طالبان وايي، د اوسپنې پټلۍ له لارې د انتقالاتو په کچه کې ۶ سلنه زیاتوالی راغلی

د طالبانو د ټولګټو وزارت وايي چې په د ۱۴۰۳ مالي کال کې د اوسپنۍ پټلۍ له لارې ۴.۴ مېلیون ټنه انتقالات شوي دي.

د طالبانو د ټولګټو وزارت وايي چې په د ۱۴۰۳ مالي کال کې د اوسپنۍ پټلۍ له لارې ۴.۴ مېلیون ټنه انتقالات شوي دي.
د دغه وزارت چارواکو شنبه (زمري ۴مه) په کابل کې د «اماراتي ادارو د لاسته راوړنو» په نامه کلنۍ غونډه کې ویلي چې د ۱۴۰۲ کال پرتله د اوسپنې پټلۍ له لارې د انتقالاتو په کچه کې ۶ سلنه زیاتوالی راغلی دی.
دوی همداراز ادعا کړې چې د اوسپنۍ پټلې له لارې د توکو لیږدولو د افغانستان په اقتصادي مثبت اغیز کړی دی.
څو ورځې وړاندې د طالبانو د سوداګرۍ وزارت چارواکو د ناخالصو کورنیو تولیداتو په کچه کې د زیاتوالي خبره هم کړې وه، په داسې حال کې د بېلابېلو بسټونو له لوري په ترسره شویو ارزونو کې په ښکاره دا خبره شوې چې په افغانستان کې ورځ تربلې د بېوزلۍ او لوږې کچه مخ پر زیاتېدو ده.
ځینو افغانانو د افغانستان انټرنشل په ګډون له بېلابېلو رسنیو سره د خپل کړاو او ناسم اقتصادي وضعیت په اړه دوامداره شکایتونه او نیوکې کړي؛ خو برعکس طالبان بیا په بېلابېلو برخو کې د افغانستان د اقتصادي ودې ادعاوې کوي.

د طالبانو د ټرانسپورټ وزارت وایي، په ۱۴۰۳ کال کې یې له اووه ګاونډیو او سیمهییزو هېوادونو سره ټرانسپورټي تړونونه کړي او د پېښور او کوټې د کونسلګریو له لارې یې تر ۱۰ زره ډېر سوداګریز اسناد صادر کړي؛ خو د سړکونو ناورینونو او د ټرافیکي پېښو د تلفاتو په اړه یې څه نه دي ویلي.
دغه وزارت شنبه (زمری ۴مه) پر خپله اېکسپاڼه د تېر یوه کال فعالیتونه خپاره کړي دي. په دې فعالیتونو کې د کورنیو او بهرنیو پروازونو، په هېواد کې دننه د مسافرو د لېږد، هېواد ته د تللو او راغلیو سوداګریزو موټرو شمېر یاد شوی دی.
په دغه راپور کې همداراز ویل شوي چې په کابل ولایت کې یې د ۲۱ اډې یا ترمینلونو لپاره ځایونه په پام کې نیولي دي. د ۵۵ پروژو د عملي کېدو یادونه هم شوې؛ خو دا نه دي ويل شوي چې دا کومې پروژې دي.
په راپور کې ویل شوي چې په ۱۴۰۳ کال کې یې د نړیوال ټرانسپورټ په برخه کې له ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قراقستان، ترکیه، ایران او پاکستان سره ټرانسپورټي تړونونه کړي دي.
د دې راپور په دوام کې راغلي چې د دوی د پېښور او کوټې کونسلګریو سوداګریزو اتشو افغانستان ته د لنډمهالي ننوتلو تر ۱۰ زره ډېر سندونه (TAD) صادر کړي دي.
که څه هم په تېر یوه کال کې په افغانستان کې ډېر موټرونه ټکر شوي، اوښتي او ډېر تلفات یې هم درلودل؛ خو په دغه کلني راپور کې اشاره نه ده ورته شوې.

