د طالبانو د کار او ټولنیزو چارو وزارت وايي د دې ډلې د ریس الوزرا د حکم له مخې یې د لوی اختر د رخصتۍ له پای ته رسېدو سره کارمنانو د حاضرۍ څارنه پیل کړه. له مختلفو ولایتونو افغانان وخت ناوخت افغانستان انټرنشنل ته ویډو استولو سره په دفترونو کې د کار د ځنډ اوخنډ شکایت کوي.
خو د طالبانو د کار او ټولنیزو چارو وزارت دې نیمکړتیا ته له اشارې پرته نن یوه خپرپاڼه کې وایي، په ادارو کې د مامورینو د حاضرۍ څارنه د کارونو د غوره تنظیم لپاره کیږي.
په خبرپاڼه کې راغلي چې د دې پلټنې اساسي موخه دا ده، چې په دولتي ادارو کې هیودوالو کارونه د خنډ او ځنډ سره مخ نشي.
د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده په خپلو په وروستیو ویناو کې ټینکار کړی، چې د ادارو دروازې د ولس پر وړاندې پرانیزی او کارونه یې پر وخت ترسره کړی.
په نورو هیوادونو کې اوس مهال د ادارو حاضري برېښنايي شوې ده، چې دا چاره د مامورینو د حاضرۍ په برخه ګټوره بلل شوې.
سرچینې وايي طالبان غواړي د پاکستان د تحريک طالبان غړي له سرحدي سيمو د افغانستان نورو ولايتونو ته ولېږدوي. له تېر کال راهیسې نورو سیمو ته د پاکستاني طالبانو د لېږد خبره کېږي، خو د طالبانو حکومت بیا بیا دا راپورونه او په افغانستان کې د پاکستاني طالبانو شتون ردوي.
خو نن بیا امنيتي او ديپلوماتيکو سرچينو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د افغان طالبانو، پاکستان او چین تر منځ له څو میاشتو خبرو وروسته دا پرېکړه شوې.
د سرچینو په وینا، په افغانستان کې طالبان هڅه کوي، چې د تحریک طالبان پاکستان جنګیالي د ډیورنډ کرښې ته څېرمه سیمو په ځانګړې توګه له خوست ولایت څخه د افغانستان نورو ولایتونو ته انتقال کړي.
په همدې حال کې، د پاکستان تحریک طالبان د خپلو جنګیالیو د لېږدولو په اړه د طالبانو په پریکړه اندېښنه څرګنده کړې او خبرې لاهم روانې دي.
دا پرېکړه په پاکستان کې له وروستیو بریدونو او د پښتونخوا په بشام کې پر چینايي وګړو له بریدونو وروسته کېږي.
د پښتونخوا په بشام سيمه کې د چينايي انجنيرانو پر موټر تر بريد وروسته چې په ترڅ کې يې د پنځو چينايي وګړو په ګډون شپږ کسان ووژل شول، د چين په منځګړتوب د پاکستاني طالبانو د بريدونو د مخنيوي هڅې زياتې شوې.
په تیرو دریو کلونو کې کله چې طالبان په افغانستان کې واک ته ورسیدل، د پاکستان حکومت په وار وار دغه ډله تورنه کړه، چې پاکستاني طالبانو ته پناه ورکوي.
راپورونه دا هم په ډاګه کوي چې د ټي ټي پي لوړ پوړي غړي او د دې ډلې یو لوی شمیر جنګیالي په افغانستان کې شته. خو طالبانو په وار وار دغه تورونه رد کړي دي.
اوس داسې ښکاري، چې افغان طالبان چمتو دي، چې د ډیورنډ کرښې سره پرتو ولایتونو کې پاکستاني طالب جنګیالي نورو ولایتونو ته انتقال کړي.
که څه هم دا نه ده معلومه چې دغه جنګیالي به کومو ولایتونو ته لېږدول کیږي، خو تر دې وړاندې داسې راپورونه خپاره شوي وو، چې طالبان په پام کې لري، دغه کسان د افغانستان شمالي او لویدیځو ولایتونو ته ولیږدوي.
تر دې مخکې د ۱۴۰۲ کال د ثور په میاشت کې یوه لوړ پوړي پاکستاني چارواکي د نوم د نه ښودلو په شرط د ترکیې اناتولي خبري اژانس ته ویلي و، چې اسلام اباد له پولې څخه د پاکستاني طالبانو د لېږدولو لپاره د افغانستان د کورنیو چارو له وزارت سره موافقې ته رسېدلی دی.
هغه مهال د اناتولیا خبري اژانس راپور ورکړی و، چې پاکستان د دغه لېږد مالي لګښت په غاړه اخیستی و.
طالبانو هغه مهال هم دا خبره رد کړې وه، خو د تازه خبر په هکله یې لا څه نه دي ویلي.
د افغانستان د دفاع وزارت پخواني مرستیال طالبان له هغه لاسي بم سره پرتله کړل، چې فیوز یې اېستل شوی او ژر یا وروسته به چاودنه وکړي. عتیق الله بریالي وویل، طالبانو د ترهګرۍ لپاره یو بستر جوړ کړی او نړۍ بې پروا نه شي پاتې کېدای، خو موږ باید د بهرنیانو انتظار ونه کړو.
