ایران نه د اېستل شویو افغانانو بېبرخلیکه وضعیت؛ «نجونې د زدهکړو محرومیت ته خپه دي»
له ایران نه د سلګونه زرو افغان کډوالو د اېستلو پر دوام، افغانستان ته یو شمېر ستانه شوي افغانان وايي چې هېڅ شتمني، سرپناه او مشخصيې دندې نهلري. یو شمېر افغان نجونې افغانستان ته په تګ سره د خپلو زدهکړو محرومیت ته سختې اندېښمني دي.
۱۹ کلنه حجر شادماني چې په ایران کې زیږیدلې، له خپلې کورنۍ سره تر اېستلو وروسته د اسلام کلا بندر له لارې افغانستان ته دننه شوې ده. هغې اسوشټېډپرېس سره په مرکه کې ویلي چې ایران هېڅکله ونه منل، خو افغانستان هم د دوی لپاره نا اشنا دی. نوموړې زیاته کړه: «موږ دلته هېڅ نه لرو او د طالبانو لهخوا د ښځو پر زدهکړې بندیز ته په پام، زه نه شم کولای خپلو زدهکړو ته دوام ورکړم».
د کډوالۍ نړۍوال سازمان د معلوماتو پر بنسټ، یوازې په جون میاشت کې تر۲۳۰ زرو ډېر افغانان له ایران نه افغانستان ته ستانه شوي چې د روان کال له پیل راهیسې د راستنېدونکو ټولټال شمیر ۶۹۰ زره ته رسېږي. د دغه سازمان په وینا، شاوخوا ۷۰ سلنه یې په جبري ډول ایستل شوي دي.
ځینې کډوال وايي چې د پولیسو نیول او د استوګنې د اسنادو نشتوالی د دوی د ایستلو لاملونه دي. یادالله عليزاده د ورځ مزدورۍ پرمهال نیول شوی او بیا تر هغې وروسته له ایران نه جبري ایستل شوی دی. نوموړی له خپلې کورنۍ پرته راستون شوی او اوس د اسلام کلا پوله کې د هغوی په تمه دی.
د ملګرو ملتونو د راپور پر بنسټ، ډېری هغه کسان چې له ایران نه ایستل شوي ، لومړني اړتیاوې نهلري، وزګار دي او روغتیا یا ښوونیزو خدمتونو ته هم هېڅ لاسرسی نهلري. دا وضعیت کولای شي په افغانستان کې اقتصادي او ټولنیز ناورین لا پسې خراب کړي.
یوه بله ۱۹ کلنه نجلۍ بهاره رشیدي چې له خپلو اتو خویندو سره له ایران نه راستنه شوې، وايي چې پلار یې مړ دی او اوس دوی په افغانستان کې سرپناه، کار یا پیسې نهلري. هغې اسوشیټېډپرېس ته وویل: «پلار مو دی او بېسرپرسته یو. مو هېڅ نه لرو.»
د اسلام کلا د کډوالو د هرکلي په مرکز کې کورني او نړۍوال سازمانونه هڅه کوي چې له ایران نه شړل شویو کډوالو د خوړو او روغتیا په ګډون ځیني لومړنۍ چوپړتیاوې چمتو کړي.
د دې ټولو ناخوالو سربېره، یو شمېر افغان کډوالو نړۍوالو رسنیو ته ویلي چې په ایران کې د کور له وسایلو نیولې، تر پیسو، مال او جایدادونو پورې له لاسه ورکړي او په جبري ډول خپل هېواد ته شړل شوي دي. طالبان بیا وايي چې دوی په ایران کې د افغان کډوالو د حقونو د دفاع او پاتې شویو شتمنیو د راګرځولو لپاره هڅې کوي. د طالبانو د رییس الوزرا مرستیال عبدالسلام حنفي په اسلام کلا کې د هرکلي مرکز نه د لیدنې پرمهال ویلي چې هېڅ افغان باید په ایران کې له خپلو حقونو نه بې برخې نه شي.
سږ کال له ایران او پاکستان نه تر یو مېلیون ډېر افغانان افغانستان ته شړل شوي او که دغه ناورین دوام ومومي د طالبانو رژیم چې په نړۍواله کچه هېڅ رسمیت نه لري، له سخت وضعیت سره مخ کېدونکی دی.