د سیاسي کشمکشونو په منځ کې د چین مخ پر زیاتېدونکی نفوذ
پاکستان ټوډې ورځپاڼې په یوه مقاله کې د هند، افغانستان او پاکستان د اړیکو، ترنګلتیا او ناامنيو په منځ کې د چين مخ پر زياتېدونکي نفوذ ته اشاره کړې او د چين ملګرتيا يې د افغانستان په ګټه یاده کړې. ورځپاڼې ويلي، چې د اسلام اباد او کابل د اړیکو په رغولو کې د چين رول هند ناهیلی کړی.
پاکستان ټوډې د پنجشنبې په ورځ (د غبرګولي ۱۵مه) په یوه مقاله کې ویلي، چې د ۲۰۲۵ د می میاشتې د هند او پاکستان ترمنځ د شخړې وروسته، ډېرو کسانو دا اندېښنه لرله چې د طالبانو تر مشرۍ لاندې د افغان حکومت سره د نوي ډیلي اړیکې نیول به داسې وي لکه پاکستان چې د دوو احتمالي دښمنانو ترمنځ راګیر شي.
د دوی په خبره، چې د هند د بهرنیو چارو وزیر جېشنکر، بیا دا خبره تکرار کړه چې دوی به له افغانستان سره «که په هره بیه وي» اړیکې جوړوي.
د هند او طالبانو ترمنځ د دوه اړخيزو اړیکو ډېره تمه کېده؛ خو د اسلام اباد او کابل ترمنځ د اړیکو په رغولو کې د چين ښکيلتيا دا تمه کمه کړې.
د بیجینګ وروستی منځګړیتوب د هند هڅې په لوېدیځه پوله باندې تر سیوري لاندې راوستلې.
د چین، پاکستان او افغانستان درېاړخیزه ناسته، چې د مې په ۲۱مه په بیجینګ کې ترسره شوه د سیمې په سیاسي ډګر کې هیلې ژوندۍ کړې.
چین چې د څو اړخیزو همکاریو او د ګټو پرمختګونو اصولو ته ژمن دی، یو ځل بیا یې د اسلاماباد او کابل ترمنځ د خبرو له لارې د سیمې اړيکې او سوله پياوړې کړه.
دغه ناسته دا پیغام ورکوي چې چین په نړیوال ډګر کې خپل نفوذ زیاتوي او غواړي د نرمو لارو په ملګرتیا سره د خپل «یو کمربند، یوه لاره»پروژه خوندي کړي.
پاکستان ټوډی ويلي، چې په وروستۍ درېاړخیزه ناسته کې پاکستان او افغانستان دې ته موافقه وکړه چې سفیران سره تبادله کړي، چې دوی تر ناستې وروسته عملي اقدام هم وکړ.
په خبر کې ویل شوي، چې سیمه له احتمالي کړکېچ سره مخ ده خو دغه ناستې د دواړو ګاونډیو هېوادونو ترمنځ د باور د جوړېدو لپاره زمینه برابره کړه.
دوی ویلي، چې د افغانستان او چين اړيکې د افغانستان د ثبات، سیمه ييز یوالي او پرمختګ لپاره پراخ ظرفیت لري.
پاکستان ټوډی په خپل خبر کې زياتوي، چې کابل له ډېر وخته د نړیوالې ټولنې لهخوا د رسمیت پېژندلو هڅه کوي؛ خو که دغه هېواد «د ترهګرۍ پر ضد جدي مبارزه، د مدني حقونو ساتنه، د نجونو پر مخ د زده کړو خلاصېدل او ټولشموله حکومت جوړ کړي او په خپلو پاليسو کې بدلون راولي نو د چين ملاتړ ورسره مرسته کولی شي.»
د پاکستان دغه خبري ادراې ویلي، چې په افغانستان کې بې ثباتۍ، قاچاق، د خلکو پراخه کډوالي او یو شمېر پلان شوي بریدونه د پاکستان لويدېځې برخې ناامنه کړي دي.
هند باید هم د چین له تګ لارې زدهکړه وکړي:
له دې سره په درې اړخیزه ناسته کې یو بل مهم پرمختګ دا و چې بیجینګ افغانستان د خپل «یو کمربند، یوه لار»پروژې برخه وګرځاوه.
د چین څو اړخیزه چلند د سیمې د پرمختګ او همکارۍ په برخه کې اوس د امریکا پر تسلط لرونکو اصولو مقابله کوي.
له هرې ورځې سره، ډېر هېوادونه د چین د نړیوالو بنسټونو او نوښتونو له لارې د دې هېواد تر اغېز لاندې راځي.
بیجینګ دا هڅه هم کوي چې خپل ځان د امریکا تر ولکې لاندې له ستراتیژیکو ځایونو له محتاجې څخه را وګرځوي.
امریکا او د هغه لوېدیځ متحدین دا تازه پرمختګونه له نږدې څاري او هڅه کوي چې چین د هند-ارام سمندر په سیمه کې د خپلو اتحادونو لکه «کواد»له لارې مهار کړي.
د امریکا له لورې پر نوي ډیلي (هند) باندې زیات باور او تکیه هم زیانمنه شوې، ځکه چې هند غوښتل په خپل وروستي پوځي اقدام کې د امریکا ملاتړ ترلاسه کړي، خو کله چې واشنګټن بېطرفي اعلان کړه، نو دغه هیله یې له منځه لاړه.
د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د خپلې بېطرفۍ له امله د هندي رسنیو له خوا په ځلونو سخته نیوکه شوې.