جنرال عبدالرازق اڅکزی څوک و؟
د افغانستان په سویلي ولایتونو کې د جنرال رازق اغیزې څه وې؟ د ۲۰۱۸ کال د اکټوبر میاشتې وروسته، د سولې خبرو له پیله وړاندې په کندهار، هلمند او فراه ولایتونو کې ولې او په څه موخه اغېز لرونکي کسان ترور شول؟
د افغانستان په سویلي ولایتونو کې د جنرال رازق اغیزې څه وې؟ د ۲۰۱۸ کال د اکټوبر میاشتې وروسته، د سولې خبرو له پیله وړاندې په کندهار، هلمند او فراه ولایتونو کې ولې او په څه موخه اغېز لرونکي کسان ترور شول؟
جنرال عبدالرازق د افغانستان په سویلي ولایتونو کې له مشهورو او بانفوذه طالب ضد او پاکستان ضد کسانو څخه یو و.
له طالبانو سره د نوموړي دښمني هغه مهال پیل شوه، چې د طالبانو د لومړۍ دورې پر مهال د دغې ډلې له لورې د نوموړي د کورنۍ غړي د کندهار د هوايي ډګر مخې ته اعدام شول.پر افغانستان د امریکايي ځواکونو د برید سره یو ځای جنرال عبدالرازق د هغه کسانو په ډله کې شامل و، چې د لومړي ځل لپاره يې د کندهار سپین بولدک، تخته پل او معروف ولسوالۍ له طالبانو ونیولې.د طالبانو د حکومت تر نسکورېدو وروسته نوموړی د کندهار په سپین بولدک ولسوالۍ کې د پوله ساتو ځواکونو د یو کنډک د درستیزوال په توګه وګومارل شو.په ۲۰۰۸ کال کې چې کله پر کندهار د طالبانو بریدونه زیات شول او د ناټو ځواکونو په شتون کې طالبان د کندهار ښار تر دروازو رسېدلي وو، دغه جنرال په افغانستان کې د بهرنیو ځواکونو د ملاتړ پرته د لومړي ځل لپاره د طالبانو د ځپلو په موخه په خپلواک ډول عملیات تر سره کړل. د دغو عملیاتو وروسته جنرال رازق د طالب ضد مفکورې په لرلو سره د خلکو تر منځ محبوبیت پیدا کړ او په کندهار او نږدې ولایتونو کې له پراخ نفوذه برخمن شو.په ۲۰۱۱ کال کې په یوه ځانمرګي برید کې د جنرال خان محمد، تر وژل کېدو وروسته جنرال عبدالرازق د کندهار امنیه قوماندان وټاکل شو.نوموړی د افغانستان د پخواني ولسمشر حامد کرزي له نږدې او باوري کسانو ګڼل کېده.جنرال عبدالرازق نږدې اته کاله د کندهار د امنیه قوماندان په توګه دنده تر سره کړه او د دغې دندې پرمهال یې کندهار ته څېرمه په هلمند، زابل او ارزګان ولایتونو کې هم د طالبانو پر ضد عملیات تر سره کول.نوموړی د بشري حقوې د سازمانونو له لورې د بشري حقونو څخه په سرغړونې هم تورن و؛ خو هغه تل دا تورونه ردول.جنرال رازق د اشرف غني سره چندان ښې اړیکې نه لرلې او تل یې د اشرف غني پر سیاسي او خپل سرو ېکړو نیوکې کولې.د افغانستان په سویل کې د خلکو په منځ کې د محبوبت او د افغانستان د یو شمېر سیاستوالو سره د اړیکو لرلو له امله د اشرف غني ټولې هغه هڅې بریالۍ نه شوې چې نوموړی له دندې ګوښه کړي.جنرال رازق د طالبانو او پاکستان پر وړاندې تل کلک دریځ درلود.د نوموړي د دندې پر مهال څو ځله په سپین بولدک ولسوالۍ کې د پاکستاني او افغان ځواکونو تر منځ پر ډیورنډ کرښه د اغزن تار د لګولو د مخنیوي پر سر وسلهوالې نښتې هم وشوې.