د هرات ولایت زلزله ځپلي چې له شاوخوا لسو ورځو راهیسې بهر شپې سبا کوي وایي، چې تر هر څه مخکې باید دوی ته سرپناوې جوړې شي. د افغانستان انټرنشنل د خبریالې شرارې سروري په خبره، هرات ولایت تر اوسه عادي حالت ته نه دی راګرځیدلی او خلک لا هم له سرپناه پرته شپې او ورځې تیروي.
د نوموړې په خبره، خلک په دې سړه هوا کې د مرستندویه ادارو خیمو، خوړو او روغتیایي آسانتیاوو ته په تمه دي.
د هرات له زلزلې وروسته زرګونه کورونه زیانمن شوي چې یو شمیر زیانمنې کورنۍ اوس په خیمو کې شپې او ورځې تیروي او یو شمیر نور هم د خیمو او نورو اسانتیاوو په تمه دي.
په هرات کې د خیمو کموالي له امله اوس یو شمېر هراتیانو په خپله خوښه د خیمو ګنډل پیل کړي چې اړمنو کسانو ته یې خیمې برابرې کړې.
له دې سره، د ملګرو ملتونو د بشري چارو همغږی کوونکي دفتر (اوچا) وايي، په هرات کې د وروستۍ زلزلې له امله شاوخوا ۴۳ زره کسان په مستقیم ډول اغېزمن شوي دي.
د دغه دفتر د مالوماتو له مخې، زلزلې د هغو خلکو پر ژوند ډیر اغېز کړی چې له بېوزلۍ سره یې مبارزه کوله.
د خوړو نړیوال پروګرام هم په اېکس ټولنیزه پاڼه کې د یوې ویډیو په خپرولو سره د هرات د بیوزلو زلزله ځپلو ژوند انځور کړی.
په دغې ویډیو کې یوه زلزله ځپلې میرمن زیبا وایي چې، «موږ پخوا هم بې وزله وو، خو اوس مو وضیعت نور هم خراب شوی دی.»
د خوړو نړیوال پروګرام همداراز وایي چې، په افغانستان کې تر ۹۰ سلنې ډیر خلک کافي خواړه نه لري.
د دغه پروګرام د راپور له مخې، یو شمېر کورنۍ د ژوندي پاتې کیدو لپاره له نهیلۍ سره مبارزه کوي، د کور توکي پلوري او ځیني یې آن د خوړو تر لاسه کولو لپاره خپل اولادونه هم پلوري.
اخوا، ملګري ملتونه وایي چې د افغانستان په لوېدیځ کې له ۱۱۴زرو زلزله ځپلو سره د مرستو لپاره څه باندې ۹۳ میلیونو ډالرو ته اړتیا ده.
د اوچا اداره وايي، د زیانمنو کسانو د لاسنیوي لپاره یې د ۲۰۲۳ کال له اکټوبر د ۲۰۲۴کال تر مارچ پورې یو پلان جوړ کړی دی.
د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ اداره وایي چې د هرات زلزله ځپلي بېړنیو لنډمهالو سرپناوو، خوړو، نغدي مرستو ،پاکو اوبو او روغتیایي آسانتیاوو ته اړتیا لري.
تر دې وړاندې په بېلابېلو ښارونو کې خلکو له دغې ستونزې سر ټکولی و.
که څه هم تېرکال د طالبانو تر کنټرول لاندې د افغانستان بانک اعلان وکړ، چې زاړه بانک نوټونه ټولوي او په روان کال کې یو ځلې بیا د طالبانو تر کنټرول لاندې د باختر اژانس په راپور کې د افغانستان بانک له قوله راغلي و، چې په ټول هېواد کې زاړه بانک نوټونه ټولوي.
د طالبانو تر کنټرړل لاندې د افغانستان بانک ویلي و، اوسمهال یوازې له کاره لوېدلي او د نه چلېدو وړ لسګون او شلګون بانک نوټونه راټولوي، چې وروسته به دغه بهیر نور هم چټک او پراخه شي.
خو خلک وایي، چې د لسګون او شلګون ترڅنګ د پنځوسیز او سلیز نوټونه هم له کاره لوېدلي او سرپرست حکومت باید د دوی د راکړې ورکړې لپاره اسانتیا برابره کړي.
که څه هم د طالبانو ترکنټرول لاندې د افغانستان بانک ویلي و، چې د نویو چاپ شویو افغانیو بانک نوټونو د وېشلو لړۍ یې پیل کړې؛ خو خلک وایي اوس هم په بازار کې زاړه بانک نوټونه کارول کېږي.
له بلې خوا ځینې کابل ښاریان وایي، چې خلک خپله له بانک نوټونو سره احتیاط نه کوي؛ نو ځکه بانک نوټونه ژر خرابېږي.
دوی وایي، چې باید د بانک نوټونو د کارونې لپاره یوه تګلاره جوړه شي چې له دې سره به خلک له بانک نوټونو سره له احتیاطه کار واخلي.