په پکتیا کې ځايي سرچینو افغانستان انټرنشنل-پښتو ته ویلي چې طالبانو په دغه ولایت کې د عبدالظاهر په نوم د افغان پوځ پخوانی غړی تر سختې «شکنجې او ربړونې» وروسته وژلی دی.
د سرچینې د معلوماتو پر بنسټ؛د پکتیا د مرکز ګردیز اوسېدونکی لومړی بریدمل عبدالظاهر شپږ میاشتې وړاندې د طالبانو له لوري نیول شوی و او بیا په یوه شخصي زندان کې ساتل کېده.
سرچینې وايي د نوموړي مړی د روانې جولای میاشتې پر ۱۰مه نېټه د پکتیا ولایت د احمداباد ولسوالۍ په غړک سیمه کې په داسې حال کې موندل شوی چې د «شکنجې او ربړونې» نښې پهکې جوتې وې. سرچینې همدا راز وایي چې عبدالظاهر د جمهوریت په دوره کې ننګرهار کې دنده لرله.
ورته مهال، د وژل شوي افغان پوځ غړي خپلوانو هم پیښه یایید کړې ده. د عبدالظاهر کورنۍ ته یوه نږدې کس افغانستان انټرنشل- پښتو ته ویلي چې نوموړی د طالبانو په یوه شخصي زندان کې د سختو شنکجو په پایله کې وژل شوی دی.
هغه وویل: «طالبانو د جولاۍ میاشتې پر ۱۰مه نېټه خبر راکړ چې مړی مو د احمداباد ولسوالۍ په غړک سیمه کې پروت دی، موږ چې ورغلو نو بریدمل صیب عبدالظاهر د تیږو لاندې پروت و او په ډېر وحشت یې شهـید کړی و.»
دې سره جوخت، په پکتیا کې ځايي سرچینې وايي چې طالبانو په دغه ولایت کې یو شمېر شخصي زندانونه هم لري، خو دغې ډلې تر اوسه په دې تړاو څه نه دي ویلي.
دا لومړی ځل نه دی چې د طالبانو له لوري د پخواني افغان پوځ د وژنې په اړه دا ډول خبرونه خپریږي؛ بلکې تر دې وړاندې هم د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې د ورته پېښو په اړه راپورونه خپاره شوي، خو طالبانو بیا تل په داسې پېښو کې لاس لرل رد کړي دي.
طالبان وايي، د دغې ډلې مشر د عفوې د فرمان لهمخې هېڅوک حق نهلري چې د پخواني نظام کارکوونکي او د پوځ غړو ته څه ووايي؛ خو د پخوانیو افغان پوځیانو د وژنې او شکنجې په تړاو له خپرېدونکو خبرونو داسې ښکاري چې د طالبانو دغه خبره د شعار تر بریده سمه خو عملي شوې نه ده.

د بلخ ولایت د مرکز مزارشریف ښار ځیني اوسېدونکي وایي چې د روضې ځینې برخې تخریب شوې او که رغونې ته یې سملاسي پاملرنه ونه شي، نو لا ډېرې برخې به یې ویجاړي شي.
دوی له افغانستان انټرنشل- پښتو سره په خبرو کې نیوکه وکړه چې په تېرو کلونو کې د حکومتونو او ځايي ادارو لهخوا روضې ته پاملرنه کېده؛ خو له تېرو نږدې څلورو کلونو راهیسې د طالبانو لهخوا ورته پاملرنه کمه شوې ده.
د مزارشریف ښار اوسېدونکي عبدالرحمان (مسعار نوم) په دې اړه وویل: « د روضیې د ځینو برخو کاشیانې راغوځېدلې دي او کله چې بارانونه کېږي نو نورې هم راغوځېږي، دا څو کلونه کېږي چې بیا رغونه یې نهده شوې.»
د عبدالرحمان په خبره، روضه د دوی لپاره له تاریخي او معنوي ارزښت ور اخوا اقتصادي ارزښت هم لري او باید د نړېدو مخه یې ونیول شي.
نوموړي وايي، هرکال ډېری سیلانیان په کور دننه او بهر د روضې لېدو ته راځي چې ورسره هممهاله د مزارشریف د اوسېدونکو اقتصاد غوړېږي؛ خو زیاتوي، وېره لري چې د دغه لرغوني ځای په تخریب به د معنوي زیان سربېره دغه ګټه هم په خلکو ودرېږي.
که څه هم وړاندې د طالبانو ویلي و چې د روضې د بیا رغونې چارې یې پیل کړي؛ خو د مزارشریف ښار اوسېدونکو لهخوا افغانستان انټرنشل-پښتو ته په تازه رالېږلشویو انځورونو کې د ځینو برخو د تخریب کچه له ورایه ښکاري.
په ۱۴۰۲ کال کې بلخ ته د طالبانو د کورنیو چارو وزارت د سرپرست سراجالدین حقاني تر سفر وروسته د دغه ولایت ځايي چارواکو ویلي چې د روضې د بیا رغونې چارې پیل شوي دي. هغه مهال د روضې د ساتنې مسوولانو ویلي و چې د روضیې په بیا رغونې څه باندې ۱۰ مېلیونه افغانۍ لګښت راځي.
د مزارشریف یو بل اوسېدونکی مزمل (مستعارنوم) د ورته ستونزې په شریکولو سره افغانستان انټرنشل-پښتو ته وویل: «پخوا به هرکال د جنډې له پورته کولو وړاندې روضه مبارکه ټوله رنګېدله او کومې برخې به یې چې تخریب شوې وې، هغه به رغول کېدې؛ خو درې کاله کېږي چې دا کار نه دی شوی.»
د مزمل په خبره روضه یوازې د بلخ نه؛ بلکې د ټولو افغانانو لرغوني شتمني ده او هرو مرو یې باید د تخریب مخنیوی وشي.
د بلخ مرکز چې هلته د حضرت علي روضې د شتوالي له امله په «مزارشریف» شهرت لري، د مورخینو په وینا، د حضرت علي رض جسد په ۱۳۰ قمري کال کې له نجف څخه دلته رالېږدول شوی دى.
د مزارشریف د روضې په محوطه کې د حضرت علي، وزیر محمداکبر خان، امیر شېرعلي خان د زیارتونو په ګډون د بېلابېلو ۵۲ نورو شخصیتونو زیارتونه هم شته.

