پوتین وایي چې روسیه د اوکراین پولې ته نږدې امنیتي بفر زون چمتو کوي

د روسیې دولتي رسنیو راپور ورکړی چې د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین د می په ۲۲مه ادعا وکړه چې هغه پوځ ته امر کړی چې د اوکراین سره د پولې په اوږدو کې د "امنیتي بفر زون" جوړول پیل کړي.

د روسیې دولتي رسنیو راپور ورکړی چې د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین د می په ۲۲مه ادعا وکړه چې هغه پوځ ته امر کړی چې د اوکراین سره د پولې په اوږدو کې د "امنیتي بفر زون" جوړول پیل کړي.
دا څرګندونې یوه ورځ وروسته له هغه کیږي چې پوتین د کرسک اوبلاست ته خپل لومړی سفر وکړ، په دې سرحدي سیمه کې تیر دوبی د اوکراین ځواکونو یرغل پیل کړ و. پداسې حال کې چې کریملین ادعا کوي چې دا سیمه یې په بشپړه توګه ازاده کړې، اوکراین وايي چې عملیات په کرسک کې روان دي.
پوتین د حکومتي چارواکو سره په یوه ویډیو کنفرانس کې وویل: "ما دمخه ویلي دي چې د پولې په اوږدو کې د اړین امنیتي بفر زون جوړولو پریکړه شوې ده."
نوموړي وویل:"زموږ وسله وال ځواکونه اوس مهال دا ستونزه حل کوي."


د حزب اسلامي ګوند مشر ګلبدین حکمتیار په یوه تحلیلي مقاله کې ویلي، چې مسکو یو ځل بیا تیار دی، چې افغانستان د واشنګټن سره معامله کړي. نوموړي ویلي، چې افغانان د ازموينو د یو بل بهیر په درشل کې دي او که حالت درک نه شي بیا به دغه فضا او ځمکه د ګواښونو سره مخ وي.
د حزب اسلامي ګوند مشر ګلبدین حکمتیا د پنجشنبه په ورځ (د غبرګولي لومړۍ) نېټه په یوه مقاله کې د چین، پاکستان، افغانستان، روسیې، امریکا، ایران، هند او یو شمېر نورو هېوادونو د مشرانو څرګندونو ته په اشاره لیکلي: « مسکو یو ځل بیا د افغانستان په اړه د واشنګټن سره معاملې ته تیار دی او دا معامله به دا ځل د اوکراین پر سر وي.»
د نوموړي په خبره، چې د اوکراین پر سر د ټرمپ سخت دريځ او په سپينه ماڼۍ کې د زېلېنسکي سره د سپکاوي ډک چلند څخه معلوميږي، چې «امریکا غواړي اوکراین مسکو ته ډالۍ کړي او به بدل کې يې افغانستان او بګرام ترې غواړي او روسیه دې معاملې ته تیاره ده.»
حکمتیار زياتوي، چې د چين په اقتصادي دهلیز کې د طالبانو شاملېدو ته د امریکا، هند او ایران غبرګون ورته دی او د هغه په خبره دا د ایران او هند د چابهار ګډې پروژې باندي اغېز لري.
د هغه په ټکو د طالبانو د سره د سیمې د هېوادونو وروستۍ اړيکې، د افغانستان په اړه د هېوادونو د استازو څرګندونې دا ښیي، چې افغانان د انکشافاتو او ازموینو د یو بل بهير په درشل کې دي.
حکمتیار وايي له تېرو تجربو باید زده کړه وشي او که حالت درک نه شي ګواښونه به زيات شي.
هغه زياته کړې: « آيا كولى شو ټول ملت، ټول اسلامپال، مجاهدين، اسلام او هېواد ته ژمن افغانان داسې راغونډ كړو چي د گواښونو په وړاندې گډ دريځ او تكلاره ولري، داسې نه چې سبا او د پېښو رامنځته کېدو پر وخت ځيني تسليمېږي، ځيني غرونو ته پورته کیږي او ځيني تښتي.»

په یوناما کې یوې باوري سرچینې افغانستان انټرنشنل-پښتو ته خبر ورکړی چې له تېرو څو ورځو راهیسې په کابل کې د طالبانو استخباراتو لهخوا د دغه نړۍوال بنسټ ښځینه کارکوونکو ته د پرلهپسې ګواښونو له امله د هغوی حضوري فعالیت تر نامعلومې نېټې پورې ځنډېدلی دی.
سرچینې د پنجشنبې په ورځ (غبرګولي ۱) زیاته کړې چې د ملګرو ملتونو مرستندویه دفتر یا یوناما د طالبانو له دغه ګواښ وروسته خپلو ښځینه کارکوونکو ته ویلي چې تر بلې خبرتیا او د ستونزې تر حل پورې په خپلو کورونو کې پاتې شي او دندو ته له ورتګ نه ډډه وکړي. د سرچینې په خبره، له پرون راهیسې د یوناما ښځینه کارکوونکې دندو ته نه دي تللي.
د یوناما په منځ کې دغې باوري سرچینې د نوم نهښودلو په شرط زیاته کړې چې د استخباراتو په نوم د طالبانو یو شمېر جنګیالیو د دغه دفتر ښځینه کارکوونکو ته ګواښ کړی چې نور خپلو دندو ته لاړې نهشي.
د سرچینې د معلوماتو لهمخې، د یوناما ښځینه کارکوونکې خپلو کورونو ته تګ او دندو ته راتګ پرمهال د کابل ښار په پنځو یا شپږو نقطو کې د طالبانو لهخوا څارل شوي او دا سپارښتنې په جدي ډول ورته شوې دي.
دې سره جوخت، په یوناما کې یوې افغان ښځینه کارکوونکې هم افغانستان انټرنشنل-پښتو ته دا موضوع منلې ده.
د ملګرو ملتونو د مرستندویه دفتر باوري سرچینې افغانستان انټرنشنل-پښتو ته زیاته کړې چې طالب جنګیالیو په شفاهي ډول دغه اقدام کړی، خو یاد نړۍوال بنسټ تر اوسه په رسمي ډول په دې تړاو کوم غبرګون نهدی ښودلی. طالبانو هم په رسمي ډول په دې تړاو څه نه دي ویلي.
پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته د ښځو پر حقونو پراخ محدودیتونه ولګول شول. دوی د زدهکړې، کار، ازاد تګ راتګ او سیاسي مشارکت په ګډون له خپلو ټولو بنسټیزو حقونو نه محرومې شوې دي. د ملګرو ملتونو، بشري حقونو بنسټونو او نړۍوالو ادارو لهخوا د ښځو پر وړاندې د طالبانو روان چلند «جنسیتي اپارټایډ» بلل کېږي.

