د ایران د دوغارون سوداګریزې سیمې د اقتصادي پراختیا مرستیال ویلي، هغه کورني او بهرني پانګوال چې په دې سیمه کې پانګونه کوي، تر ۲۰ کلونو پورې به له مالیې ورکولو معاف وي. هغه زیاته کړې، د دې سیمې په تصویب شوې محدوده کې د افغان پانګوالو اقتصادي فعالیتونه ویزې ته اړتیا نه لري.
حسن نوريزاده د ایران دولتي خبري اژانس«ایرنا»سره په خبرو کې ویلي، دا مهال د ایراني او بهرنیو سوداګرو او اقتصادي فعالانو د فعالیت ټول جوازونه د دوغارون د ازادې سوداګریزې سیمې د ادارې له لوري صادریږي او اداري بهیرونه تر ډېره حده ساده او لنډ شوي دي.
هغه همداراز ویلي، د دوغارون سرحدي ګمرک ۱۰۷ کلن تاریخ لري او د دې ازادې سوداګریزې سیمې له فعالېدو وروسته، هغه امتیازات چې د قانون له مخې سوداګرو او اقتصادي فعالانو ته ورکړل شوي، په اوږدمهال کې به د ایران او افغانستان ترمنځ د اقتصادي اړیکو په پراختیا کې مهم رول ولوبوي.
د دوغارون سیمې د اقتصادي پراختیا مرستیال افغانستان د ایران لپاره یو مهم بازار وباله او ویې ویل، کلتوري نږدېوالی، د هرات ښار جغرافیایي نږدېوالی، په افغان بازارونو کې د ایراني توکو کیفیت او پراخ حضور او همداراز د خوندي سوداګریز چاپېریال برابرېدل، د افغان سوداګرو پام لا ډېر د ایراني محصولاتو پر لور اړولی دی.
نوريزاده د دې سیمې پراخوالي ته په اشارې ویلي، د دوغارون ازاده سوداګریزه ـ صنعتي سیمه شاوخوا اته زره او ۷۰۰هکتاره مساحت لري او د دې سیمې په قانوني او تصویب شوې محدوده کې د افغان پانګوالو اقتصادي فعالیتونه ویزې ته اړتیا نه لري.
د هغه په وینا، هرات د افغانستان تر ټولو صنعتي ښار بلل کېږي، چې له درې میلیونو او ۶۰۰زرو څخه زیات نفوس لري او د دوغارون له سرحدي لارې یوازې ۱۲۰کیلومتره واټن لري، چې هر کال د ایراني توکو لویه برخه دغه ولایت ته لېږدول کېږي.
هغه همداراز یادونه کړې چې په تېر یو کال کې د خراسان رضوي ولایت او د افغانستان د هرات ولایت ترمنځ سوداګریزې اړیکې، د دواړو لوریو د لوړپوړو چارواکو په ځانګړې پاملرنې د دوغارون له ستراتیژیکې لارې پراخې شوې دي.
د نوموړي په وینا، د افغانستان په ګمرکونو کې د ځيرکو ډیجټیلي سیستمونو نشتوالی د دوغارون لپاره یوه ننګونه ده، خو که دا زیربناوې برابرې شي، د ترانزیت، صادراتو، وارداتو او مسافرۍ چارو بهیر به لا اسانه او چټک شي.
په تهران کې د طالبانو له سفارت څخه په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې په دې کتنه کې د چابهار بندر د ظرفیتونو پر اغېزناکې کارونې، د افغان توکو د صادراتو لپاره د اسانتیاوو رامنځته کولو، د سوداګرۍ د کچې پر لوړولو او د ترانزیټي لارو د پراختیا پر موضوعاتو بحث شوی دی.
دواړو لوریو ټینګار کړی چې چابهار بندر د افغانستان لپاره د سمندري سوداګرۍ یو مهم او بدیل مسیر دی او کولی شي د سیمې په اقتصادي وده کې مهم رول ولوبوي.
په ورته وخت کې، د چابهار د ازادې اقتصادي سیمې مشر محمد سعید اربابي ویلي، چې چابهار د ایران یوازینی سمندري بندر دی او دا وړتیا لري چې د ایران او افغانستان د ګډې سوداګرۍ او ترانزیټ اصلي دروازه وګرځي.
نوموړي له دې کتنې وروسته د ایران«ایرنا» خبري اژانس سره په خبرو کې ویلي، چې د چابهار جغرافیایي موقعیت افغانستان ته دا زمینه برابروي چې تر ټولو لنډې او اقتصادي لارې ازادو اوبو ته لاسرسی ولري.
د هغه په وینا، د چابهار ازاده سوداګریزه ـ صنعتي سیمه د افغان سوداګرو لپاره د توکو د واردولو او صادرولو تر ټولو ارزان او خوندي مسیر بلل کېږي.
د چابهار اقتصادي سیمې مشر همداراز ویلي، چې دا سیمه چمتو ده افغان پانګوالو ته ځانګړې اسانتیاوې برابرې کړي او د ایران او افغانستان د سوداګرو ترمنځ هېڅ ډول توپیر نه کوي.
هغه ټینګار کړی، چې د افغان پانګوالو ملاتړ د دې سیمې له لومړیتوبونو څخه دی او پلان شته چې د افغان پانګوالو لپاره ځانګړې ساحه هم بېله شي.
اربابي دا هم ویلي، چې دا مهال شاوخوا ۱۷۰۰ افغان وګړي له خپلو کورنیو سره په چابهار کې مېشت دي، چې دا د دواړو هېوادونو ترمنځ د ژورو ټولنیزو او اقتصادي اړیکو څرګندونه کوي.
د هغه په وینا، د ترانزیټي لګښتونو کمښت، د بندري فیسونو راټیټول او د چابهار ـ زاهدان د اورګاډي د پټلۍ فعالېدل به د افغان سوداګرو لپاره مهمې اسانتیاوې رامنځته کړي.
طالب سفیر مولوي فضلمحمد حقاني هم د چابهار بندر رول د افغانستان د بهرنۍ سوداګرۍ لپاره ارزښتناک بللی دی.
د طالبانو سفیر په سیمه کې د مولانا عبدالرحمن چابهاري له سني مدرسې هم لیدنه کړې ده.
