وګړو ته باید د جرمني د ویزو ورکولو لړۍ ودرول شي او د افغان کډوالو لپاره یو بیړنی پلان ترتیب شي. موږ باید د خپل هېواد امنیت ته لومړیتوب ورکړو او ناقانونه کډوالي محدوده کړو».
طالبان د فرصت په لټه کې
د طالبانو حکومت په جرمني کې د افغان کډوالو په تړاو راپورته شویو حساسیتونو او د اخراج غوښتنو ته د فرصت په سترګه ګوري او غواړي د اخراج الوتنو په بدل کې په جرمني کې ددوی کونسلي خدمات فعال شي.
خو د جرمن سیاستوالو یوه ډله خبرداری ورکوي چې له طالبانو سره نیغ په نیغه خبرې دوی ته نړیوال اعتبار ورکولی شي. د منتقدینو په باور، طالبان دا موضوع له لویدیز سره د همکارۍ د یوې وسیلې په توګه کارولی شي.
زودر د مونشن برید په غبرګون کې د اسلامي افراطیت پر ضد د سختو تدابیرو غوښتنه وکړه. هغه وویل، باید د هغوجوماتونو او اسلامي ټولنو مالي سرچینې بندې او له مالیاتي معافیت بې برخې شي چې د افراطیت شک پرې کېږي.
زودر دا هم وغوښتل چې د امنیتي ادارو واکونه پراخ شي، چې د مخابراتي معلوماتو ذخیره کول او د مجرمینو د تعقیب لپاره د مصنوعي ځیرکتیا کارول پکې شامل دي.
هغه زیاته کړه، « موږ باید افراطي اسلامپاله ویبپاڼې بندې کړو، چې د انټرنیټ له لارې د بنسټپالنې مخه ونیسو. موږ باید د خپلې پرانېستې ټولنې دښمنانو ته ژوند اسانه نه کړو».
د بایرن د جنایي څیړنو اداره د مونشن د برید په تړاو وايي، شواهد ښيي چې دغه برید یوه اسلامي افراطي انګیزه لري.د جرمني فدرالي لوی څارنوال د دې پېښې رسمي پلټنې پیل کړې دي.
شړل حل لاره نه ده
خو په ورته وخت کې ځینې جرمني شنونکي دا ډول ګامونه او د افغانانو شړل حل لاره نه ګڼي.
د فرانکفورتر رونشاو د رپوټ له مخې، د جرمني د ترهګرۍ کارپوه هانس جیکوب شینډلر وویل، چې د بریدونو په رڼا کې د مهاجرت په اړه بحث ناشونی دی خو د افغانانو اېستل د جرمني د امنیت لپاره اړین نه دي.
شینډلر وايي، « که تاسې اسلامي افراطیان افغانستان ته وشړئ، نو تاسې د جرمني لپاره د خطر د زیاتوالي له خطر سره مخ یئ ځکه طالبان د القاعدې ساتنه کوي».
نوموړی وايي، هغه خلک چې له جرمني ایستل کیږي، په افغانستان کې به له ترهګریز سازمان سره خوندي پناه ځای ومومي او د جرمني په اړه به معلومات له ځان سره یوسي».
شینډلر ټینګار کوي، « د جرمني د جرایمو قانون به دلته غوره لاره وي، په جرمني کې زندان دی، اخراج هیڅ نشته».