عتیق الله بریالی د امریکا غږ ډیوه ریډیو سره مرکه کې وایي چې افغانستان د طالبانو په ضد له وسله وال مقاومت پرته بله سیاسي حل لاره نه لري.
د افغانستان د پخواني حکومت دغه چارواکی په دې باور دی، چې د طالبانو منطق له زور پرته پر استدلال او درک باور نه لري.
دغه پخوانی چارواکی وايي، چې طالبانو د ملي پیوستون او ملي یووالي لپاره یو ګام هم نه دی پورته کړی.
د ده په وینا که طالبانو مخالفین هم ور سره خبرې پیل کړي، دا ډله له هیچا سره خبرو ته چمتو نه ده.
ښاغلی بریالی په دې مرکه کې ځینو جهادي مشرانو ته په اشاره وايي چې د طالبانو د مخالفو مشرانو یوه برخه په دې باور ده، چې لومړی باید د جګړې اسانتیاوې برابرې شي او بیا له طالبانو سره جګړې ته داخل شي.
خو جګړه د مقاومت په جبهه تپل شوې ده او دغه جبهه په لږو امکاناتو سره د طالبانو پر وړاندې مقاومت کوي.
عتیق الله بریالی چې د مقاومت د جبهې غړی دی وايي، د طالبانو پر وړاندې د مقاومت لیکې ورځ تر بلې پراخېږي او په ډېرو هغو سیمو کې چې د مقاومت جبهه هم نشته خلکو مقاومت کړی دی.
د پخواني حکومت دغه پوځي افسر اوس هم په استقامت سره وايي، هغه کسان چې طالبان یې واک ته رسولي او د طالبانو خدایان وو، اوس له طالبانو سره ستونزې لري.
په همدې حال کې ښاغلی بریالی په دې مرکه کې ټینګار کوي، چې که بریا ژر تر لاسه نه شي، «ښه ده چې په عزت سره ووژل شو، تر څو راتلونکی نسل پوه شي، چې ولس تسلیمي نه ده منلې او نه یې تپل شوی نظام منلی. "
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت یو ویاند افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي ټام وسټ او رینا امیري د دوحې په درېیمه غونډه کې د ګډون کوم پلان نه لري. ویست او امیري د افغانستان په اړه د دوحې په لومړۍ او دویمه غونډو کې ګډون کړی و.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت یو ویاند د دوحې په غونډه کې د امریکا د ځانګړي استازي د نه ګډون د لامل په اړه نور وضاحت نه دی ورکړی. دا هم معلومه نه ده چې ایا د امریکا بل استازی به د ټام وسټ او رینا امیري پر ځای دوحې ته ولاړ شي او که نه.
د امريکا د بهرنيو چارو وزارت وياند د دوحې دریمې غوڼډې ته د مدني ټولنې د استازو د نه ګډون په هکله د افغانستان انټرنشنل د خبریال د پوښتنې په ځواب کې وویل، چې ملګري ملتونه د دې غونډو کوربتوب کوي او دا پوښتنې باید ملګرو ملتونو ته راجع شي.
تمه کیږي چې د دوحې درېیمه ناسته د افغانستان په چارو کې د هېوادونو د ځانګړو استازو په شتون، د چنګاښ په لسمه او یوولسمه نېته جوړه شي.
د طالبانو وياند ذبيح الله مجاهد د يکشنبې په ورځ (د غبرګولي ۲۸مه) ویلي و، چې د دې ډلې استازي به د افغانستان په اړه د دوحې په درېيمه غونډه کې ګډون وکړي.
د دوحې د غونډې د مېلمنو له لېست څخه د ښځو او مدني ټولنې د غړو د نومونو لرې کېدو د بشري حقونو د سازمانونو پراخې اندېښنې راپارولې دي.
د بښنې نړۍوال سازمان مشرې هم ویلي، چې که د دوحې په ناسته کې د بشري او مېرمنو د حقونو فعالان برخه و نه لري او هلته د بشري حقونو موضوع له پامه غورځول کېږي؛ نو دغه غوڼډه هېڅ ډول اعتبار نه شي لرلای.
اګنس کالامار د دوحې د ناستې په درشل کې په یو پیغام کې ویلي، چې د افغانستان د ښځو او نجونو حقونه په خبرو اترو نه پر ځای کېږي؛ بلکې هغوی باید د ملګرو ملتونو په ناسته کې چې په دوحه کې جوړېدونکې ده رغنده ونډه ولري.
په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د استازولی سرپرست د امنیت شورا په غوڼډه کې وایي، چې د دغه هیواد په اړه په ټولو ناستو کې او په ځانګړې توګه د دوحې په ناسته کې باید ښځو ته بلنه ورکړل شي.
نصیر احمد فایق د جمعې په ورځ (د چنګاښ لومړۍ) د ملګرو ملتونو د امنيت شورا په ناسته کې وويل، چې د افغانستان په اړه ټولو ناستو کې باید افغان مېرمنې ګډون ولري.
