د اې این پي مشر او سناتور ایمل ولي خان وايي، ګوند یې پرېکړه کړې، چې دده او ولي باغ امنیتي چارې به ددوی د ګوند خپل کسان ساتي. د پاکستان حکومت، په مشرانو جرګه کې د خان له پوځ ضد څرګندونو وروسته له نوموړي خپل امنیتي کسان بېرته اخېستي دي.
د خیبر پښتونخوا امنیه قوماندان ذوالفقار حمید د شنبې په ورځ، د تلې پر ۱۲مه، د مرکزي حکومت په لارښوونه د عوامي نیشنل ګوند (اې اېن پي) له سناتور ایمل ولي خان نه امنیتي ساتونکي او پولیس بیرته واخېستل، خو ایمل ولي خان د یکشنبې په ورځ اعلان وکړ، چې د ولي باغ او خپلې کورنۍ امنیتي چارې یې د ګوند غړو ته سپارلې دي.
د خیبر پښتونخوا د اعلی وزیر ویاند پرون روښانه کړه چې د امنیت بېرته اخېستلو پرېکړه د فدرالي حکومت له خوا شوې، خو ډاډ یې ورکړی چې اعلی وزیر به د ایمل ولي خان امنیت تضمین کړي.
دا پرېکړه د پاکستان په مشرانو جرګې کې د پوځ او حکومت خلاف د ایمل ولي خان له څرګندونو وروسته شوې ده.
په کورنیو چارو کې د پاکستان د دولت وزیر طلال چودري د جمعې په ورځ د سناتور ایمل ولي خان څرګندونې وغندلې او ویې ویل چې نوموړی د «بل چا په اجنډا» پسې روان دی. هغه په پارلمان کې خبریالانو ته وویل: « د تبلیغاتي شهرت لپاره بېمسوولیته څرګندونې کول د هغه عادت دی. داسې څرګندونې د زغملو وړ نه دي. ما غوښتل په مشرانو جرګه کې ځواب ورکړم، خو ناسته پای ته ورسېده».
چودري ادعا وکړه چې د اې اېن پي مشر بې دلیله منفي تبصرې کوي او نه پوهېږي چې «څوک پرې خوشاله کوي».
د اې اېن پي مشر انجینر احسانالله خان فدرالي حکومت «هایبرډ رژیم» وباله او ویې ویل چې د خیبرپښتونخوا اعلی وزیر یې د امنیه قوماندان تر واک لاندې «ګرو» کړی او هېڅ واک نه لري.
هغه وویل، « اې اېن پي به نن د خپل ګوند د مشر ایمل ولي خان د امنیت په اړه نوې تګلاره اعلان کړي».
ایمل ولي خان پر خپل اېکس ولیکل، چې فدرالي حکومت او د کورنیو چارو وزارت « زما او زما د پلار او کورنۍ لپاره ورکړل شوي ټول امنيتي کسان بیرته اخیستي دي».
هغه خبرداری ورکړی، چې که ده او یا د ده کورنۍ ته څه زیان ورسیږي، مسوولیت به یې د حکومت پر غاړه وي.
هغه دغه راز ټینګار کړی، چې د خلکو غږ پورته کولو په بدل کې هرڅه ته تیار دی.
ډېری دغه کورنۍ په افغانستان کې له کورنیو جګړو د ژوندي پاتې کېدو، د کار روزګار او د خپلو ماشومانو د تعلیم د دوام لپاره پاکستان ته تللي او دغه پياوار او اېسيسي کارټ لرونکي افغانان له شاوخوا ۴۰ کلونو راهیسې هلته ژوند کوي.
یو له دغو افغانانو فضل خان نومېږي او د کراچۍ په شاه فیصل ټاون کې اوسېږي او دمګړی خپله بار او بستره تړي او افغانستان ته د تللو لپاره تیاری نیسي. دی وايي، د خپل کور په شاوخوا کې یې د سبزیو کاروبار کاوه او زیاتوي، «له دغومره سختیو سره زړه مې خوشحاله و چې زما ماشومان ښوونځي ته ځي. همدا فکر زما د ژوند تر ټولو ستره هیله وه، خو اوس دا ټول خوبونه مات شول.»
فضل خان د افغانستان انټرنشنل- پښتو خبریال ته وايي، په پاکستان کې یې د پولیسو له ځورونو سره سره شپه او ورځ چلېدله، خو اوس افغانستان ته په خالي لاسونو روان دی او هلته به ژوند له صفر څخه پیلوي.
دی زیاتوي: «موږ خالي لاسونه روان یو، نه کور لرو نه روزګار او نه د سبا ضمانت. دا وطن ته تګ د مجبورۍ او لاچارۍ تګ دی.»
په پاکستان کې ډېری مېشت افغانان یوه ګډه اندېښنه لري او هغه د ماشومانو او په ځانګړې توګه د نجونو د زده کړو د دوام مساله ده.
یوه بله افغان کونډه ښځه زرغونه چې له اتو کلونو راهیسې له خپلو درېیو ماشومانو سره په پېښور کې اوسېږي، دا هم د خپلو ماشومانو د زده کړو نیمګړي پاتې کېدو ته سخته اندېښمنه ده.
یاده مېرمن چې خپل ژوند په خپل کور کې د خیاطۍ له لارې چلوي زیاتوي: «زه هېڅکله هم ښوونځي ته نه یم تللې، خو غوښتل مې چې زما ماشومان درسونه ووايي او ما د دوی لپاره هر تکلیف زغملی دی.»
دا چې اندېښنو وړې ده وايي: «که موږ بېرته ولاړ شو، نو زما د ماشومانو تعلیم به هم ختم شي ځکه په افغانستان کې د نجونو ښوونځي تړلي دي. زه نهغواړم زما لور هم زما په شان بېتعلیمه پاتې شي.»
په افغانستان کې د طالبانو له بیا واکمنېدو یعنې څه باندې څلورو کلونو راهیسې له شپږم ټولګي پورته د نجونو پر زده کړو بندیز لګېدلی دی. په دې برخه کې کورنیو او نړۍوالو غبرګونونو او فشارونو هم څه ګټه نه ده کړې او دغه بهیر همداسې په ټپه ولاړ دی.
د رسمي راپورونو لهمخې، د ۲۰۲۳ کال له سپټمبره د ۲۰۲۵ کال تر اګست پورې پاکستان یوازې د تورخم له لارې څه باندې ۸۰۰ زره افغان کډوال په زوره اېستلي او دغه بهیر همداراز دوام لري.
په دوی کې نږدې ۳۰۰ او۵۰ زره یې ښځې دي او له دې ډلې تر ۳۸ زره زیاتې نجونو د خېبرپښتونخوا، پنجاب، سند، بلوچستان او کشمیر په بېلابېلو ښوونځیو، کالجونو او پوهنتونونو کې زدهکړې کولې.
د خېبرپښتونخوا د داخلې او قبایلي چارو د محکمې د معلوماتو لهمخې، د روان کال د اګست له لومړۍ د اکتوبر تر درېیمې ۱۳۵۸۸۹ د پياوار او ۵۳۱۳۴ د اېسيسي کارټونو لرونکي افغانان په زوره بېرته افغانستان ته استول شوي دي.