اروپايي ټولنې او جاپان په یوه ګډه اعلامیه کې د افغانستان د بشري وضعیت په اړه ژوره اندېښنه څرګنده کړې او له طالبانو یې غوښتي چې د افغانستان له نړیوالو تعهداتو، په ځانګړي ډول د بشري حقونو په برخه کې، سرغړونه ونهکړي او ژمن پاتې شي.
په دې ګډه اعلامیه کې چې د اروپايي ټولنې د کمیسیون مشرې، اورزولا فن در لاین، د اروپايي شورا مشر، انتوني کاستا، او د جاپان لومړي وزیر، شیګرو ایشیبا، د اروپايي ټولنېاو جاپان په ۳۰مه سرمشریزه کې ګډون کړی وو، راغلي دي: « موږ پر طالبانو دا غږ او ټینګار کوو چې د افغانستان د ټولو نړیوالو قانوني تعهداتو، په تېره بیا د بشري حقونو په برخه کې، بشپړ درناوی تضمین کړي. همداراز باید اجازه ورنکړي چې افغانستان د ترهګرو لپاره یو خوندي پټنځای شي.»
دواړو خواوو ټینګار وکړ چې هغوی د ګډو ارزښتونو – لکه د قانون حاکمیت، بنسټیز بشري حقوق، ډموکراسۍ او ازاد تجارت ملاتړي دي، او په دې برخو کې ژور شراکت لري.
په اعلامیه کې دا هم یادونه شوې چې د افغانستان پخوانیو حکومتونو، په ځانګړې توګه د جمهوري نظام پر مهال، له ګڼو نړیوالو معاهداتو او کنوانسیونونو سره یوځای شوې و، خو طالبانو دا ژمنې نه دي منلې او نه عملي کوي.
طالبانو تر دې دمه شاوخوا ۱۰۰ فرمانونه صادر کړي، چې د ښځو پر بنسټیزو حقونو یې پراخ محدودیتونه لګولي، له ښوونې، کار، سفر او ټولنیز حضور څخه یې منع کړي، او د ټولشموله حکومت جوړولو غوښتنه یې هم له پامه غورځولې ده.
اروپايي ټولنه او جاپان د نړیوالې ټولنې له نورو غړو سره یوځای له طالبانو غواړي چې د افغان ولس حقونو ته درناوی وکړي او هېواد د نړیوالو اصولو له مخې اداره کړي.

د ملي جنبش ګوند مشر مارشال عبدالرشید دوستم ته د کابل د يوې بندې نجلۍ له پرانيستې لیک د خپرېدو وروسته دوستم، افغانستان انټرنشنل سره اړیکه نیولې او زياته کړې یې ده: «دا لیک يې له درده په ډک زړه سره لوستلی.» نوموړي ټينګار کړی، چې اوسنۍ وضعیت به دوام ونه کړي او بدلون به راځي.
دغه لیک، چې د کابل یوې زنداني مېرمنې مارشال عبدالرشید دوستم ته لیکلی و او د جنبش ملي ګوند د مشر غبرګون يې را وپاروه.
نوموړي ژمنه کړې، چې «وضعیت په بدلون مومي.»
په دې لیک کې یوې مېرمنې له مارشال دوستم غوښتنه کړې، چې د هغو ښځو غږ شي، چې د طالبانو د واکمنۍ لاندې له ټولنې ایستل شوي، ځپل شوي او خاموشه شوي دي.
په لیک کې ټينګار شوی، چې د ښځو سره د طالبانو د ناوړه چلند په وړاندې او د ازادۍ د ترلاسه کولو لپاره دي مقاومت وشي.
دغه زندانې ښځې مارشال دوستم ته ويلي: «خلک په ټول زړه او روح سره تاسو سره دي. د دې هیواد نجونې د طالبانو په وړاندې د یوه حرکت په تمه دي. که تاسو نن چوپ پاتې شئ، سبا به زموږ د قبرونو خاورې هم واخلي.»
په لیک کې دا هم راغلي: «د دې خاورې نجونې او ښځې د طالبانو تر پښو لاندې شوې دي. زندانونه د هغو نجونو له چیغو ډک دي چې د ازادۍ، د انسان کېدو او د ښځې کېدو د جرم له امله شکنجه کېږي.»