هغه د ملګرو ملتونو له عمومي منشي څخه وغوښتل، چې په ټولو غونډو کې او په ځانګړې توګه د دوحې په ناسته کې د ښځو او مدني ټولنې د استازو ګډون په پام کې ونیسي.
د دوحې ناسته به د روانې عیسوي میاشتې په ۳۰ مه پیل او د جولای په لومړۍ نېته پای ته ورسیږي.
ښاغلی فایق وايي، چې طالبان یوه ډله ده او د افغانستان د ټولو خلکو استازیتوب نه شي کولی. د هغه په وینا، د افغانستان د خلکو او په ځانګړې توګه د نجونو او ښځو غوښتنه داده چې باید د «جنسیتي تبعیضي نظام» د یو عادي نظام په توګه و نه منل شي.
ښاغلي فایق په دې اړه خواشني څرګنده کړه چې د دوحې درېیمه ناستې ته میرمنې نه دي بلل شوي او ویې ویل، چې دا پرېکړه د افغانستان د خلکو د غوښتنو څخه د لرې کیدلو، د امنیت شورا د پرېکړه لیک د ناکامۍ او د وضعیت د عادي کیدلو په مانا ده.
هغه زیاته کړه: «د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي د جون میاشتې راپور کې د دوحې ناسته کې د افغان ښځو او نجونو د ګډون غوښتنه کړې وه.»
فایق وویل، چې د افغانستان د خلکو د راتلونکي په اړه هر ډول خبرې اترې به تر هغه وخته مثبتې پایلې ونه لري، چې کلیدي مسایل لکه د حکومت مشروعیت، د ټولو اتباعو اساسي او اسلامي حقونه، امنیتي ګواښونه او مخدره توکي، چې د اوسني کړکیچ لامل شوي دي، په پام کې ونه نیول شي.
هغه د دوحې ناسته د نړۍوالې ټولنې لپاره یو ښه فرصت وباله، تر څو د افغانستان په اړه د مشخصو موخو په هلکه د لارې نقشه پر جوړولو سره توافق وکړي، چې په دې توګه دغه هیواد د مستقل او با امنه راتلونکې پر لور یوسي.
فایق د ملګرو ملتونو د امنيت شورا ناسته کې د افغانستان د ستونزو د حل لپاره یو ځل بیا د ټولګډونه حکومت د جوړیدو غوښتنه وکړه.
همدا راز، د ملګرو ملتونو په امنیت شورا کې د جاپان، سویس او امریکا د استازو په ګډون د یو شمېر نورو هېوادونو استازو هم د دوحې په غونډه کې د افغان مېرمنو د ګډون غوښته وکړه.
د سوداګرۍ او صنايعو خونې مشرې منیژه وافق د ملګرو ملتونو د امنيت شورا په غونډه کې وويل، چې په تېرو دريو کلونو کې په افغانستان کې هېڅ نجلۍ له ښوونځي نه ده فارغه شوې. د هغې په وینا، د ښځو پر حقونه باید مذاکرې ونشي او له ښځو پرته دغه هېواد راتلونکی نه لري.
اغلې وافق له نړۍوالې ټولنې وغوښتل، چې د ښځو حقونو ته د خپلو پرېکړو په لومړیتوب کې ځای ورکړي او اجازه ورنه کړي چې د ښځو پر وړاندې محدودیتونه عادي شي.
د افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو خونې مشرې منیژه وافق د جمعې په ورځ (د چنګاښ لومړۍ) د ملګرو ملتونو د امنیت شورا په غونډه کې وویل، چې طالبان په افغانستان کې «جنسیتي تبعیض» پلي کوي.
د هغې په وینا، د طالبانو سیاستونه د دې لامل شوې، چې د ښځو د ځان وژنې کچه لوړه شي او پر نارينه وو له پخوا ډېرې تکیه شي.
تمه کیږي، چې د دوحې درېیمه غونډه د روانې میاشتې په پای کې جوړه شي او ویل کېږي چې په دې غونډه کې یوازې طالبان د افغانستان په استازیتوب بلل شوي او افغان مېرمنو ته په غوڼډه کې د ګډون بلنه نه ده ورکړل شوې. د ښځو د حقونو موضوع هم په اجندا کې شامله نه ده.
د بشري حقونو د څار ادارې اجراییوي مشر ې د ښځو د حقونو د موضوع د لرې کولو او دوحې غونډې ته د ښځو د نه بللو خبره «حیرانوونکې» وبلله.
د ملګرو ملتونو د امنیت شورا په غونډه کې د سویس استازې وویل، چې د دوحې دریمې غونډې ته باید د ښځو او مدنې ټولنو استازي وبلل شي.
همدا راز، د ملګرو ملتونو په امنیت شورا کې د جاپان استازي وویل،چې د دوحې په درېیمه غونډه کې باید د افغانستان د ټولو فعالانو او په ځانګړې توګه د ښځو غږ واورېدل شي.
ښاغلي شینو میتسوکو وویل، هېواد یې چمتو نه دی چې د طالبانو پر وړاندې د ښځو له حقونو سره جوړجاړی وکړي.
