د طالبانو د سرحدونو، قومونو او قبایلو چارو وزیر ملا نورالله نوري وایي، چې دغه ډله د افغانستان پر ټوله خاوره بشپړ حاکمیت لري او د هېواد یوه ډبره هم د بل چا لاس کې نهده. نوموړي دا څرګندونې د کابل د کوهدامن سیمې اړوند قومي مشرانو سره په یوې لیدنه کې کړې دي.
د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان ملي راډیو ټلوېزیون راپور ورکړی، چې په دې لیدنه کې دغو قومي مشرانو په ټينګار سره ویلي، چې دوی به هېچا ته اجازه ور نه کړي څو د افغانستان امنیت اخلال کړي.ملا نورالله نوري ویلي: «د افغانستان د خاورې یوه ډبره هم د بل چا په لاس کې نه ده، طالبان پر ټوله خاوره بشپړ حاکمیت لري.»په راپور کې د کوهدامن د قومي مشرانو له قوله ویل شوي، چې تېر ۲۰ کاله د خلکو هېڅ هم خوندي نه وو او د حکومت واګې د بل په لاس کې وې.
په راپور کې بیا هېڅ کوم هېواد ته اشاره نه ده شوې.
یاد طالب چارواکی په داسې حال کې د افغانستان د بشپړ حاکمیت خبرې کوي، چې څه موده مخکې د ایران د بهرنیو چارو وزیر هم ویلي و، چې اوس پر افغانستان یوازې یوه ډله واکمنه ده.
سېدعباس عراقچي ویلي و، له طالبانو مخکې «د افغانستان بېلابېلې سیمې د مختلفو ډلو په واک کې وې، خو اوس دغه هېواد د طالبانو په واک کې دی او امنیت هم ټینګ دی.»
یاده دې وي، چې له دې مخکې هم طالب چارواکو ویلي و چې افغانستان یو خپلواک او ازاد ملي حاکمیت لري او د هېچا تر اغېز لاندې نهدی.
دوی په داسې حال کې دغه څرګندونې کوي، چې د مولوي عبدالکبیر او یعقوب مجاهد په ګډون یو شمېر طالب چارواکو په وار-وار ویلي، چې د دې ډلې حکومت داسې امکانات نه لري، څو د افغانستان پر هوایي حریم د بېپیلوټه الوتکو د ګرځېدو مخه ونیسي.
اخوا، د پاکستان په ګډون بیا د سیمې یو شمېر هېوادونه پر طالبانو تور لګوي چې دغې ډلې په خپله خاوره کې بهرنیو ترهګرو ډلو ته پټنځایونه ورکړي دي.
په دغه هېواد کې افغان کډوال وایي، که ایران دغه پرېکړه عملي کړي نو ډېر خلک به له ګواښ سره مخ شي.
د ایران د سرشمېرنې ادارې د دوشنبې په ورځ (د وري ۲۵مه) یو شمېر افغان کډوالو ته فورمې سپارلي، چې ډکې یې کړي او وروسته له ۱۵ ورځو د جبري بېرته ستنولو کمپونو ته دې لاړ شي ترڅو افغانستان ته ستانه کړل شي.
په ایران کې مېشت یوه افغان خبریال له افغانستان انټرنشنل - پښتو سره په خبرو کې وویل: «نن چې زموږ یو شمېر همکاران د سرشمېرنې فورمې نوي کولو ته تللي وو، یادې ادارې د سرشمېرنې د فورمونو او کاري کارتونو له سپارلو وروسته له ایرانه د وتلو فورمې ورکړي. په دې فورمه کې راغلي، چې له ۱۵ ورځو وروسته باید د کډوالۍ کمپونو ته تسلیم شي او له ایرانه ووځي.»
دغه خبریال د نوم د نه اخیستو په شرط وویل، چې که ایران دغه پرېکړه عملي کړي د ډېرو هغو افغانانو ژوند به له ګواښ سره مخ شي، چې د طالبانو له حکومته تښتېدلي او په ایران کې مېشت شوي دي.
د دغه فورمې یوه کاپي چې افغانستان انټرنشنل - پښتو ترلاسه کړې، پکې افغان کډوالو ته د بېرته ستنېدو په اړه مالومات ورکړل شوي.
افغانستان ته د راستنېدو لپاره په دغه ۱۵ ورځیني لیک کې راغلي: «که دوی زده کونکي ولري، لیک د درېیو میاشتو لپاره اعتبار لري. د وتلو لپاره دوی باید کمپ ته ولاړ شي او خپل ځان معرفي کړي. که دوی د کار سپین کارټ ولري، نو باید په افغانستان کې د ایران سفارت او قونسلګرۍ نه د پېژندنې لیک په نوم یو لیک ترلاسه کړي، چې دوی ته اجازه ورکوي د کار لپاره بېرته ایران ته راستانه شي. البته یوازې د ۱۸ او ۶۰ کلونو ترمنځ نارینه کولی شي بېرته راشي.»
د خبریالانو د خوندیتوب سازمان په نړۍوالو سازمانونو غږ کړی، چې په ایران کې د افغان کډوالو وضعت ته پاملرنه وکړي او د یو بل ناورین مخه ونیسي.
دغه سازمان په یوې اعلامیه کې ویلي: «وضعیت خورا د اندېښنې وړ دی. که د مهاجرینو وضعیت او د کډوالو د اجباري بېرته ستنولو خبرونه له ایران څخه خپاره نه شي، دا د رسنیو سانسور دی. که داسې نه وي، په ایران کې د افغان کډوالو وضعیت په پاکستان کې د کډوالو په پرتله خراب دی. خو تر اوسه هېڅ یوې ادارې یا ارګان د دغو ځورېدلو خلکو حالت ته پام نه دی کړی. مونږ هیله لرو چې د خبریالانو د خوندیتوب اداره به په دې برخه کې رهبري وکړي او د کډوالو په ځانګړې توګه په ایران کې د کډوالو غږ پورته کړي.»
ایران په داسې حال کې افغان کډوالو ته د وتلو لپاره وخت ټاکلی چې تر دې وړاندې پاکستان هم د کډوالو د اېستلو بهیر چټک کړی دی.
که څه هم په پاکستان کې هغه افغانان چې په ویزو ژوند کوي، په جبري توګه نه اېستل کېږي خو حالات پرې سخت شوي دي.
دغه هېواد د شپږ میاشتنیو ویزو د تمدید موده یوې میاشتې ته راوستې او په خپل وخت هم نه تمدیدېږي، خو په ایران کې مېشت افغانان چې قانوني اوسېږي ورته امر شوی، چې له ۱۵ نه تر درېیو میاشتو دې دغه هېواد پرېږدي.