نوموړي په ۲۰۱۷ کال کې د طالبانو د پخوانې مشر ملا محمد عمر د زوی ملا محمد یعقوب مجاهد چې دمګړۍ د یادې ډلې د دفاع وزیر دی په اړه ویلي و، «د ملا عمر زوی ملا یعقوب ته ایران او روسیه وسلې او باروت ورکوي او هغوی دغه وسلي په هلمند او ارزګان ولایتونو کې د بې ګناه کسانو په وژلو کې کاروي.»همدارنګه نوموړي هغه مهال د طالبانو سره د سولې د نا رسمي خبرو د پیل په اړه سختې نیوکې لرلې.جنرال رازق د یو شمېر هغه طالب قوماندانانو لپاره په کندهار کې امن سیمه جوړه کړې وه، چې د کوټې شورا څخه بېل شوي او جګړه یې پرېښې وه.جنرال رازق د یوې مرکې پرمهال ویلي و، « د کوټې شورا ټول غړي او کورنۍ یې د پاکستان له لوري یرغمل شوي دي. هغه طالب قوماندان چې نه غواړي جګړه وکړي په کندهار کې مې ورته امن سیمه جوړه کړې ده او هغوی کولای شي دلته ارام ژوند وکړي.»
د سولې مذاکرات او د افغانستان په سویل کې د نفوذ لرونکو کسانو ترور
په ۲۰۱۸ کال کې له طالبانو سره د سولې د مذاکراتو تر رسمي پیلېدو مخکې د افغانستان په سویل لویدیځو ولایتونو کې د جنرال رازق د ترور ترڅنګ درې نورې پېښې هم وشوې.
د ۲۰۱۸ کال د اکټوبر میاشتې له لومړۍ نېټې، تر ډسمبر میاشتې د افغانستان په سویل لویدیځ ولایتونو کې نفوذ لرونکي شخصیتونه ووژل شول او وروسته د زلمي خلیلزاد په منځګړیتوب د سولې مذاکرات پیل شول.
د ۲۰۱۸ کال د اکټوبر میاشتې په ۱۷مه نېټه عبدالجبار قهرمان چې په هلمند کې یو له نفوذ لرونکو کسانو څخه و، په دغه ولایت کې په خپل مېلمستون کې د یوه ځای پر ځای شوي ماین چاودنې له امله ووژل شو.
د نوموړي تر وژل کېدو یوه ورځ وروسته په افغانستان کې د ناټو ځواکونو قوماندان جنرال سکاټ مېلر کندهار ته سفر درلود او د جنرال رازق په ګدون د کندهار د سیمهییزو چارواکو سره تر ناستې وروسته چې د جنرال سکاټ مېلر د تګ پر مهال برید وشو او په دغه برید کې جنرال رازق ترور شو.
د همدې میاشتې په ۳۱مه نېټه په فراه ولایت کې د ملي اردو د چورلکې د سقوط په پېښه کې د دغه ولایت د ولایتي شورا رییس فرید بختور چې په دغه ولایت کې یو له نفوذ لرونکو کسانو څخه و، ووژل شو.
او همدارنګه د طالبانو لورې ته ملا عبدالمنان چې د دغې ډلې لپاره د هلمند والي و او د طالبانو د کوټې شورا سره یې سخت مخالفت درلود د یوه هوايي برید پر مهال ووژل شو.
د همدغه کال په سپټمبر میاشت کې زلمی خلیلزاد د افغانستان د سولې لپاره د امریکا ځانګړی استازی وټاکل شو.
ورپسې په دوحه کې د امریکا او طالبانو تر منځ د سولې رسمي خبرې پیل شوې.
ډېرۍ کسان په دې باور دي، د امریکا او طالبانو تر منځ د سولې د مذاکراتو یو له مهمو شرطونو څخه دا و چې د جنرال رازق په ګډون د افغانستان یو شمېر نفوذ لرونکي کسان باید له منځه یوړل شي.