د لبنان دولتي رسنۍ وايي،، له هغه وروسته چې اسراییلي پوځ د حزبالله پر ضد د عاجلې حملې خبرداری ورکړی و اسراییلي هوايي ځواکونو د پنجشنبې په ورځ په جنوبي ښار تول کې یوه ودانۍ بمبار کړې.
اسراییل د نومبر له اوربند سره سره، لا هم د حزبالله پر اهدافو بریدونه کوي. د پوځ په وینا، د حزبالله د "رضوان ځواک" یو غړی یې هم د ربالثلاثین سیمه کې وژلی دی. دغه سیمه د تول له ښاره ۱۷ کیلومتره لرې ده.
لبناني چارواکو ویلي، په بریدونو کې یو کس وژل شوی، خو هویت یې نه دی افشا شوی. اسراییلي پوځ ادعا کړې چې د حزبالله د راکټویشتونکو وسلو ځایونه، پوځي تأسیسات او نور هدفونه یې هم په جنوب او بقاع درې کې ویشتلي دي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې په ترکیه کې د افغانستان سفارت وايي چې د دغه سفارت سرپرست محمد زبیر ودان، په انقره کې د روسیې له سفیر الېکسي ایرخوف سره لیدلي دي.
یاد سفارت د پنجشنبې په ورځ (غبرګولي ۱) زیاته کړې چې دواړو خواوو په دې لیدنه کې د افغانستان او روسیې ترمنځ د دوهاړخیزو سیاسي او اقتصادي اړیکو او همداراز د دې اړیکو د وروستیو پرمختګونو په تړاو یې خبرې کړې دي.
طالبانو په دې تړاو نور جزئیات نه دي ورکړي، خو دا لیدنه داسې مهال کېږي چې یاده ډله هڅه کوي له سیمې او نړۍ سره خپلې اړیکې پراخې کړي.
د یادونې ده چې روسیې د سیمې او نړۍ د نورو هېوادونو غوندې طالبان په رسمیت نه پېژني، خو پر افغانستان د دغې ډلې له واکمنېدو راهیسې د دواړو خواوو ترمنځ سوداګریزه او ډېپلوماتیکه راشه درشه ورځ تر بلې د ډېرېدو په حال کې ده.
اېبيسي وېبپاڼه تېره اوونۍ په یوه مقاله کې ویلي و چې دوه ډېر پخواني دښمنان اوس د یو ګډ دښمن پر وړاندې سره متحد شوي دي. د سرچینې په وینا، روسیې څلور لسیزې وړاندې افغانستان اشغال کړی و، خو اوس له داعش-خراسان سره د مبارزې لپاره یې د طالبانو ملګرتیا ته ردانګلي دي.

د طالبانو بهرنیو چارو وزارت ویلي، چې د دغه وزارت مالي او اداري مرستيال محمدنعیم وردګ په کابل کې د ترکیې له سفير جنګ اونال سره په کتنه کې د اړیکو پر پراخوالي خبرې کړي دي. طالبانو ویلي، چې په دې لیدنه کې د راستنېدونکو کډوالو په ستونزو او دوه اړخېزو موضوعاتو هم بحث شوی.
د طالبانو بهرنیو چارو وزارت د پنجشبنه په ورځ (د غبرګولي لومړۍ) نېټه په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې د محمدنعیم وردګ د ترکیې له سفير سره د دواړو هېوادونو د اړیکو پر پراختیا بحث کړی.
په خبرپاڼه کې ویل شوي، چې افغانستان له ترکيې سره «ديني، سیاسي، کلتوري او تاريخي اړيکي» لري.
وردګ د ترکیې له سفير څخه د راستنېدونکو کډوالو سره د مرستې د دوام غوښتنه کړې.
طالبانو د ترکیې د سفير له قوله لیکلي، چې نوموړي د بشري مرستو د دوام ډاډ ښودلی او له دوی سره یې په بېلابېلو برخو کې د ښیکتیا په اړه معلومات او پلانونه هم شریک کړي.
د طالبانو یو شمېر چارواکو ترکیې ته له دې وړاندې رسمي سفرونه کړي او د سوداګرۍ، اقتصاد، سياسي او دوو اړخيزو اړیکو پر جوړېدو يې له ترکي چارواکو سره ناستې پاستې کړې دي.
ترکیه ظاهرا له طالبانو سره ښې اړیکې لري، خو دغه هېواد لا هم طالبان په رسمیت نه دي پېژندلي.