له طالبانو سره د سولې د مذاکراتو له پیل څخه درې کاله وړاندې جنرال رازق رسنیو ته د خبرو پر مهال د افغانستان سیاسي مشرانو ته په اشاره ویلي و«زه معلومات لرم، چې یو شمېر کسان د سولې په نوم د پروژې قرباني کېږي. په طالبانو باید په پټو سترګو باور ونه شي.»
جنرال رازق د ۲۰۱۸ کال د اکټوبر میاشتې په ۱۷مه پر داسې مهال ترور شو، چې د ناټو ځواکونو عمومي قوماندان جنرال سکاټ مېلر هم ورسره و.
په همدې ورځ جنرال مېلر د کندهار د سیمهییزو چارواکو سره د څو ورځو وروسته د ټاکنو د امنیت ټینګولو په اړه ناسته لرله.
له دغې ناستې وروسته د سکاټ مېلر چورلکې ته د انتظار پرمهال د کندهار د والي زلمي ویسا د یوه ساتونکي له لوري برید وشو، چې په هغه برید کې د کندهار امنیه قوماندان جنرال عبدالرازق اڅکزی او د دغه ولایت د ملي امنیت رییس ووژل شول او یو شمېر نور چارواکي ټپیان شول؛ خو په دغه برید کې د ناټو ځواکونو قوماندان ته هیڅ زیان وا نه ووښت.
واک ته د طالبانو له رسېدو سره سم طالبانو د جنرال رازق قبر ته د خلکو په ورتګ بندیز ولګاوه او د نوموړي د قوم اړوند یو شمېر کسان او پوځیان یې ووژل او یا یې هم له کندهاره وتلو ته اړ اېستل.
جنرال رازق په ۱۳۵۸ هجري لمریز کال کې د ډیورنډ کرښې ته څېرمه سپین بولدک ولسوالۍ کې زېږېدلی و.
له نوموړي درې مېرمنې، پنځه لوڼې او اوه زامن پاتې دي.
نوموړی د کندهار له اڅکزیو قوم څخه و او د هېواد په تېره بیا د سوېلي حوزې یو له مشهورو او با نفوذه طالب ضد څېرو څخه ګڼل کېده.
د کندهار د امنیت په ټینګښت کې د هغه د مهم رول له امله پر نوموړي ۳۰ ځله ځانمرګي بریدونه شوي وو.
تر دې وړاندې په بېلابېلو ښارونو کې خلکو له دغې ستونزې سر ټکولی و.
که څه هم تېرکال د طالبانو تر کنټرول لاندې د افغانستان بانک اعلان وکړ، چې زاړه بانک نوټونه ټولوي او په روان کال کې یو ځلې بیا د طالبانو تر کنټرول لاندې د باختر اژانس په راپور کې د افغانستان بانک له قوله راغلي و، چې په ټول هېواد کې زاړه بانک نوټونه ټولوي.
د طالبانو تر کنټرړل لاندې د افغانستان بانک ویلي و، اوسمهال یوازې له کاره لوېدلي او د نه چلېدو وړ لسګون او شلګون بانک نوټونه راټولوي، چې وروسته به دغه بهیر نور هم چټک او پراخه شي.
خو خلک وایي، چې د لسګون او شلګون ترڅنګ د پنځوسیز او سلیز نوټونه هم له کاره لوېدلي او سرپرست حکومت باید د دوی د راکړې ورکړې لپاره اسانتیا برابره کړي.
که څه هم د طالبانو ترکنټرول لاندې د افغانستان بانک ویلي و، چې د نویو چاپ شویو افغانیو بانک نوټونو د وېشلو لړۍ یې پیل کړې؛ خو خلک وایي اوس هم په بازار کې زاړه بانک نوټونه کارول کېږي.
له بلې خوا ځینې کابل ښاریان وایي، چې خلک خپله له بانک نوټونو سره احتیاط نه کوي؛ نو ځکه بانک نوټونه ژر خرابېږي.
دوی وایي، چې باید د بانک نوټونو د کارونې لپاره یوه تګلاره جوړه شي چې له دې سره به خلک له بانک نوټونو سره له احتیاطه کار واخلي.
